Γράφει ο Δρ. Γιώργος Μικελλίδης
Η σκηνή στα αθλητικά γήπεδα, που θα έπρεπε να είναι ένας χώρος συνάντησης, ενθουσιασμού και ομαδικότητας, δυστυχώς, συχνά σκοτεινιάζεται από το φαινόμενο της βίας. Μια ψυχιατρική ματιά στα κίνητρα και τις επιπτώσεις αυτής της βίας αποκαλύπτει έναν πολύπλοκο κόσμο ψυχολογικών παραγόντων που σχηματίζουν το παζλ αυτής της πραγματικότητας.
Η βία στα γήπεδα αποτελεί ένα σύνθημα που συχνά καταπατεί την αθλητική εμπειρία. Από ψυχιατρικής σκοπιάς, αναδεικνύεται ως ένα φαινόμενο που εκφράζει τις ψυχολογικές πιέσεις και αντιφάσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Τα κίνητρα πίσω από τη βία στα γήπεδα είναι ποικίλα, αλλά μερικές ψυχιατρικές πτυχές μπορούν να αποκαλύψουν τα βαθύτερα αίτια αυτής της συμπεριφοράς.
Η ανάγκη για κοινωνική αναγνώριση αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο. Η ομαδική συναισθηματική σύνδεση με την ομάδα ποδοσφαίρου λειτουργεί συχνά ως ενδυναμωτικός παράγοντας, ενώ η απώλεια ενός αγώνα μπορεί να αναστατώσει τον φανατικό οπαδό, εξελίσσοντας το πάθος σε οργή.
Επίσης, η ανασφάλεια και η έλλειψη αυτοαναγνώρισης μπορούν να παίξουν ρόλο στην έκρηξη βίας. Ορισμένοι οπαδοί αναζητούν την ταυτότητά τους μέσω της ομάδας, ενώ η απώλεια του αγώνα ερμηνεύεται ως προσωπική αποτυχία, ενισχύοντας την ανάγκη για αντεπίθεση.
Επίσης, το αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών εντείνουν την πιθανότητα έκρηξης βίας. Οι οπαδοί, υπό την επήρεια ουσιών, χάνουν την ικανότητά τους να ελέγχουν την συμπεριφορά τους, καθιστώντας πιο πιθανή την έκρηξη συγκρούσεων.
Η βία στα γήπεδα αντιμετωπίζεται ως έκφραση των εσωτερικών συγκρούσεων και αναγκών του κοινού. Η ανάγκη για αντιμετώπιση της συμπεριφοράς αυτής απαιτεί ευρύτερη εκπαίδευση και υποστήριξη, στοχευμένη στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών παραγόντων που την υποκινούν. Μόνον με την κατανόηση και αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών, μπορούμε να ελπίζουμε σε μια κοινωνία που θα αγκαλιάζει την αθλητική πνευματικότητα, αντί να παλεύει με τη βία.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί πώς η ψυχιατρική προσέγγιση δεν προσπαθεί να δικαιολογήσει τη βία, αλλά να εξετάσει τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν σε αυτήν. Η εκπαίδευση και η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις επιπτώσεις της βίας, όχι μόνον στον αθλητισμό, αλλά και στην ψυχοσωματική υγεία, είναι ζωτικής σημασίας.
Επιπλέον, η προώθηση εναλλακτικών μορφών έκφρασης του πάθους και της ανταγωνιστικότητας εντός του αθλητικού περιβάλλοντος είναι κρίσιμη. Οι αθλητές και οπαδοί πρέπει να ενθαρρύνονται να ανταγωνίζονται με έντιμο τρόπο, εκτιμώντας το πνεύμα του αθλητισμού πέρα από το αποτέλεσμα του αγώνα.
Οι αποτρεπτικές ποινές και η φυλάκιση έχουν σκοπό να αποτρέψουν την επανάληψη της βίας και να τιμωρήσουν τους υπεύθυνους. Παράλληλα, η εκπαίδευση, η ευαισθητοποίηση και η ψυχοκοινωνική υποστήριξη αποτελούν σημαντικά μέσα για τη μείωση της βίας στα αθλητικά γεγονότα και την πρόληψη της εμπλοκής ατόμων με αντικοινωνική συμπεριφορά.
Τέλος, η συνεργασία με ψυχολόγους και ψυχίατρους στα αθλητικά περιβάλλοντα μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών προβλημάτων που μπορεί να οδηγούν στη βία. Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη μπορεί να ενισχύσει την ψυχική ευεξία και να μειώσει την πιθανότητα εκδήλωσης επιθετικής συμπεριφοράς.
Σε κάθε περίπτωση, η κατανόηση ότι η βία στα γήπεδα αντιπροσωπεύει ένα πολυσύνθετο πρόβλημα που χρειάζεται πολυποίκιλες προσεγγίσεις είναι κρίσιμη για την επίλυση του. Με τη σωστή στήριξη, εκπαίδευση και ανοικτή συζήτηση, μπορούμε να προωθήσουμε ένα αθλητικό περιβάλλον που αξιοποιεί τον ανταγωνισμό και το πνεύμα της ομαδικότητας, αντί να παρακινεί τη βία και τη σύγκρουση.
Δρ. Γιώργος Μικελλίδης MD, Phd, FRCPsych,
CCT (UK) Ψυχίατρος
Διευθυντής στο Κέντρο Διακρανιακής Μαγνητικής Διέγερσης ,Cyprus rTMS
Kλινικός Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
