Της Κατερίνας Μιχαήλ
Είναι φυσιολογικό οι γονείς να προστατεύουν και να φροντίζουν τα παιδιά τους παρέχοντας τους ένα ασφαλές πλαίσιο εντούτοις τι σημαίνει να είναι κάποιος υπερπροστατευτικός γονιός; Στο προστατευτικός προστίθεται το –υπερ- που δίνει το νόημα του σε ένα υπερθετικό βαθμό του προστατευτικού.
«Θα κάνεις αυτό και όχι αυτό», «Όταν μεγαλώσεις θα γίνεις αυτό», «Στην παιδική χαρά θα παίξεις μόνο με αυτό», «Πηγαίνουμε στην τάδε τάξη», «Να διαβάζουμε τα μαθήματα μας και να προσπαθούμε», είναι μερικά παραδείγματα υπερπροστατευτικότητας στην καθημερινή ζωή. Έτσι η υπερεμπλοκή των γονιών εμποδίζει πολλές φορές τα παιδιά να συμμετέχουν ακόμη και σε δραστηριότητες που θεωρούν επικίνδυνες π.χ. ποδόσφαιρο, αναρρίχηση στον παιδότοπο. Η έγνοια και οι φόβοι των γονιών είναι να προστατεύσουν το παιδί τος από τα δύσκολα δηλαδή από τον πόνο, τη στεναχώρια , την απόρριψη, την αποτυχία, τις απογοητεύσεις ή/και τις άσχημες εμπειρίες.
Είναι πολλές φορές που οι ίδιοι οι γονείς κουβαλούν εκείνο το πληγωμένο εσωτερικό τους παιδί, το οποίο καθρεφτίζουν στη ζωή του δικού τους παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο παραβλέπουν να δουν το παιδί τους ως μια διαφορετική προσωπικότητα με κίνδυνο ένα μη διαφοροποιημένο εγώ.
Οι υπερεμπλεγμένοι – υπερπροστατευτικοί γονείς διακρίνονται στις παρακάτω συμπεριφορές:
- Φροντίζουν υπερβολικά το παιδί δηλαδή προσπαθούν να βρουν ανακουφιστικές λύσεις σε μια δυσκολία των παιδιών με κίνδυνο να μην καλλιεργείται η υπομονή και η ανθεκτικότητα. Επίσης δίνεται το μήνυμα πως δεν γίνεται να υπάρχουν δυσκολίες τη ζωή ενώ παράλληλα υπάρχει μια εσωτερίκευση δύσκολων συναισθημάτων με σκοπό τα παιδιά να μην δείχνουν συναισθήματα ή συμπεριφορές που αναστατώνουν τους γονείς.
- Εποπτεύουν διαρκώς το παιδί ακόμη και την ώρα του παιχνιδιού στο σπίτι.
- Δεν αναθέτουν ευθύνες στο παιδί όπως κάποιες δουλειές στο σπίτι ή ακόμη και όταν κάνει ένα λάθος το παιδί αντί να συζητήσουν τι έγινε και να βρουν μαζί λύσεις αποδίδουν την ευθύνη σε τρίτους.
- Καθρεφτίζουν δικούς τους φόβους στο παιδί. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω απαγορεύουν δραστηριότητες στο παιδί που οι ίδιοι (ή κάποιοι οικείοι τους) είχαν άσχημες εμπειρίες ή ακόμη και ενώ το παιδί μεγαλώνει δεν του αφήνουν προσωπικό χρόνο ή χώρο.
- Επιλύουν οι ίδιοι προβλήματα του παιδιού τους χωρίς να το ακούσουν προκειμένου να νιώσει ανακουφισμένο. Ενώ το παιδί μεγαλώνει με τέτοιες συμπεριφορές νιώθει ανεπαρκές και αδύναμο.
Οι επιπτώσεις της υπερεμπλοκής των γονιών στις ζωές των παιδιών είναι αναπόφευκτες. Τα παιδιά σε τέτοιες περιπτώσεις κι ενώ μεγαλώνουν έχουν αυξημένο άγχος σε σχέση με άλλα παιδιά. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, τα παιδιά σε τέτοιες περιπτώσεις έχουν ανασφάλεια ως προς το να χειρίζονται δύσκολες καταστάσεις ή δύσκολα συναισθήματα. Η ανασφάλεια αυξάνει το άγχος τους καθώς υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης τόσο προς τον εαυτό τους όσο και προς τρίτα πρόσωπα. Επιπρόσθετα λόγω του ότι δεν αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες τα παιδιά αυτά γίνονται κάποιες φορές θύματα εκφοβισμού. Μεγαλώνοντας τα παιδιά δημιουργούν συνήθως σχέσης υποταγής , στις οποίες ο σύντροφος τους έχει τον ρόλο του κυρίαρχου, παραμένοντας ακόμη και σε δύσκολες σχέσεις. Ως ενήλικοι πλέον χαρακτηρίζονται με χαμηλή αυτοπεποίθηση, έλλειψη πρωτοβουλίας και χαμηλή ανοχή σε πιεστικές συνθήκες. Ακόμη αποφεύγουν να εκφράζουν τα δικά τους συναισθήματα, αφού τείνουν να τα απωθούν με αποτέλεσμα να τους καταπιέζουν.
Ο υπερπροστατευτικός γονιός είναι ο γονιός που πάντα θα βρει μια δικαιολογία για τη συμπεριφορά του ίδιου ή του παιδιού του χωρίς να ακούσει τις απόψεις των υπολοίπων. Έτσι θα πει πολλές φορές «εγώ ξέρω το καλό του», «κάποτε θα μεγαλώσει..», «οι δικές μας εποχές δεν ήταν τέτοιες».
Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε ότι τα παιδιά είναι σαν τα πουλιά. Δημιουργούμε τη φωλιά αλλά παράλληλα τους χαρίζουμε τα φτερά να μπορούν να πετάξουν. Ο υπερπροστατευτικός γονιός προκαλεί ενοχές στο παιδί του όταν αυτό μπαίνοντας στην εφηβεία ψάχνει τρόπους να διαφοροποιηθεί.
Κατερίνα Μιχαήλ
Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Συμβουλευτική Ζευγαριών, Συμβουλευτική Γονέων, Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων, EFTA / ECP
Λάρνακα – Λευκωσία
Τηλ.96409488 Facebook Page: Katerina Michael
