Γράφει ο Δρ. Γιώργος Μικελλίδης
Θίγει μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της ψυχικής υγείας και της ανθρώπινης εμπειρίας γενικότερα. Ζούμε σε μια κοινωνία όπου υπάρχει πίεση να φαινόμαστε συνεχώς δυνατοί, επιτυχημένοι και αισιόδοξοι, ακόμη και όταν οι εσωτερικές μας καταστάσεις δεν ανταποκρίνονται σε αυτές τις προσδοκίες. Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο καταπίεσης των συναισθημάτων, που μπορεί να οδηγήσει σε θέματα ψυχικής υγείας.
Η σημασία της αποδοχής του “δεν είμαι ΟΚ”
Η αποδοχή ότι δεν είμαστε πάντα ΟΚ είναι το πρώτο βήμα για την ψυχική ευεξία. Η ιδέα ότι είναι ΟΚ να μην είμαστε πάντα σε κατάσταση ευφορίας βασίζεται στην αναγνώριση της ευαλωτότητας και της ανθρώπινης φύσης. Τα συναισθήματα θλίψης, άγχους, ή απογοήτευσης είναι φυσιολογικές αντιδράσεις σε καταστάσεις πίεσης, απογοήτευσης ή απώλειας. Επομένως, η αποδοχή των αρνητικών συναισθημάτων ως μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας είναι κλειδί για την αυτογνωσία και την αυτοφροντίδα.
Η ψυχιατρική επιστήμη στηρίζει την έννοια αυτή, δεδομένου ότι η καταπίεση των συναισθημάτων ή η άρνησή τους μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές και οι ψυχοσωματικές εκδηλώσεις. Εάν δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσουμε θλίψη ή φόβο όταν αυτά τα συναισθήματα ανακύπτουν, ενδέχεται να καταφύγουμε σε ανθυγιεινές στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως η χρήση ουσιών, η απομόνωση ή η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
Ο ρόλος των κοινωνικών προσδοκιών και του στίγματος
Οι κοινωνικές προσδοκίες συχνά επιβάλλουν στους ανθρώπους να “είναι καλά”, ακόμα και όταν περνούν δυσκολίες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στον φόβο του στίγματος που περιβάλλει την ψυχική ασθένεια, ειδικά σε πολιτισμούς όπου η δύναμη και η ανθεκτικότητα υπερτιμώνται. Όταν κάποιος δεν είναι καλά και δεν μπορεί να το εκφράσει λόγω αυτών των πιέσεων, μπορεί να νιώσει απομονωμένος ή ακόμα και ντροπιασμένος. Αυτή η καταπίεση της αυθεντικότητας μπορεί να επιδεινώσει τα ψυχικά προβλήματα.
Από ψυχοκοινωνική άποψη, η αναγνώριση ότι είναι φυσιολογικό να νιώθουμε άσχημα περιστασιακά είναι μια πράξη αντίστασης στις κοινωνικές πιέσεις. Επιπλέον, η ανοιχτή συζήτηση για τα συναισθήματα μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του στίγματος που περιβάλλει τα θέματα ψυχικής υγείας. Οι καμπάνιες ευαισθητοποίησης και η ενθάρρυνση του διαλόγου γύρω από την ψυχική υγεία είναι απαραίτητες για την αλλαγή της κοινωνικής αντίληψης, ώστε να θεωρείται αποδεκτό το να μην είμαστε πάντα καλά.
Η σημασία της συναισθηματικής ευελιξίας
Το να είμαστε ΟΚ με το να μην είμαστε καλά προϋποθέτει συναισθηματική ευελιξία, δηλαδή την ικανότητα να αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας χωρίς να τα κρίνουμε και να τα αφήνουμε να περάσουν. Αυτή η έννοια συνδέεται άμεσα με τις αρχές της ενσυνειδητότητας και της αποδοχής. Το να μπορέσουμε να σταθούμε απέναντι στα συναισθήματά μας και να τα παρατηρήσουμε χωρίς να προσπαθούμε να τα καταστείλουμε ή να τα αγνοήσουμε μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερη αυτογνωσία και ψυχική ανθεκτικότητα.
Πολλές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) και η Θεραπεία Αποδοχής και Δέσμευσης (ACT), προωθούν αυτήν την προσέγγιση. Βασική ιδέα είναι να αναγνωρίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα, να τα αποδεχτούμε και να εργαστούμε προς την κατεύθυνση της εύρεσης λύσεων ή της επίλυσης προβλημάτων χωρίς να τα αγνοούμε ή να προσπαθούμε να τα καταπιέσουμε. Αυτή η ευελιξία στη σκέψη και στη διαχείριση συναισθημάτων είναι το κλειδί για την επίτευξη μακροπρόθεσμης ψυχικής ισορροπίας.
Πρακτικές στρατηγικές για την αποδοχή του “δεν είμαι ΟΚ”
Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αποδεχτούν την κατάσταση του “δεν είμαι καλά” και να την αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά:
Αυτοσυμπόνια: Αντί να κρίνουμε τον εαυτό μας όταν δεν είμαστε καλά, είναι σημαντικό να του δείχνουμε κατανόηση. Η αυτοσυμπόνια βοηθά στην αποδοχή των αδυναμιών μας χωρίς την προσθήκη ενοχών ή ντροπής.
Διαχείριση άγχους: Τεχνικές διαχείρισης άγχους, όπως η ενσυνειδητότητα, η χαλάρωση και η άσκηση, μπορούν να βοηθήσουν στην αποδοχή των συναισθημάτων και στη μείωση της έντασής τους.
Συζήτηση με ειδικό: Η συζήτηση με έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων, ενώ παρέχει και την αναγκαία καθοδήγηση για την αποκατάσταση της ψυχικής ευεξίας.
Συμπέρασμα
Είναι ΟΚ να μην είμαστε ΟΚ. Το να αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας χωρίς να τα κρίνουμε είναι ουσιαστικό για την ψυχική μας ευεξία. Η αποδοχή της ευαλωτότητας μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τα ψυχικά μας προβλήματα πιο αποτελεσματικά, ενώ συμβάλλει στην αποδόμηση του στίγματος γύρω από την ψυχική υγεία. Με την υποστήριξη από την ψυχιατρική κοινότητα, τις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις και τις κοινωνικές αλλαγές, μπορούμε να προωθήσουμε ένα περιβάλλον όπου η συναισθηματική ειλικρίνεια είναι αποδεκτή και επιθυμητή.
Dr Georgios Mikellides MD, PhD, FRCPsych,
CCT (UK) Consultant Psychiatrist
Director, Centre for Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation, Cyprus rTMS
Clinical Assistant Professor, University of Nicosia
