Κύπρος: Πού εντοπίζονται τα φίδια, το μόνο επικίνδυνο είδος & τρόποι προστασίας

Για το μόνο επικίνδυνο για τον άνθρωπο φίδι και τους τρόπους προστασίας από αυτό μίλησε στο SigmaLive, η Ελένη Ερωτοκρίτου, λειτουργός του Ερπετολογικού Συνδέσμου Κύπρου.

Έκανε αναφορά σε όλα τα είδη φιδιών της Κύπρου και εξήγησε ποια είναι δηλητηριώδη. Παρέθεσε τρόπους προστασίας από τα φίδια, ενώ επεσήμανε το σημασία τους για την ισορροπία του οικοσυστήματος της Κύπρου.

Το μοναδικό επικίνδυνο φίδι της Κύπρου

Σύμφωνα με την ειδικό, έχουμε οκτώ διαφορετικά είδη φιδιών στην Κύπρο. Γενικά τα φίδια του νησιού θεωρούνται «φιλήσυχα» και δεν επιτίθενται στον άνθρωπο, παρά μόνο όταν ενοχληθούν ή απειλούνται.

Έχουμε δύο ενδημικά είδη. Το πρώτο είναι το κυπριακό φίδι (Hierophis cypriensis), το οποίο μοιάζει με το θερκό αλλά είναι μαύρο και πιο λεπτό. Το συναντάμε στα δάση Τροόδους, Πάφου και Μαχαιρά. Έχει ανοικτό γκρίζο προς μαύρο χρώμα με λεπτές γραμμές. Είναι εντελώς ακίνδυνο, δεν είναι δηλητηριώδες και είναι πολύ χρήσιμο για το περιβάλλον, επειδή τρώει τα τρωκτικά και έντομα. Είναι αρκετά σπάνιο, κινδυνεύει με εξαφάνιση και προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία και την οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το δεύτερο ενδημικό υποείδος είναι το κυπριακό νερόφιδο (Natrix natrix). Εντοπίζεται κοντά σε νερό υδατοφρακτών και άλλων υδροβιοτόπων. Είναι επίσης εντελώς ακίνδυνο. Το συγκεκριμένο φίδι κινδυνεύει με εξαφάνιση και ο βασικός του εχθρός είναι ο άνθρωπος, ο οποίος το σκοτώνει από αμάθεια ή ξηραίνει και ρυπαίνει με σκουπίδια και φάρμακα τις λιγοστές λίμνες, στις οποίες ζει, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις απελευθερώνει ξενικά είδη που τρώνε την τροφή του και δεν το αφήνουν να επιβιώσει.

Το κοινό φίδι της Κύπρου είναι το Μαύρο φίδι ή θερκό (Dolichophis jugularis). Σύμφωνα με την Ελένη Ερωτοκρίτου, «είναι πολύ γνωστό και αγαπητό στον κόσμο, ενώ είναι πολύ χρήσιμο για τους γεωργούς, αφού συμβάλλει στην εξάλειψη του ποντικού και της νυφίτσας. Το μήκος που μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα, γι αυτό θεωρείται το μακρύτερο φίδι της Ευρώπης. Στα πρώτα 5-6 χρόνια της ζωής του το χρώμα του είναι κεραμιδί με σκούρες καφέ κηλίδες, ενώ στη συνέχεια παίρνει το μαύρο χρώμα. Γι αυτό συνήθως οι άνθρωποι το σκοτώνουν γιατί πιστεύουν ότι είναι άλλο φίδι.

Ο δρόπης ή πατσάλα (Hemorrhois nummifer) είναι ένα ακίνδυνο φίδι και συναντάται σε όλες τις περιοχές της Κύπρου. Ένα άλλο φίδι είναι ο ανήλιος, ο οποίος μοιάζει με σκουλήκι, δεν βλέπει καθόλου και ζει κάτω από πέτρες.

Στην Κύπρο συναντιούνται άλλα τρία φίδια, τα οποία φέρουν δηλητήριο. Πρόκειται για τον ξυλόδροπης ή αγιόφιδο (Telescopus fallax) και τη Σαΐττα (Malpolon insignitus). Τα δύο αυτά φίδια έχουν μεν δηλητήριο αλλά είναι ακίνδυνο για τον άνθρωπο. Φέρουν δηλητήριο για να σκοτώνουν τα έντομα και τα τρωκτικά, με τα οποία τρέφονται. Τα δηλητηριώδη δόντια τους είναι πίσω, οπότε και να δαγκώσουν κάποιον, δεν θα φτάσει η σιαγόνα να μπει τόσο βαθιά, ώστε να περάσει το δηλητήριο στον άνθρωπο. Ακόμα και στην περίπτωση που φτάσει το δηλητήριο, αυτό αντιμετωπίζεται όπως ένα τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα.

Το τρίτο φίδι είναι η Οχιά ή φίνα (Macrovipera lebetina), το οποίο είναι το μοναδικό επικίνδυνο για τον άνθρωπο φίδι στην Κύπρο. Το μήκος της μπορεί να φτάσει τα δύο μέτρα και το βάρος της πέντε κιλά. Μπορεί να επιτεθεί στον άνθρωπο ταχύτατα εάν νιώσει ότι απειλείται. Δεν κυκλοφορεί πολύ αλλά στήνει ενέδρες κοντά σε δροσερά μέρη με νερό και περιμένει το θήραμά του για να το επιτεθεί. Το δηλητήριο της φίνας αποτελεί από πολλές πρωτεΐνες, οι οποίες δρουν κατά των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση τσιμπήματος από φίνα

Μετά το τσίμπημα από φίνα, εμφανίζεται στο σημείο οίδημα. Όσο περνάει ο χρόνος, τόσο εξαπλώνεται το οίδημα αυτό στο υπόλοιπο σώμα. Η Ελένη Ερωτοκρίτου αναφέρει ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει κάποιος σε περίπτωση τσιμπήματος είναι να καλέσει το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Δεν πρέπει να υπάρξει πανικός και δεν πρέπει να γίνονται απότομες κινήσεις, ώστε να μην βοηθήσουμε το δηλητήριο να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το σώμα. Εάν έχουμε κάποιο αντικείμενο στο σημείο τσιμπήματος, όπως δακτυλίδι ή ρολόι, θα πρέπει να το αφαιρέσουμε, επειδή στο σημείο της πληγής προκαλεί πρήξιμο. Σε καμιά περίπτωση δεν σκίζουμε ή κόβουμε το δέρμα αλλά ούτε και προσπαθούμε να ρουφήξουμε το δηλητήριο. Δεν βάζουμε αντιπηκτικά ή πάγο στην περιοχή του τραύματος, ενώ απαγορεύεται η λήψη αλκοόλ ή παυσίπονων.

Σε σχέση με τον χρόνο που έχει κάποιος στη διάθεσή του, απάντησε ότι «είναι κάτι που δεν μπορεί να απαντηθεί, επειδή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, η κατάσταση υγείας, η ποσότητα του δηλητηρίου και το σημείο του τσιμπήματος.

Τρόποι προφύλαξης από τα φίδια

Σύμφωνα με την ειδικό, οι πολίτες καλούνται να μην προσπαθούν ποτέ να συλλάβουν ή να σκοτώσουν τη φίνα αλλά και τα άλλα φίδια. Προειδοποιεί ότι «δεν πρέπει να πηγαίνουμε σε χώρους με ψηλά χόρτα και εάν βρεθούμε, θα πρέπει να φοράμε στιβαρά και ψηλά παπούτσια. Δεν πρέπει επίσης να βάζουμε τα χέρια ακάλυπτα μέσα σε θάμνους, κάτω από πέτρες ή μέσα σε κορμούς δέντρων».

Εξήγησε ότι πρέπει να δρούμε προληπτικά και να κάνουμε τέτοιες συνθήκες, έτσι ώστε να μην έρχονται φίδια στον χώρο μας. Ένας παράγοντας που τα ελκύει, είναι η τροφή. Τα φίδια τρέφονται με τρωκτικά, έτσι πρέπει να τα κρατήσουμε όσο το δυνατό πιο μακριά από την κατοικία μας. Δεν πρέπει να αφήνουμε εκτιθέμενες τροφές που μπορεί να προσελκύσουν τα τρωκτικά. Εννοείται ότι παρά τους αστικούς μύθους, το φίδι δεν πίνει γάλα αλλά μπορεί να προσελκύσει τα τρωκτικά και αυτά με τη σειρά τους τα φίδια. Πρέπει να καθαρίζουμε συστηματικά τον χώρο μας από άχρηστα αντικείμενα, τα οποία μπορούν να γίνουν κρυψώνες για τρωκτικά, ενώ αποφεύγουμε να φυτεύουμε καρποφόρα δέντρα και φυτά. Γενικότερα, αποφεύγουμε να δημιουργούμε ένα υγρό και δροσερό περιβάλλον την καλοκαιρινή περίοδο και εάν έχουμε τέτοιο χώρο, τον διατηρούμε καθαρό.

Επεσήμανε ότι τα φίδια μπορούν να εντοπιστούν σε όλη την Κύπρο, εντούτοις όμως είναι πιο εύκολο συναντιούνται στις γεωργικές εκτάσεις στην ύπαιθρο.

Η σημασία τους

Η Ελένη Ερωτοκρίτου εξηγεί ότι τα φίδια σε καμιά περίπτωση δεν θα επιτεθούν σε οτιδήποτε δεν αποτελεί τροφή γι αυτά, πόσω μάλλον σε άνθρωπο, τον οποίο φοβούνται. Συμβάλλουν στα μέγιστα στην ισορροπία του οικοσυστήματος, επειδή τρέφονται κυρίως με έντομα και τρωκτικά. Μάλιστα, ένα φίδι κατά τη διάρκεια της ζωής του μπορεί να καταναλώσει μέχρι και 1000 τρωκτικά. Χωρίς τα φίδια δημιουργείται η ανάγκη χρήσης δηλητηρίων για να σκοτώνουμε τα τρωκτικά με συνέπεια να θανατώνονται και άλλα είδη ζώων.

Η ειδικός εκτιμά ότι τον τελευταίο καιρό άρχισε να αλλάζει η νοοτροπία των Κύπριων σε σχέση με την αντιμετώπιση των φιδιών. Πρέπει σιγά σιγά να γίνεται αντιληπτό ότι εξαρτάται η ισορροπία στη φύση από τη διατήρηση των ειδών αυτών.

Πηγή: Sigmalive