Γράφει η Βλάσια Χατζηιωάννου
Η εφηβική ηλικία είναι η τελευταία φάση ανάπτυξης, το τελευταίο στάδιο του ατόμου προς την ωριμότητα. Ο έφηβος πλέον αναζητά την ταυτότητα του, δεν είναι πια παιδί αλλά ούτε και ενήλικας. Έτσι, η εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται ως ανάστατη μεταβατική περίοδος, αφού επιφέρει άγχος, ποίκιλα προβλήματα, αγωνία, εξερεύνηση και ψυχική πίεση.
Από την ηλικία των 11-12 ετών ξεκινάει η θύελλα των βιοσωματικών αλλαγών. Απότομη αύξηση των διαστάσεων του σώματος, εμφάνιση της έμμηνης ρύσης, τριχοφυΐα στο πρόσωπο κλπ. Στο συναισθηματικό τομέα, κύριο αναπτυξιακό χαρακτηριστικό είναι η αστάθεια της ψυχικής διάθεσης. Ωστόσο, αυτή η αστάθεια αρκετές φορές εξηγείται από τις βιολογικές αλλαγές του ορμονικού συστήματος.
Έτσι, λοιπόν για να αποφεύγονται οι έντονες συγκρούσεις, καλό είναι οι γονείς να αρπάξουν αυτή την περίοδό ως ευκαιρία και να μετατρέψουν την παρορμητική αντίδραση μέσα από συζητήσεις και όχι από επικρίσεις. Δηλαδή, να αναγνωρίζουν και οι δύο πλευρές τις συναισθηματικές φορτώσεις και να βρουν τρόπους διαχείρισης των εκρήξεων με σκοπό να βοηθήσουν οι γονείς την συναισθηματική ωριμότητα των παιδιών τους.
Απόκτηση ταυτότητας του ΕΓΩ
Η απόκτηση της προσωπικής ταυτότητας ενδέχεται για κάποιους να είναι αρκετά εύκολη και για άλλους ένας μακρύς δρόμος αμφισβήτησης, αγωνίας και περιέργειας. Η επιτυχής διαμόρφωση της ταυτότητας από τον έφηβο συνδέεται με την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης αίσθησης του εαυτού.
Ο έφηβος καλείται να απαντήσει στα ερωτήματα Ποιος είμαι; Ποιος θέλω να είμαι; και να έχει μία σταθερή άποψη για αυτά τα ερωτήματα. Να βάλει σε μία σειρά τους στόχους και τις αξίες του, να αναζητήσει τις επιλογές του σε βασικά θέματα ζωής, όπως σπουδές, εργασία, διαπροσωπικές σχέσεις, ερωτική συμπεριφορά και οικογένεια. Να βάλει δηλαδή τους στόχους του σε μία τάξη και να φανταστεί τον εαυτό του σε αυτούς τους τομείς, διαμορφώνοντας την ταυτότητα της ενήλικης ζωής του.
Η αναζήτηση ταυτότητας είναι πολύ σημαντική αφού δίνει στους έφηβους το αίσθημα της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας. Ωστόσο, αν οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί και περιοριστικοί, τείνουν να βλάπτουν την αναζήτηση της ταυτότητας της ανεξαρτησίας των εφήβων. Από την άλλη όμως, αν οι γονείς ασκούν πολύ χαμηλό έλεγχο, οι έφηβοι τείνουν να υιοθετήσουν συμπεριφορές που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους και να διαμορφώσουν μία μπερδεμένη ταυτότητα.
Πέραν από το οικογενειακό περιβάλλον, οι συνομήλικοι ενός έφηβου ενδέχεται να επηρεάσουν την αναζήτηση ταυτότητας, καθώς οι έφηβοι επιθυμούν να ταιριάξουν σε ομάδες που πιστεύουν ότι έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, αν ο έφηβος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και επηρεάζεται εύκολα, αν έχει λανθασμένα οικογενειακά πρότυπα τείνει να συμμορφωθεί στα ιδανικά της παρέας του, χωρίς να αμφισβητεί τις συμπεριφορές τους, είτε θετικές είτε αρνητικές.
Ρόλος των γονέων
Ο ρόλος των γονέων είναι εξαιρετικά σημαντικός σε αυτήν τη διαδρομή. Η καλή επικοινωνία με τον έφηβο, η αποδοχή του, ο σεβασμός και η ανιδιοτελής αγάπη είναι τα κύρια στοιχεία που χρειάζεται ο έφηβος κατά τη διαμόρφωση της ταυτότητας του. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνιούνται τα όρια και οι κανόνες που αφορούν την ασφάλεια ενός έφηβου.
Βλάσια Χατζηιωάννου
Εγγεγραμμένη Εκπαιδευτική/ Σχολική Ψυχολόγος Αρ. Μ:793
