Διάκριση λόγω αναπηρίας με την άρνηση παροχής εύλογων προσαρμογών σε μαθητή κατά τις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης, διαπιστώνει η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη, η οποία αποφάσισε να προχωρήσει στην υποβολή σύστασης για το θέμα. Δεδομένου ότι οι Παγκύπριες Εξετάσεις ξεκινούν στις 10 Ιουνίου 2022, η Επίτροπος λέει ότι αναμένεται πως το Υπουργείο θα προχωρήσει σε απόφαση για υλοποίηση της σύστασης εντός των επόμενων 3 ημερών.
Η Επίτροπος προτείνει σύσταση «για παροχή στον υιό της παραπονούμενης των αναγκαίων εύλογων προσαρμογών στο πλαίσιο των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης ώστε να έχει τη δυνατότητα να εξεταστεί σε διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, στη βάση των επιστημονικά αξιολογημένων και εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών του».
Σε επιστολή της, προς τους Υπουργό Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, Γενικό Διευθυντή Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, Διευθύντρια Διεύθυνσης Ανώτερης Εκπαίδευσης, Προϊστάμενο Υπηρεσίας Εξετάσεων και με κοινοποίηση προς τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και Πρύτανη Πανεπιστημίου Κύπρου, η Επίτροπος, αναφέρεται στην Έκθεση της ημερομηνίας 22 Μαρτίου 2022, για το θέμα.
Βάσει της διενεργηθείσας έρευνας, σημειώνει, προέκυψε πως λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση παιδιού με αναπηρία ένεκα της άρνησης παροχής σ’ αυτό των αναγκαίων εύλογων προσαρμογών με την διαφοροποίηση του εξεταστικού δοκιμίου των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης πάνω σε εξατομικευμένη βάση σύμφωνα με επιστημονικά αξιολογημένες ανάγκες του, και υποχρεώνοντάς το να εξεταστεί σε ένα κοινό/τυποποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, δημιουργεί διάκριση εις βάρος του σε σχέση με την πρόσβαση στην εκπαίδευση λόγω της αναπηρίας τους, κατά παράβαση του αρ.6 του Ν. 42(Ι)/2004, (περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμου) και του αρ.24 της Σύμβασης (Εκπαίδευση) παράγραφο 2(γ), που ορίζει ότι θα πρέπει να «…παρέχεται εύλογη προσαρμογή για τις απαιτήσεις του ατόμου» , όσον αφορά την εκπαίδευση.
Αναφέρει ότι η Σύμβαση έχει κυρωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κυπριακής έννομης τάξης. Περαιτέρω η Επίτροπος αναφέρει ότι με τον Περί ατόμων με Αναπηρίες Νόμο κάθε πρόσωπο που θεωρεί ότι θίγεται από παράβαση του παρόντος Νόμου σε σχέση με διακριτική μεταχείριση, δικαιούται να υποβάλλει σχετικό παράπονο στον Επίτροπο Διοίκησης, ο οποίος έχει αρμοδιότητα να εξετάζει το παράπονο.
Σύμφωνα με τη σύσταση της Επιτρόπου Διοικήσεως, εφαρμοστέες είναι οι διατάξεις των άρθρων 21 και 22: «Σε περίπτωση που σύμφωνα με εύρημα του Επιτρόπου υπήρξε μεταχείριση ή συμπεριφορά που αποτελεί κατά τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 6 απαγορευμένη με νόμο διάκριση, αυτός δύναται να προβεί σε σύσταση προς το δημόσιο πρόσωπο ή πρόσωπο του ιδιωτικού τομέα που αναφέρεται στο εύρημα του, να πάρει σε καθορισμένη στη σύσταση προθεσμία συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα που υποδεικνύει στη σύσταση, τα οποία θα αποτρέπουν μελλοντικά επανάληψη μεταχείρισης ή συμπεριφοράς όπως εκείνης του ευρήματος έναντι του προσώπου ή της ομάδας προσώπων που υπέβαλε το παράπονο και προσώπων που βρίσκονται, ή δυνατόν να τεθούν σε όμοια με αυτούς θέση έναντι του πιο πάνω προσώπου που αναφέρεται στο εύρημα», σημειώνεται.
Η Επίτροπος καταλήγει ότι «η μη παροχή διαφοροποιημένου δοκιμίου ως μορφή αναγκαίων και εύλογων προσαρμογών στον γιο της παραπονούμενης, ισοδυναμεί με απαγορευμένη διάκριση είς βάρος του».
Η απαίτηση για επιτυχία σε ένα κοινό/ τυποποιημένο δοκίμιο ως προϋπόθεση για τη διασφάλιση της εισαγωγής των μαθητών με αναπηρία στο Πανεπιστήμιο, συνεχίζει η Επίτροπος, συνιστά έμμεση διάκριση σε βάρος του καθότι τα τυποποιημένα συστήματα αξιολόγησης δεν διασφαλίζουν, σύμφωνα με τα σχόλια της Επιτροπής του ΟΗΕ, τα δικαιώματα τους για ισότητα, μη διάκριση στην εκπαίδευση.
Η σύσταση της είναι για «παροχή, στον υιό της παραπονούμενης των αναγκαίων εύλογων προσαρμογών στο πλαίσιο των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης ώστε να έχει τη δυνατότητα να εξεταστεί σε διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, στη βάση των επιστημονικά αξιολογημένων και εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών του».
Νοείται, σημειώνεται, ότι η εν λόγω σύσταση θα πρέπει να τυγχάνει εφαρμογής εξατομικευμένα μετά από επιστημονική ατομική αξιολόγηση των αναγκών κάθε παιδιού με αναπηρία και δεν εφαρμόζεται καθολικά σε όλους.
«Επειδή, δε, για σκοπούς υλοποίησης της παρούσας σύστασης ενδέχεται να χρήζει τροποποίησης ο οικείος Νόμος, πρόσθετα από τις εν λόγω πρόνοιες του κυρωτικού Νόμου που τυγχάνουν άμεσα εφαρμογής ως νόμος αυξημένης ισχύος, ώστε δίπλα από τις προβλεπόμενες διευκολύνσεις να προστεθεί και η φράση «εύλογες προσαρμογές», προς συμμόρφωση με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, η παρούσα σύσταση διαβιβάζεται στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, προς τον οποίο έχει ήδη διαβιβαστεί και η υποβληθείσα Έκθεση», προστίθεται.
Μέχρις ότου, όμως, το οικείο νομοθετικό πλαίσιο τροποποιηθεί, σημειώνει η Επίτροπος, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις της Σύμβασης, καθότι ως νόμος αυξημένης τυπικής ισχύος υπερισχύει έναντι του τυπικού νόμου και στην υπό κρίση υπόθεση τον συμπληρώνει.
Έχοντας υπόψη μου, συνεχίζει η Επίτροπος, «την εισήγηση του Υπουργού Παιδείας προς τον Πρύτανη Πανεπιστημίου Κύπρου, με επιστολή του ημερομηνίας 1 Ιουνίου 2022, όπως το Πανεπιστήμιο Κύπρου, κατ’ εξαίρεση διαθέσει μία από τις προβλεπόμενες υπεράριθμες θέσεις στον υιό της παραπονούμενης, ή και την δημιουργία άλλων επιπρόσθετων υπεράριθμων θέσεων συμπληρώνοντας τις υφιστάμενες, διασαφηνίζεται ότι η σύστασή μου δεν αφορά στην χωρίς εξετάσεις πρόσβαση του υιού της παραπονούμενης στο Πανεπιστήμιο, αλλά στη δυνατότητά του να εξεταστεί στις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης, με την παροχή των αναγκαίων εύλογων και επιστημονικά αξιολογημένων προσαρμογών ώστε να ανταποκρίνεται στις αξιολογημένες ανάγκες του».
Δεδομένου, καταλήγει η Επίτροπος, ότι οι Παγκύπριες Εξετάσεις ξεκινούν στις 10 Ιουνίου 2022, αναμένεται ότι το Υπουργείο θα προχωρήσει σε απόφαση για υλοποίηση της ως άνω σύστασης εντός των επόμενων 3 ημερών και θα με ενημερώσει σχετικά, σε συνεργασία με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου του οποίου αποστέλλω την παρούσα Σύσταση για σκοπούς ενημέρωσης και συντονισμό με το Υπουργείο Παιδείας.
