Ανδρέας Κώστα: Ο δάσκαλος επιτελεί ένα πολύπλευρο λειτούργημα
Ο Ανδρέας Κώστα γεννήθηκε στην Αμμόχωστο στις 20 Μαρτίου 1972. Έζησε στο Πατρίκι Καρπασίας, σε γεωργοκτηνοτροφική οικογένεια, μέχρι το 1974 και μετά στο συνοικισμό Κόκκινες Λάρνακας. Σπούδασε Δάσκαλος στην Παιδαγωγική Ακαδημία που ήταν το όνειρό μου. Διορίστηκε το 1994. Κατοικεί στη Λάρνακα με τη σύζυγο και τους δύο γιους του. Είναι δάσκαλος στο Κίτι.
Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με τη ζωγραφική και το θέατρο. Γράφει παιδικά θέατρα, στα οποία παίζει μαζί με τους μαθητές μου. Οργανώνει εκδηλώσεις, παρουσιάσεις και προγράμματα παιδικής λογοτεχνίας, την οποία υπέραγαπά. Επίσης, εδώ και 30 χρόνια, δημιουργεί βιβλιοθήκες και οργανώνει εκστρατείες συλλογής βιβλίων (50 χιλιάδες μέχρι σήμερα), τα οποία δωρίζει. Έγραψε το αυτοβιογραφικό βιβλίο «Ο δρόμος των Αστεριών». Παρακολουθεί και μελετά θέατρο, μουσική, κινηματογράφο και λογοτεχνία, ειδικά Παιδική. Προσπαθεί πολύ για την προώθηση του πολιτισμού, γιατί πιστεύει ότι μπορεί να κάνει τον κόσμο μας καλύτερο και ανθρωπινότερο. Θεωρεί επίσης ότι, η μεγαλύτερη κινητήρια δύναμη στον κόσμο, είναι η χριστιανική ΑΓΑΠΗ.
- Μίλησέ μας λίγο για σένα.
Μέχρι τα δύο μου χρόνια, έζησα στο Πατρίκι Αμμοχώστου σε γεωργοκτηνοτροφική οικογένεια. Μετά την Τούρκικη Εισβολή, ζήσαμε στην Ορμήδεια σε αντίσκηνο για δύο χρόνια. Καταλήξαμε στον Προσφυγικό Συνοικισμό Κόκκινες στη Λάρνακα, όπου μεγάλωσα με πολύ απλούς, αλλά σοφούς ανθρώπους. Εκεί οι δάσκαλοι, οι ποιητές και όλοι οι λογοτέχνες και άνθρωποι της τέχνης που μελέτησα μέσα από τα βιβλία τα οποία είχαμε άφθονα, έκτισαν τη ζωή, τη φαντασία, τη σκέψη και τη δράση μου και μου άνοιξαν καινούριους δρόμους, τους οποίους ακολουθώ πάντα μέσα από τα βιβλία.
- Έζησες δηλαδή την προσφυγιά. Πες μας λίγα λόγια γι΄αυτό, σε σχέση με τα βιβλία.
Η προσφυγιά είναι ένα τραύμα ανεξίτηλο. Όταν το Σεπτέμβρη του 1974 οι αδερφές μου ξεκίνησαν χέρι με χέρι να πάνε στο αντίσκηνο που λειτουργούσε ως σχολείο, εγώ ζήλεψα. Ήμουν μικρός, δύο χρονών τότε, άρα έπρεπε να μείνω στο «σπίτι» μας. Η μητέρα μου, που λάτρευε τα γράμματα και τα βιβλία, έπαιρνε ένα μικρό κλαδί και χάραζε λέξεις στο χώμα, για να μάθω κι εγώ γράμματα: α, β, Αντρέας, Πατρίκι, Χριστός, Παναγία, σχολείο, βιβλία…. Έτσι έμαθα τα πρώτα μου γράμματα και λέξεις…. Έτσι ξεκίνησα να λατρεύω τα βιβλία και να ζω μέσα σ’ αυτά.
- Πώς βλέπεις το ρόλο σου ως δάσκαλος στην προώθηση του βιβλίου;
Ο δάσκαλος επιτελεί ένα πολύπλευρο λειτούργημα, που πρώτα απ’ όλα αγγίζει και πλάθει τις ψυχές των παιδιών. Ένα πολύ σπουδαίο μέσο γι’ αυτό το σκοπό είναι το βιβλίο αρχικά, αλλά και ο πολιτισμός γενικότερα (θέατρο, μουσική και όλες ευρύτερα οι τέχνες)
- Άρα θεωρείς ότι η αξία του βιβλίου είναι μεγάλη.
Αφάνταστα μεγάλη. «Αν έχεις ένα κήπο και μια βιβλιοθήκη έχεις όλα όσα σου χρειάζονται», είπε ο Κικέρων.
Τα βιβλία αποτελούν πηγή φαντασίας, καλλιέργειας γλωσσικής και συναισθηματικής και μας ανοίγουν ορίζοντες μάθησης και ζωής γενικότερα. Ένα καλογραμμένο βιβλίο μορφώνει, καλλιεργεί, ψυχαγωγεί και μας συνοδεύει και ενδυναμώνει για πάντα.
- Άρα, μπορεί ένα βιβλίο να καθορίσει τη ζωή μας; Να είναι δηλαδή σύντροφος της παιδικής μας ηλικίας;
Φυσικά ! Και η απάντηση θα μπορούσε να είναι η δική μου ζωή και πορεία, με πολλά παραδείγματα. Όταν τον Απρίλη του 1983, ο δάσκαλός μου, μου δάνειζε τους «Άθλιους» του Βίκτωρος Ουγκώ, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι από τότε και για 38 ολόκληρα χρόνια, αυτό το βιβλίο και οι ήρωές του (ειδικά ο Γιάννης Αγιάννης και ο Επίσκοπος, με τη στάση της ζωής τους) θα με συντρόφευαν κάθε μέρα. Το διάβασα πολλές φορές, το είδα σε θέατρο στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο και στην Κύπρο και το διδάσκω στους μαθητές μου. Το διασκεύασα σε απλό παιδικό θέατρο και το παίζω μαζί με τους μαθητές μου στο σχολείο.
Το ίδιο μου συνέβηκε με τον «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου» της Άλκης Ζέη και άλλα βιβλία.
- Πόσο σημαντικό είναι σήμερα οι γονείς να ωθούν τα παιδιά προς το διάβασμα βιβλίων;
Ειδικά σήμερα, που τα παιδιά βομβαρδίζονται από τις εικόνες και τα φανταστικά επιτεύγματα της τεχνολογίας και τα διαδικτυακά παιχνίδια, το βιβλίο μπορεί να αποτελέσει το ήρεμο, όμορφο λιμάνι που θα τους προσφέρει ηρεμία, φαντασία, ζεστασιά, όμορφα συναισθήματα και στάσεις ζωής και σκέψης. Μαζί με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, αλλά και την έρευνα στον υπολογιστή και τα e-books τα παιδιά καθημερινά πρέπει να έρχονται σε επαφή με βιβλία. Αν μειώσουν λίγο όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές τους, θα βρεθεί χρόνος. Μισή με μία ώρα κάθε βράδυ, μόνα ή μαζί με τους γονείς, πρέπει να δραπετεύουν στον κόσμο των βιβλίων. Αυτή η δραστηριότητα, ενώνει πολύ όμορφα την οικογένεια. Το βιβλίο είναι η σημαντικότερη ψυχική και πνευματική επένδυση. Έτσι πρέπει να σκέφτονται οι γονείς.
- Ποια τα προβλήματα των σημερινών παιδιών; Επηρέασε τα παιδιά η πανδημία;
Η πανδημία επηρέασε καθοριστικά αρκετά παιδιά. Επηρέασε την ψυχολογία, την οργάνωση, την εστίαση της προσοχής τους, τη συγκέντρωσή τους σε οδηγίες και στο μάθημα γενικότερα. Η πολλή επαφή με τον υπολογιστή, αυτή η παράλληλη-νωθρή ζωή, είναι κατά τη γνώμη μου επιζήμια. Πρέπει να προλάβουμε. Σίγουρα το διαδίκτυο είναι ένα πολύ χρήσιμο ζωντανό εργαλείο για τα πάντα, η ζωή όμως είναι εκεί έξω και δεν μπορεί να περιμένει.
- Πως θα μπορούσαμε ως κοινωνία και ως πολιτεία να φέρουμε τα βιβλία πιο κοντά στα παιδιά;
Με τη δημιουργία, την ενίσχυση, τη συχνή και σωστή χρήση βιβλιοθηκών σε όλα τα σχολεία, στις κοινότητητες και σε πολλά σημεία των πόλεων. Τη χρηματοδότησή τους από το κράτος και την επιχορήγηση προγραμμάτων λογοτεχνίας. Κάθε δάσκαλος & φιλόλογος, δύο φορές το χρόνο, να επιλέγει και να αγοράζει για κάθε παιδί βιβλία, τα οποία να επεξεργάζεται δημιουργικά μαζί. Όλα τα παιδιά μαζί, θα ακολουθήσουν τους ήρωες στις περιπέτειές τους και θα πάρουν παραδείγματα ζωής. Δεν είναι μόνο ότι θα διαβάσεις ένα βιβλίο, αλλά τα πράγματα που θα κάνεις με αυτό, το πώς θα το μοιραστείς με τους άλλους και θα σε ενεργοποιήσει.
- Μίλησέ μας για τις δράσεις σου και τις εκστρατείες συλλογής βιβλίων.
Εμένα ως εκπαιδευτικό δεν με ενδιαφέρει απλά η ανάγνωση, αλλά το πώς το ίδιο το βιβλίο θα ζωντανέψει και θα γίνει ένας οδοδείκτης για όλη μας τη ζωή. Πηγαίνω σε διάφορες τάξεις και άλλα σχολεία και «παίζουμε» τα βιβλία. Συνδυάζω δηλαδή παιχνίδια, θέατρο, θεατρικό παιχνίδι, παντομίμα, αφήγηση και τα βιβλία… ζωντανεύουν. Στην καραντίνα έκανα live μεταδόσεις με αφηγήσεις παραμυθιών, τις οποίες είδαν περλιπου από 8 χιλιάδες άτομα.
Οργανώνω εκστρατείες συλλογής, προώθησης και παραγγελίας βιβλίων, από το 1989. Η χαρά μου είναι απέραντη όταν αγοράζονται βιβλία ή παρατείνεται η ζωή ενός βιβλίου και συνεχίζει να ζει σε άλλα χερια, ειδικά χέρια παιδιών. Έχω μαζέψει και προωθήσει σε βιβλιοθήκες που δημιουργήσαμε σε σχολεία ή σε οικογένειες, περίπου 50000 βιβλία. Τα βράδια κοιμούμαι ευτυχισμένος όταν σκέφτομαι ότι εάν ένα βιβλίο έχει περίπου διαβαστεί 20 φορές στη ζωή του, τότε μιλάμε για ένα εκατομμύριο αναγνώσεις, στις οποίες βοήθησα κι εγώ.
Πιστεύω ότι «ο άνθρωπος πρέπει να δρα για να καταξιώνει τη ζωή του», όπως λέει η Αντιγόνη του Σοφοκλή και να αγωνιζόμαστε όλοι για να γίνει ο κόσμος καλύτερος και η ζωή μας ανθρωπινότερη. Όπως λέει ο Μπρεχτ «Όταν θα φύγεις από αυτό τον κόσμο, βεβαιώσου ότι, όχι μόνο έζησες εσύ καλά, αλλά ότι αφήνεις πίσω σου, έναν κόσμο καλύτερο». Αυτή είναι η φιλοσοφία ζωής μου, μαζί με την ΑΓΑΠΗ.
- Πώς προέκυψε η ανάγκη για τη συγγραφή του βιβλίου σου; Ήθελα απλά να μαζέψω σκέψεις και συναισθήματα, για να τα δωρίσω στους άλλους, για να προσπαθήσω να μιλήσω στην ψυχή τους. Έτσι, έγραψα το βιβλίο «Ο δρόμος των Αστεριών» με στίχους, κείμενα, διηγήματα και αφηγήσεις από τη ζωή μου. Με τα λεφτά, δημιουργήσαμε με το Ίδρυμα Χριστίνα Αποστόλου, βιβλιοθήκη στο Νοσοκομείο Λάρνακας.
Τώρα, με τη συνάδελφο Αντρούλα Φούσια, επανεκδόσαμε με πολλή συγκίνηση, το βιβλίο που έγραψαν τα προσφυγόπουλα της Ορμήδειας το 1974-75 με τις εμπειρίες τους από τον πόλεμο. Με τα λεφτά, θα δημιουργήσουμε βιβλιοθήκη στην Παιδική Στέγη Λάρνακας.
- Πες μας μια δική σου φράση–φιλοσοφία ζωής, έτσι ως κατακλείδα.
«ΖΩ ΜΙΚΡΕΣ ΜΙΚΡΕΣ ΧΑΡΕΣ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΕΝΤΑΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ, ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ, ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ. ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΩ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»
