Σωκράτης Αντωνιάδης: Οι νέοι άνθρωποι θα ενδιαφερθούν για τις παραδοσιακές τέχνες όταν τις ψάξουν οι ίδιοι

Γράφει η Ρέα Κουμπαρή

Σήμερα έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε τον κ. Σωκράτη Αντωνιάδη, έναν καταξιωμένο συγγραφέα, ποιητή και ερευνητή, ο οποίος με το βιβλίο του: “Παλιοί Τεχνίτες της Λάρνακας”, μας προσφέρει μια μοναδική ματιά στην ιστορία και την παράδοση της πόλης μας. Αφορμή για τη σημερινή συνέντευξη ήταν η κυκλοφορία τις μέρες των γιορτών της 2ης έκδοσης του βιβλίου του.

Μέσα από τις σελίδες αυτού βιβλίου, ο κ. Αντωνιάδης αναδεικνύει τις ζωές και τα έργα των παλιών τεχνιτών, φέρνοντας στο φως τις ιστορίες και τις δεξιότητες που έχουν διαμορφώσει την πολιτιστική κληρονομιά της Λάρνακας.

Γεννημένος το 1951 στη Λάρνακα, ο κ. Αντωνιάδης έχει αφιερώσει τη ζωή του στην επιστήμη της Ιατρικής και στην ιστορική έρευνα της γενέθλιας πόλης του.

Απόφοιτος του Λυκείου Αγίου Γεωργίου και της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Αντωνιάδης εργάστηκε ως ιδιώτης ιατρός στη Λάρνακα.

Παράλληλα, ανέπτυξε ένα έντονο ενδιαφέρον για την ιστορική μελέτη της περιοχής του, το οποίο τον οδήγησε στη συγγραφή πέντε βιβλίων και δύο ποιητικών συλλογών, που αποτελούν σημαντικές πηγές για την ιστορία και τον πολιτισμό της Λάρνακας.

Με την ιστοσελίδα του, ΚΙΤΙΟΝ-ΛΑΡΝΑΚΑ-ΣΚΑΛΑ, και τη συμβολή του στην ιστοσελίδα ΣΚΑΛΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ, ο κ. Αντωνιάδης διατηρεί ζωντανή την ιστορική μνήμη της πόλης του και μας υπενθυμίζει τη σημασία της ιστορίας στην κατανόηση του παρόντος για μια καλύτερη ενατένιση του μέλλοντος.

Στη σημερινή συνέντευξη, θα έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για την έμπνευση πίσω από το βιβλίο “Παλιοί Τεχνίτες της Λάρνακας”, τις προκλήσεις της έρευνας και τη σημασία της διατήρησης της παράδοσης.

Καλωσορίζουμε τον κ. Σωκράτη Αντωνιάδη και ανυπομονούμε να ακούσουμε τις σκέψεις και τις εμπειρίες του.

Ρ. Κ. : Ποια ήταν η κύρια έμπνευση σας για τη συγγραφή του βιβλίου “Παλιοί Τεχνίτες της Λάρνακας”;
Σ. Α.: Ευχαριστώ αγαπητή Ρέα για την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω για το βιβλίο μου.
Περισσότερο ήταν μια ανάγκη καταγραφής των παραδοσιακών επαγγελμάτων, μια σκέψη που γεννήθηκε ξαφνικά ως παλιός θαμώνας του κέντρου της πόλης, εκεί που ήκμαζαν οι παλιές τέχνες. Στη έρευνα κυριαρχεί η καταγραφή και η ανακάλυψη, στη λογοτεχνία η έμπνευση και οι λέξεις.

Ρ. Κ.: Ποια ήταν η διαδικασία έρευνας που ακολουθήσατε για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Σ. Α.: Ήταν πρώτα και κύρια να βάλω σε μια τάξη τα επαγγέλματα αυτά στα οποία τον κύριο λόγο είχε η χειρωνακτική δύναμη, η καλλιτεχνία, η ευρηματικότητα, η λεπτομέρεια, η προσωπική σφραγίδα του τεχνίτη. Χειρονακτικά επαγγέλματα τα οποία εκτοπίστηκαν εδώ και δεκαετίες από τον μαζικό τρόπο παραγωγής προϊόντων και αντικειμένων. Έτσι κατέγραψα ονόματα τεχνιτών (όσους κατάφερα και εντόπισα) και τους παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής 13 επαγγελμάτων κατά αλφαβητική σειρά:

▪️ Αμαξουργοί ▪️Αρχυροχόοι-χρυσοχόοι
▪️Επιπλοποιοί-καρεκλάδες
▪️ Καραβομαραγκοί
▪️ Κηροποιοί
▪️ Κωμοδρόμοι
▪️ Λιθοξόοι
▪️ Παπλωματάδες
▪️ Ράφτες-ράφταινες ▪️Σκαρπάρηδες-τσαγκάρηδες
▪️Ταλιαδόροι (ξυλουργοί)
▪️Τενεκετζήδες
▪️ Χαλκωματάδες.

Ρ. Κ.: Πώς επηρεάζει η προσωπική εμπειρία και οι αναμνήσεις σας την αφήγηση του βιβλίου;
Σ. Α.: Παιδί της πόλης και μάλιστα του κέντρου, γωνία Αρμενικής Εκκλησίας και Ερμού θυμάμαι τα εργαστήρια και τους ανθρώπους που δούλευαν σε αυτά.
Το αμαξοποιείο του Δημητρού, τα άπειρα αργυροχρυσοχοεία, τα επιπλοποιεία όπως του πρωτομάστορα Ιωακείμ Θεοχάρους, του Κώστα του Πελεντρίτη του παπλωματά, τα εργαστήρια του Αβετής του χαλκωματά και του Μπογός Κετζιτζιάν του τενεκετζή, το ραφείο του Πιερή Ιακώβου απέναντι από το σπίτι μου και τόσων άλλων. Τυχεροί εμείς που ζήσαμε αυτή την ωραία, γνήσια και πηγαία κοινωνική ατμόσφαιρα.

Ρ. Κ.: Ποια είναι η αντίδραση του κοινού και των κριτικών για το βιβλίο;
Σ. Α.: Το κοινό ειδικά της Λάρνακας αγκάλιασε το βιβλίο. Τα δε σχόλια ιδιαιτέρως των απογόνων των ανθρώπων που αναφέρω είναι πολύ θερμά. Με ευχαριστούν γιατί αναφέρω ονόματα δικών τους ανθρώπων, που μόχθησαν για τις οικογένειές τους. Το θεωρούν τιμή, όμως η τιμή είναι δική μου που έγραψα γι αυτούς. Κι αυτό έγινε για πρώτη φορά. Εξ ου και το ενδιαφέρον του κοινού και η επανέκδοση.

Ρ. Κ.: Υπάρχουν συγκεκριμένες ιστορίες ή περιστατικά από τους παλιούς τεχνίτες που ξεχωρίζουν στο βιβλίο;
Σ. Α.: Πολλές. Θα αναφέρω μια που μου έρχεται πάντα στο μυαλό με πρωταγωνιστή τον τελευταίο ράφτη της Σκάλας, τον Χριστάκη Χρίστου, που τον χάσαμε το 2023. Το ράφειο του στην οδό Δημοτικής αγοράς δεν υπάρχει πια:

“Στα παλιά χρόνια”, αφηγείται ο Χριστάκης στο βιβλίο, “τα ωράρια των καταστημάτων τηρούνταν ευλαβικά, ενώ ο έλεγχος από την αστυνομία ήταν συχνός και τα πρόστιμα για τους παρανομούντες τσουχτερά. Έτσι όταν δουλεύαμε υπερωρίες την περίοδο των γιορτών, ώστε να προλάβουμε να παραδώσουν έγκαιρα τις παραγγελίες κατεβάζαμε τα ρολά της εισόδου, ενώ καλύπταμε τις αρσέρες και τα παράθυρα με χοντρά ρούχα ώστε να μη διαχέεται το φως στον δρόμο. Ένας αστυνομικός όμως μας “έβαλε πόστα”. Τότε ο συνέταιρός μου κι γω δώσαμε το κλειδί σ’ ένα γειτονόπουλο να κλειδώσει απ’ έξω με την εντολή να έρθει στις 10 το βράδυ να μας ανοίξει. Το βράδυ εκείνο ο αστυνομικός έστησε καρτέρι. Ο μικρός που αποκοιμήθηκε, μας άνοιξε στις 3 τα ξημερώματα, αλλά ο υπερβάλλων από ζήλο αστυνομικός ήταν εκεί και μας τσάκωσε”.

Ρ. Κ.: Πιστεύετε ότι το βιβλίο σας θα συμβάλλει στη διατήρηση της τοπικής ιστορίας και παράδοσης της Κύπρου;
Σ. Α.: Νομίζω έβαλα κι γω το λιθαράκι μου. Χαίρομαι γιατί είναι το πρώτο βιβλίο στην κυπριακή βιβλιογραφία που αναφέρετε στους τεχνίτες περασμένων δεκαετιών του 20ού αιώνα της Λάρνακας.

Ρ. Κ.: Στο βιβλίο βλέπουμε σπάνιες φωτογραφίες και υλικό πως έφτασαν στα χέρια σας;
Σ. Κ.: Είναι από λευκώματα των οικογενειών. Επομένως οι περισσότερες δημοσιεύονται σε αυτό το βιβλίο για πρώτη φορά.
Οι οικογένειες αποδείχθηκαν πρωτογενείς πηγές πληροφοριών και φωτογραφιών.
Για τον λόγο αυτό θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη σε όσους με βοήθησαν να γράψω αυτό το βιβλίο. Χωρίς αυτούς θα ήταν αδύνατος ο στόχος.

Ρ. Κ.: Πώς μπορεί το βιβλίο να εμπνεύσει τις νεότερες γενιές να ασχοληθούν με τις παραδοσιακές τέχνες;
Σ. Α: Οι νέοι άνθρωποι θα ενδιαφερθούν για τις παραδοσιακές τέχνες όταν τις ψάξουν οι ίδιοι. Αν έστω και ένας νέος σκύψει πάνω σε αυτές με αφορμή το βιβλίο θα ήταν μεγάλη ικανοποίηση. Όμως αυτό δεν θα το μάθω ποτέ.

Ρ. Κ.: Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε ο Σωκράτης Αντωνιάδης κατά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Σ. Α.: Η συλλογή πληροφοριών αλλά πιο πολύ η διασταύρωση και αξιολόγησής τους.

Ρ. Κ.: Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια του Σωκράτη Αντωνιάδη για νέες εκδόσεις ή έρευνες;
Σ. Α.: Μου ζητήθηκε από συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο να προχωρήσω στην επανέκδοση του βιβλίου “Η Λάρνακα του Πουρίνου”.
Ετοιμάζω μια νέα ποιητική συλλογή, είναι σχεδόν έτοιμη, αλλά δεν βιάζομαι. Και ίσως 1-2 λευκώματα με αδημοσίευτο υλικό. Ο χρόνος θα δείξει.

Ρ. Κ.: Οι γνώσεις και η διορατικότητα σας είναι πραγματικά ανεκτίμητες. Εύχομαι ότι καλύτερο στις μελλοντικές σας συγγραφικές προσπάθειες.