Της Κατερίνας Μιχαήλ
Μιλώντας για τη ψυχική ανθεκτικότητα είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου πως ένας από τους παράγοντες που αυτή κτίζεται αφορά τις σχέσεις. Φθάνοντας άνθρωποι στο γραφείο κάποιου ειδικού τείνουν να θυμούνται και να αφηγούνται ιστορίες της παιδικής τους ηλικίας με δύσκολα συναισθήματα. Η απόρριψη είναι μια κατάσταση που βιώνεται πολλές φορές και από την οικογένεια.
Αναφερόμενη στην απόρριψη αυτή μπορεί να βιώνεται με διαφορετικούς τρόπους. Έτσι για παράδειγμα απόρριψη μπορεί να αποτελούν πράξεις βίας και επιθετικότητας (π.χ. σφαλιάρες, σπρωξίματα, σκληρά λόγια, ειρωνεία), αδιαφορία ή παραμέληση στις ανάγκες του παιδιού καθώς και η αδιαφοροποίητη απόρριψη δηλαδή όταν το παιδί νιώθει να μην το αγαπούν ή δεν το εκτιμούν. Αυτό το τελευταίο σημείο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο καθότι το παιδί τείνει να νιώθει ότι αποτελεί μπελά στην οικογένεια του. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν κάποιος βιώνει απόρριψη και συναισθηματικό αποκλεισμό ενεργοποιείται ο πρόσθιος μεταλόβιος έλυκας δηλ. τμήμα εγκεφάλου που ενεργοποιεί τον σωματικό πόνο. Παράλληλα ένα παιδί που βιώνει απόρριψη και μάλιστα από τον γονέα του τότε η απόρριψη αυτή εισβάλει στην προσωπικότητα του. Έτσι αρχίζει να αμφιβάλει για τον εαυτό του, για την αξία του, την εικόνα και τις ικανότητες του. Το τραύμα χρονιοποιείται αφού για χρόνια μπορούν να ζουν ξανά και ξανά την ίδια απόρριψη. Μεγαλώνοντας και ως ενήλικες πλέον ζουν με τα φαντάσματα του παρελθόντος αναπαράγοντας τα μοτίβα της απόρριψης.
Με βάση τα πιο πάνω ένα παιδί είναι σημαντικό να βλέπει τον εαυτό του ότι προέρχεται από μια ιστορίας αγάπης και ότι μέσα σε αυτήν την ιστορία είναι και το ίδιο σημαντικό. Ακόμη και γονείς οι οποίοι βιώνουν συγκρουσιακές σχέσεις (εκτός ή εντός γάμου) σχηματίζουν διάφορα μοτίβα συμπεριφοράς στα οποία αναπαράγουν την απόρριψη στα παιδιά τους. Έτσι μπορεί να πρόκειται για μοτίβα στα οποία να τριγωνοποιούν τα παιδιά στις σχέσεις τους θέτοντας τα παιδιά σε συμμαχία με τον ένα, είτε μπορεί ο ένας να εναποθέτει την ευθύνη του παιδιού στον άλλο γονέα (οικονομική, συναισθηματική, καθημερινή). Τέτοιου είδους συνδέσεις μεγαλώνουν το αίσθημα απόρριψης του παιδιού. Όπως ο καθηγητής Ronald Rohner αναφέρει χαρακτηριστικά: «τον μισό αιώνα της διεθνούς έρευνας, δεν έχουμε βρει καμία άλλη κατηγορία εμπειρίας που έχει τόσο ισχυρή και σταθερή επίδραση στην προσωπικότητα και το χαρακτήρα της ανάπτυξης, όπως η εμπειρία της απόρριψης, κυρίως από τους γονείς κατά την παιδική ηλικία. Τα παιδιά και οι ενήλικες σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από τις διαφορές στη φυλή, τον πολιτισμό και το φύλο, έχουν την τάση να ανταποκρίνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όταν αντιλαμβάνονται ότι απορρίπτονται από τους γονείς τους, από τους φροντιστές τους και τα άλλα άτομα προσκόλλησης». Επίσης πολλές φορές οι γονείς ασυνείδητα μεταφέρουν τα μοτίβα με τα οποία μεγάλωσαν στα δικά τους παιδιά και γίνονται αποστασιοποιημένοι οι ίδιοι ως γονείς. Έτσι υπάρχουν γονείς που είναι πολύ αυστηροί ή με ανεπαρκή όρια, είτε δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε έντονες στρεσογόνες καταστάσεις είτε αναζητούν τον έπαινο από τους άλλους.
Αδιαμφισβήτητα ο ανασφαλής δεσμός δημιουργεί ανασφαλή άτομα, τα οποία είναι σχεδόν αδύνατο να δημιουργήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Παρόλα αυτά δεν είναι ποτέ αργά να αλλάξει αυτή η εικόνα είτε ως ενήλικας πλέον είτε ως συμβουλευτική γονέων.
Κατερίνα Μιχαήλ
Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Συμβουλευτική Ζευγαριών, Συμβουλευτική Γονέων, Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων, EFTA / ECP
Λάρνακα – Λευκωσία
Τηλ.96409488 Facebook Page: Katerina Michael
