Ψυχογράφημα:Πως “οπλίζει” το χέρι ενός ανήλικου – Ο νόμος φάντασμα

Ασύμβατο με τα δεδομένα της σημερινής κοινωνίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το άρθρο του ποινικού κώδικα που διέπει το ηλικιακό ανεύθυνο. Ωστόσο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς η παραβατικότητα ανηλίκων ενσωματώνεται στο σήμερα και πως ορίζεται αυτό στην επιστήμη της εγκληματολογίας αλλά και της κοινωνιολογίας.

Στο SigmaLive μίλησαν ειδικοί επί του είδους, οι οποίοι ανέλυσαν το προφίλ ενός εγκλήματος όπως αυτό που σημειώθηκε πριν από 2 24ωρα στην Λάρνακα και συγκλόνισε το παγκύπριο.

Μέσα από την εν λόγω ανάλυση διαφαίνεται από την μια το νομικό κενό, και απ’ την άλλη η ανυπαρξία ενός ευρύτερου συστήματος πρόληψης αλλά και θεραπείας τέτοιων περιπτώσεων, όπως αυτή του 13χρονου παιδιού που φέρεται να μαχαίρωσε μέχρι θανάτου την 9χρονη αδελφή του.

Μιλώντας στο Sigmalive η εγκληματολόγος Δήμητρα Τσίτση ανέλυσε την θέση της εγκληματολογίας σε τέτοιου είδους εγκλήματα, σημειώνοντας ότι το εγκληματολογικο στοιχειο σε μια τετοια περιπτωση οπως η συγκεκριμενη, περιοριζεται στην ποινικη πραξη η οποια το καθοριζει ως φονο.

«Όπως γνωρίζουμε, η εγκληματολογία είναι μόνο ένα κομμάτι μιας μεγαλύτερης ομπρέλας, της επιστήμης της Κοινωνιολογίας, αυτή σίγουρα είναι μια εκ των περιπτώσεων που το φαινόμενο χρήζει μεγαλύτερης προσοχής στο ευρύτερο του φάσμα, δηλαδή κοινωνιολογικά».

Εξηγώντας την θέση αυτή, η κ.Τσίτση σημείωσε ότι θα πρέπει να εστιάσουμε στο υπόβαθρο πίσω απ’ όλο αυτό το τραγικό γεγονός, καθώς και στην πορεία όχι μόνο του παιδιού αλλά και όλων των δεδομένων.

Σημείωσε ότι η κατηγορία αυτή, της διάπραξης δηλαδή τέτοιων εγκλημάτων από ανήλικους, είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία εγκληματολογικά και κοινωνιολογικά.

«Οπωσδήποτε είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία κυρίως γιατί σε αυτήν, κύριος δράστης είναι ένα ανήλικο παιδί και δη όταν αυτό αφορά ένα έγκλημα σε βαθμό κακουργήματος, αυτό σοκάρει ως ιδιαιτερότητα και ως εξαίρεση εγκληματολογικά αλλά και ως μονάδα κοινωνιολογικά», τόνισε.

Ωστόσο σημασία θα πρέπει να δοθεί και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του οικογενειακού υπόβαθρου αυτής της υπόθεσης και στο πως αυτά βοηθούν στην εικόνα η οποία δίδεται για το συγκεκριμένο περιστατικό.

«Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του οικογενειακού υπόβαθρου, αποτελούν τις προσωπικές περιστάσεις για κάθε υπόθεση και όχι μόνο για την συγκεκριμένη», ανέφερε η κ.Τσίτση, για να συμπληρώσει ότι «οι προσωπικές περιστάσεις είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες για την πορεία ενός ατόμου, ο τρόπος που μεγάλωσε, το οικογενειακό περιβάλλον, το φιλικό, το κοινωνικό και ενδεχομένως και το σχολικό περιβάλλον».

Οι παράγοντες αυτοί όπως εξηγεί η εγκληματολόγος, βοηθούν να αντιληφθούμε πιο εύκολα τις συνθήκες μέσα από τις οποίες βιωματικά, το άτομο έμαθε να σκέφτεται και να ενεργεί και συνεπεία αυτού, να αναλύσουμε ίσως, πιο εύκολα μια πράξη του.

Η νομική πτυχή της διάπραξης ενός εγκλήματος από έναν 13χρονο

Σύμφωνα με την εγκληματολόγο, η διάπραξη ενός εγκλήματος τέτοιου από έναν 13χρονο σημαίνει νομικά ότι δεν μπορεί να του προσαφθεί καμιά ποινική ή άλλη κατηγορία με την οποία ενδεχομένως να κατέληγε σ’ έναν σωφρονιστικό έλεγχο. Ο νόμος συμπλήρωσε και η Δικαιοσύνη αποφασίζει ότι με βάση την ηλικία του δεν είναι σε θέση να φέρει οποιαδήποτε ευθύνη για τις πράξεις του, κρίνοντας το άτομο ως ανώριμο και ανίκανο να αντιληφθεί τη διάπραξη του οποιουδήποτε εγκλήματος.

Όπως σημειώνει ο νομικός Βασίλης Μπίθας, από το 2006, μέχρι σήμερα ισχύει ότι κάτω των 14 ετών δεν έχει ποινική ευθύνη ένας ανήλικος.  Πιο συγκεκριμένα σημείωσε ότι όποιος έχει ηλικία κάτω των 14 δεν είναι ποινικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη.

Ο 13χρονος στην προκείμενη, δεν έχει οποιαδήποτε ποινική ευθύνη για τον θάνατο της αδερφής του όπως σημειώνει ο κ.Μπίθας, συμπληρώνοντας πως «ακόμη και να προμελέτησε να την σκοτώσει δεν έχει σχέση. Το ουσιαστικό είναι ότι κατά την στιγμή που τέλεσε το αδίκημα δεν είχε οποιαδήποτε ευθύνη. Ούτε όταν θα κλείσει τα 15 θα μπορούν να τον κατηγορήσουν επειδή κατά την χρονική περίοδο που διέπραξε το αδίκημα δεν είχε καμία ευθύνη».

Μιλώντας στο SigmaLive ο κ.Μπίθας τονίζει ότι το πιο πάνω άρθρο δεν ανταποκρίνεται στα σημερινά δεδομένα. «Τον 21ο αιώνα όπου ο άνθρωπος είναι σε μεγάλο βαθμό κοινωνικά ανεπτυγμένος από ηλικίες κάτω των 14 ετών, δεν μπορεί ο νομοθέτης να τον αντιμετωπίζει ως πρόσωπο που δεν μπορεί να αντιλαμβάνεται το παράνομο από το νόμιμο ή το λάθος από το σωστό. Η πρόνοια του πιο πάνω νόμου είναι λανθασμένη και πρέπει ο νόμος να συνάδει πάντα με την κοινωνική ανάπτυξη του τόπου. Μην ξεχνάμε ότι ο Νόμος είναι ζωντανός οργανισμός και πρέπει να εξελίσσεται.  Το άρθρο αυτό είναι ξεπερασμένο και πρέπει να τροποποιηθεί», υπογράμμισε.

Ο νομικός, παρέθεσε την σχετική νομοθεσία από το 1999 μέχρι το 2006, η οποία ανέφερε τα εξής, «Όποιος έχει ηλικία κάτω των δέκα χρόνων δεν είναι ποινικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη.Όποιος έχει ηλικία κάτω των δώδεκα χρόνων δεν είναι ποινικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη, εκτός αν αποδειχτεί ότι κατά το χρόνο της διενέργειας της πράξης ή παράλειψης είχε την ικανότητα να γνωρίζει ότι όφειλε να απέχει από τη διενέργεια της πράξης ή της παράλειψης.

Άντρας νεαρής ηλικίας που είναι κάτω των δώδεκα χρόνων, συμπεραίνεται ότι στερείται της ικανότητας για συνουσία».

Τα «κίνητρα» ενός τέτοιου εγκλήματος

Η κ.Τσίτση παρέθεσε τα πιθανά «κίνητρα» για τη διάπραξη ενός τέτοιου εγκλήματος, τονίζοντας αρχικά ότι «κίνητρα όπως ίσως ένας ενήλικας αναμένει να ακούσει δεν μπορούν να υπάρξουν στην προκειμένη περίπτωση». Θα μπορούσαν όμως να μεταφραστούν στο μυαλό του ατόμου που το έχει διαπράξει, δηλαδή του παιδιού, ως κάτι πολύ απλό όπως, το ότι ένα παιδί είδε το άλλο να κάνει ή να βλέπει κάτι απρεπές και του είπε πως θα το πει στους γονείς, είτε το ένα παιδί ζήτησε απ’ το άλλο να κάνει κάτι και το δεύτερο αρνήθηκε. Δυο σημαντικοί παράγοντες είναι σύμφωνα με την κ.Τσίτση και η ζήλια και ο τσακωμός που μπορεί να προηγήθηκε.

«Φυσικά υπάρχουν κι οι περιπτώσεις στις οποίες κατά τη διερεύνηση στην οποία μελετώνται όλα τα ενδεχόμενα, κάποιος ψάχνει κίνητρα τα οποία δεν υπάρχουν εάν τα δεδομένα διάπραξης ενός εγκλήματος αφορούν συγκεκριμένη ψυχική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο οποιοδήποτε δράστης κατά τη δεδομένη στιγμή, αν για παράδειγμα γινόταν χρήση ουσιών», συμπλήρωσε.

Το προφίλ και η κατάληξη μιας τέτοιας περίπτωσης

Κληθείσα να απαντήσει για το αν για την κατάληξη ενός παιδιού, έχουν ευθύνη οι μηχανισμοί που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στην αλυσίδα της Δικαιοσύνης όπως ξετυλίγεται με τα μέχρι τώρα δεδομένα, η κ.Τσίτση τόνισε πως δεν θα ήθελε να τοποθετηθεί γιατί δεν γνωρίζει την υπόθεση η οποία διερευνάται και αν έχουν ευθύνη ή όχι οι Φορείς που ενδεχομένως να εμπλέκονται.

Η εγκληματολόγος αναφέρθηκε με επιφύλαξη μόνο σε ένα σημείο που έχει διαβάσει όπως είπε σε ΜΜΕ και στο οποίο γίνεται αναφορά σε διά παντός αποβολή του 13χρονου από το σχολείο. Αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίσει όλους σημείωσε, αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα. Πιο συγκεκριμένα θα έπρεπε να προβληματίσει όχι η παραβατική συμπεριφορά του 13χρονου αλλά η διά παντός αποβολή του απ’ το σχολείο.

«Στην Κύπρο σημείωσε τα πιο πρόσφατα περιστατικά ήταν του 14χρονου που πυροβόλησε και σκότωσε κατά λάθος την μητέρα του πριν 5 χρόνια και του 17χρονου που σκότωσε με σουγιά σε φόνο έναν 20χρονο σ΄έγκλημα πάθους πριν 3 χρόνια».

Όσο αφορά το προφίλ του 13χρονου τόνισε ότι η αναφορά των δυο περιστατικών πιο πάνω και του συμβάντος με τον 13χρονο που διερευνάται μας δείχνει ότι θα είναι ιδιαίτερα παρακινδυνευμένο να κάνουμε λόγο για σκιαγράφηση προφίλ εφήβων και ανήλικων που σκοτώνουν.

«Έχει γίνει αναφορά στις προσωπικές περιστάσεις για τα δεδομένα κάτω απ’ τα οποία έγινε ένα συμβάν. Είμαστε στην Κύπρο. Ενδεχομένως στην Αμερική όπου το ποσοστό των φόνων από ανήλικους είναι στο 9% να μπορεί να δοθεί μια βάση αλλά όχι σε μια τέτοια περίπτωση».

Τα συχνότερα παραπτώματα ή «εγκλήματα» τα οποία διαπράττονται από εφήβους είναι οι μικροκλοπές, το τσιγάρο, η χρήση ουσιών και σίγουρα όχι τα βίαια εγκλήματα όπως οι φόνοι, συμπλήρωσε κλείνοντας η κ.Τσίτση.

Πηγή: Sigmalive