Πτωτική τάση επιδόσεων Κυπρίων μαθητών με βάση διεθνείς έρευνες

Την πτωτική τάση των επιδόσεων των Κυπρίων μαθητών στα Μαθηματικά, στις Φυσικές Επιστήμες και στην κατανόηση κειμένου καταδεικνύουν τα αποτελέσματα των διεθνών ερευνών PISA 2022 και ICCS 2022, τα οποία παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη Τύπου στο Υπουργείο Παιδείας το μεσημέρι της Τετάρτης.

Η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Αθηνά Μιχαηλίδου, δήλωσε πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα χρήζει αναδιοργάνωσης και βελτιώσεων, υπογραμμίζοντας ότι απαιτούνται δομικές αλλαγές για να βελτιωθούν τα μαθησιακά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Όπως είπε, ήδη λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα και προγραμματίζονται άλλα στο πλαίσιο του Προγράμματος Διακυβέρνησης προς τη σωστή κατεύθυνση και στη βάση έρευνας.

Σύμφωνα με την έρευνα PISA 2022, ο μέσος όρος των μαθητών/μαθητριών της Κύπρου είναι 418 στα Μαθηματικά, 411 στις Φυσικές Επιστήμες και 381 στην κατανόηση κειμένου, επιδόσεις στατιστικά χαμηλότερες από τους αντίστοιχους μέσους όρους των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με την έρευνα ICCS 2022, ο μέσος όρος των μαθητών/μαθητριών της Κύπρου ως προς το περιεχόμενο της πολιτικής αγωγής και πολιτότητας ανήλθε στις 459 μονάδες, επίδοση στατιστικά σημαντικά χαμηλότερη από τον αντίστοιχο διεθνή μέσο όρο, όπως αναφέρθηκε.

Η κ. Μιχαηλίδου, μιλώντας στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου, ανέφερε ότι τα αποτελέσματα των δύο ερευνών όσον αφορά την Κύπρο «δεν ικανοποιούν κανέναν» και ότι είναι πολύ χειρότερα από αυτά άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σημείωσε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα παρέμεινε προσκολλημένο στη γνώση, χωρίς να δίνει έμφαση σε δεξιότητες/ικανότητες, προσθέτοντας ότι οι εκπαιδευτικοί διδάσκουν αυτά που το Αναλυτικό Πρόγραμμα και η αξιολόγηση τούς επιβάλλουν.

Αναφερόμενη στα μέτρα προς βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι σε αυτά, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται τα αναλυτικά προγράμματα, οι διδακτικές προσεγγίσεις, ένα σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης εκπαιδευτικών και μαθητών, η εισαγωγή προγραμμάτων πρόληψης στην προσχολική ηλικία, η ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης, η εισαγωγή καινοτόμων προγραμμάτων και η έμφαση στην κριτική σκέψη.

Ακόμη, η Υπουργός Παιδείας ανέφερε ότι «αργήσαμε πολύ να εντοπίσουμε τα προβλήματα στον αλφαβητισμό», επισημαίνοντας, παράλληλα, την ανάγκη για καλλιέργεια δεξιοτήτων από την προσχολική ηλικία. «Εργαζόμαστε για την επαναφορά της ενεργού πολιτότητας στο εκπαιδευτικό μας σύστημα», πρόσθεσε.

«Τα αποτελέσματα της έρευνας πρέπει να είναι ένα καμπανάκι για όλους τους εμπλεκόμενους», τόνισε η κ. Μιχαηλίδου, εκφράζοντας την αισιοδοξία ότι «οδεύουμε σε καλύτερες μέρες».

Η ΥΠΑΝ, κληθείσα να σχολιάσει την επίδοση των Κυπρίων μαθητών στην κατανόηση κειμένου, υπέδειξε ότι αυτό το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί από πολύ νωρίς, δηλαδή στην Προδημοτική και τη Δημοτική Εκπαίδευση. «Έχουμε ήδη εντάξει καινούργια προγράμματα για τον αλφαβητισμό, έτσι ώστε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα από πολύ νωρίς», συμπλήρωσε.

Απαντώντας σε ερώτηση για την κατάταξη της Κύπρου στην έρευνα PISA 2022, η κ. Μιχαηλίδου υπέδειξε ότι μας ενδιαφέρει περισσότερο η κατάταξή μας σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα. «Βλέπουμε το θέμα ως αυτοαξιολόγηση. Δεν υπάρχει λόγος να συγκρινόμαστε με άλλα εκπαιδευτικά συστήματα», σημείωσε. «Γενικότερα επιβεβαιώνεται ότι είχαμε πιο αρνητικά αποτελέσματα», πρόσθεσε.

Απαντώντας σε ερώτηση για τον ρόλο της πανδημίας της COVID-19 στα αποτελέσματα της έρευνας, ανέφερε ότι η πανδημία ήταν ένας από τους παράγοντες που επηρέασαν τα αποτελέσματα.

Σε ερώτηση για το ενδεχόμενο αλλαγών στο ωρολόγιο πρόγραμμα, η ΥΠΑΝ απάντησε θετικά, προσθέτοντας ότι αυτό θα γίνει σε κάποιο στάδιο.

Λειτουργοί του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου παρουσίασαν τα αποτελέσματα των δύο ερευνών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας PISA 2022

Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, το Πρόγραμμα PISA (Programme for International Student Assessment) επικεντρώνεται στην αξιολόγηση του γραμματισμού δεκαπεντάχρονων μαθητών/ μαθητριών σε τρία διαφορετικά γνωστικά πεδία: τα Μαθηματικά, τις Φυσικές Επιστήμες και την κατανόηση κειμένου, καθώς και σε ένα καινοτόμο αντικείμενο. Στην έρευνα PISA 2022, στην οποία συμμετείχαν συνολικά 81 χώρες, το υπό έμφαση γνωστικό πεδίο ήταν τα Μαθηματικά και το καινοτόμο αντικείμενο η δημιουργική σκέψη.

Την υλοποίηση της έρευνας PISA 2022 στην Κύπρο ανέλαβε, εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου. Το PISA 2022 αποτελεί την 4η συμμετοχή της Κύπρου και πραγματοποιήθηκε μέσα στην πανδημία του COVID-19.

Σημειώνεται ότι η κύρια φάση υλοποίησης της έρευνας πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο Μαρτίου-Μαΐου 2022, με τη συμμετοχή 6515 δεκαπεντάχρονων μαθητών/μαθητριών από 101 δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσα από ηλεκτρονικό δοκίμιο αξιολόγησης, καθώς και δύο ερωτηματολόγια που συνέλεξαν πληροφορίες για τους μαθητές, το οικογενειακό τους περιβάλλον και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των σχολείων τους.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, ο μέσος όρος των μαθητών/μαθητριών της Κύπρου είναι 418 στα Μαθηματικά, 411 στις Φυσικές Επιστήμες και 381 στην κατανόηση κειμένου, επιδόσεις στατιστικά χαμηλότερες από τους αντίστοιχους μέσους όρους των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (472 στα Μαθηματικά, 480 στις Φυσικές Επιστήμες και 468 στην κατανόηση κειμένου). Σε σχέση με τις προηγούμενες συμμετοχές της Κύπρου στο Πρόγραμμα (2012, 2015, 2018), εντοπίζονται σημαντικές διαφοροποιήσεις στους μέσους όρους επίδοσης. Διαχρονικά, έχοντας ως αφετηρία την πρώτη συμμετοχή της Κύπρου το 2012, φαίνεται μια πτωτική τάση στην επίδοση των μαθητών/μαθητριών και στα τρία γνωστικά αντικείμενα.

Στατιστικά σημαντική πτωτική τάση για τα Μαθηματικά και την κατανόηση κειμένου παρατηρείται και στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Ως προς το φύλο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του 2022, στην Κύπρο τα κορίτσια παρουσιάζουν στατιστικά καλύτερη επίδοση από τα αγόρια και στα τρία γνωστικά πεδία. Παρόμοια εικόνα παρουσιάζεται και στις χώρες της ΕΕ, με εξαίρεση τα Μαθηματικά, στα οποία τα αγόρια υπερτερούν των κοριτσιών. Ως προς το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι στην Κύπρο (αλλά και ευρωπαϊκά) υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην επίδοση των μαθητών/μαθητριών με υψηλό δείκτη κοινωνικοοικονομικού υποβάθρου και στην επίδοση των μαθητών/μαθητριών με χαμηλό δείκτη. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η διαφορά αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη. Ως προς τους/τις μαθητές/μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία, η έρευνα καταδεικνύει ότι τείνουν να έχουν παρόμοια επίδοση σε όλα τα γνωστικά πεδία με τους/τις ημεδαπούς/ημεδαπές μαθητές/μαθήτριες.

Τα αποτελέσματα της έρευνας ICCS 2022

Η Διεθνής Έρευνα για την Πολιτική Αγωγή και την Εκπαίδευση  για την Πολιτότητα  του Οργανισμού για την Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Επιτευγμάτων-International Civic and Citizenship Education Study (ICCS) παρέχει διεθνή συγκριτικά στοιχεία για θέματα πολιτικής αγωγής και πολιτότητας και τους τρόπους με τους οποίους οι νέοι και οι νέες 13 ετών (Β’ Γυμνασίου) προετοιμάζονται για τον ρόλο τους, ως ενεργοί πολίτες.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, η έρευνα ICCS πραγματοποιείται από το 2009 και η ICCS 2022 αποτελεί τον τρίτο κύκλο υλοποίησής της. Στην έρευνα ICCS 2022 συμμετείχαν συνολικά 22 χώρες και 2 περιοχές και η συλλογή των δεδομένων έγινε ηλεκτρονικά με τη χρήση δοκιμίου και ερωτηματολογίων μαθητή/μαθήτριας, εκπαιδευτικού και σχολείου. Η Κύπρος συμμετείχε στην έρευνα μέσω του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) και ο κύκλος του 2022 αποτέλεσε τη δεύτερή της συμμετοχή (προηγούμενη συμμετοχή το 2009).

H έρευνα ICCS 2022 πραγματοποιήθηκε μέσα στην πανδημία της COVID-19. Το κύριο μέρος της πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο Απριλίου-Μαΐου 2022  με τη συμμετοχή 3136 μαθητών/μαθητριών και 1147 εκπαιδευτικών από συνολικά 196 σχολεία, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο μέσος όρος των μαθητών/μαθητριών της Κύπρου ως προς το περιεχόμενο της πολιτικής αγωγής και πολιτότητας ανήλθε στις 459 μονάδες, επίδοση στατιστικά σημαντικά χαμηλότερη από τον αντίστοιχο διεθνή μέσο όρο, που ήταν 508 μονάδες. Σε σχέση με το 2009, ο μέσος όρος επίδοσης των Κυπρίων μαθητών και των μαθητριών παρουσίασε αύξηση 6 μονάδων, που δεν ήταν στατιστικά σημαντική.

Ως προς το φύλο, τα κορίτσια παρουσίασαν στατιστικά καλύτερη επίδοση από τα αγόρια, τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα έχει μειωθεί, σε σύγκριση με το 2009, αλλά η μείωση αυτή δεν είναι στατιστικά σημαντική.

Ως προς την ηλικία, σε 18 συμμετέχουσες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, εντοπίστηκε στατιστικά σημαντικά αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας και της γνώσης σε θέματα πολιτικής αγωγής και πολιτότητας. Δηλαδή, οι μικρότεροι/μικρότερες σε ηλικία (ως προς τον μήνα γέννησης) μαθητές και μαθήτριες της Β’ Γυμνασίου σημείωσαν καλύτερη επίδοση από τους/τις μεγαλύτερους/μεγαλύτερες σε ηλικία συμμαθητές/συμμαθήτριές τους.

Ως προς το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, αυτό αναλύθηκε σε τρεις παράγοντες (επάγγελμα γονέων ή κηδεμόνων, εκπαίδευση γονέων/κηδεμόνων, αριθμός βιβλίων στο σπίτι). Οι μαθητές και οι μαθήτριες με χαμηλότερο υπόβαθρο είχαν χαμηλότερες επιδόσεις σε θέματα πολιτικής αγωγής και πολιτότητας.

Όσον αφορά τα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο, στην Κύπρο το ποσοστό συμμετοχής τους ήταν το υψηλότερο από όλες τις συμμετέχουσες χώρες και ανήλθε στο 21%. Κατά μέσο όρο, σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες, οι μαθητές και οι μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία είχαν χαμηλότερες επιδόσεις, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα παιδιά. Στην Κύπρο, ωστόσο, η διαφορά στις επιδόσεις ανάμεσα στις δύο ομάδες μαθητών και μαθητριών (ημεδαπούς/ημεδαπές, παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία) ήταν κατά πολύ μικρότερη από ό,τι διεθνώς και όχι στατιστικά σημαντική.