Με νωπές ακόμη τις πληγές από την εισβολή της 20ής Ιουλίου 1974 και με τις διαπραγματεύσεις στη Γενεύη να φαίνεται να οδεύουν σε ναυάγιο, ο κυπριακός Τύπος το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974, μέρα έναρξης της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής, έγραφε για «πυρετό πολέμου» και για συναγερμό σε Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρο.
Την Τετάρτη 14 Αυγούστου 1974 , “ο Αγών” με τίτλο “Πυρετός πολέμου – Συναγερμός εις Ελλάδα, Τουρκίαν και Κύπρον” αναφερόταν σε διπλωματικές ενέργειες σε διεθνές επίπεδο, ώστε να αποτραπεί σύρραξη μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Έγραφε ακόμα για πιθανότητα ναυαγίου της Διάσκεψης της Γενεύης και “εμμονή των Τούρκων εις παντελώς απαραδέκτους και ταπεινωτικάς διά την ελληνικήν πλευράν αξιώσεις”.
Στην προμετωπίδα του πρωτοσέλιδου της εφημερίδας, δημοσιευόταν ανοικτή επιστολή “προς τον Δρα Χένρυ Κίσσινγκερ”, υπογραμμένη από τους “Έλληνες της Κύπρου”, στην οποία ανέφεραν ότι η εισβολή της Τουρκίας κατά της Κύπρου συνιστά “πραγματικόν δυναμίτην, ο οποίος θα ανατινάξη τα πάντα και εις την Κύπρον και εκτός Κύπρου”, σημειώνοντας ότι η υπεράσπιση της Κύπρου δεν εξυπηρετεί μόνο την υπόθεση του δικαίου και της ελευθερίας, αλλά και τα πραγματικά συμφέροντα των ΗΠΑ.
Αλλού, η εφημερίδα αναφέρει προειδοποιήσεις της Ελλάδας ότι θα στείλει δυνάμεις στην Κύπρο, προειδοποιώντας την Τουρκία και τους λοιπούς συμμάχους στο ΝΑΤΟ, ότι “δεν θα παραμείνει αδρανής εάν αυτή (η Τουρκία) επιμείνη εις την αδιάλλακτον γραμμήν της επί του Κυπριακού”.
Την ίδια μέρα, η “Μάχη” στο κύριο θέμα της με τίτλο “Εζητήθη πάσα δυνατή σοβιετική βοήθεια, ως απεκάλυψεν εις Γενεύην ο κ. Κληρίδης”, κάνει αναφορά σε πολεμικό συναγερμό “καθ’ άπασαν την χώραν” και στην πιθανότητα αποστολής στρατιωτικής δύναμης από την Ελλάδα στην Κύπρο. Αναφέρει ότι στη Γενεύη, ο Πρόεδρος Κληρίδης ζήτησε “παντός είδους βοήθειαν της χώρας” προς την Κύπρο, ενώ πληροφορίες εξ Αθηνών ανέφεραν ότι τα ελληνικά στρατεύματα αναδιπλώθηκαν κατά μήκος των συνόρων προς την Τουρκία από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Σε άλλο σημείο στο πρωτοσέλιδο, η εφημερίδα γράφει ότι “Η Αμμόχωστος δεν θα Τουρκοποιηθή, παρά τους βομβαρδισμούς και τα δεινά”, καθώς αυτό “εγγυώνται τα στρατευμένα παιδιά της πατρίδος μας”. Αλλού, η “Μάχη” κάνει αναφορά σε μήνυμα του Κίσινγκερ προς τον Καραμανλή, με το οποίο ζητούσε “αυτοσυγκράτηση” από την Ελλάδα.
Η εφημερίδα δημοσιεύει, επίσης, “αποκαλυπτική και συγκλονιστική κατάθεσης της Τουρκικής ΚΥΠ”, στην οποία δηλώνεται ότι “είχαμε ξεγελάσει τον Πρώην Πρόεδρο σας” και ότι “τον πείσαμε να εκδιώξη τους Έλληνας αξιωματικούς”.
“Ο Φιλελεύθερος” έγραφε τη μέρα της β’ φάσης της εισβολής, ότι “Οι Τούρκοι απαιτούν εκβιαστικώς συμφωνίαν επί σχεδίου των”, σημειώνοντας ότι ζητούν καντόνια και το 33% της Κύπρου, για τη δημιουργία δύο ομοσπονδιακών κρατών στην Κύπρο. Αναφέρει, επίσης, ότι ο Κίσινγκερ “συνιστά εις την Ελλάδα συμβιβασμόν”. Σε άλλο θέμα, αναφέρει ότι η Ουνφικύπ βρίσκεται “εις συναγερμόν”, καθώς και ότι “εκινήθη και πάλιν ο μηχανισμός εκκενώσεως των ξένων”.
Αλλού, η εφημερίδα κάνει λόγο για διαβήματα της κυβέρνησης για το θέμα των αιχμαλώτων, αναφέροντας ότι δόθηκαν κατάλογοι όλων των κρατουμένων Τούρκων και ότι “είναι έτοιμη να προβή εις απόλυσίν των”, με την ελπίδα ότι και η τουρκική πλευρά θα ανταποκριθεί με ανάλογη χειρονομία. Επίσης, η εφημερίδα δημοσιεύει διακήρυξη “πολιτών της Αμμοχώστου”, με τίτλο “Επιβάλλεται συναδέλφωσις όλων χάριν της εθνικής επιβιώσεως της Κύπρου”.
Η “Χαραυγή” μεταφέρει, στο κύριο θέμα της, δηλώσεις του ΓΓ του Εζεκία Παπαϊωάννου, μετά τη συνεδρία του πολιτικού γραφείου του κόμματος, σημειώνοντας ότι “το ΑΚΕΛ ζητεί να συγκληθεί αμέσως το Σ. Ασφαλείας” και να λάβει μέτρα για την πιστή εφαρμογή του ψηφίσματός του. Κάνει επίσης, έκκληση προς όλες τις χώρες “που αγαπούν την ειρήνη και την ελευθερία να δράσουν από κοινού για τη σωτηρία της Κύπρου και της ειρήνης”, σημειώνοντας ότι είναι βέβαιη η σοβιετική υποστήριξη. Στο εσωτερικό, καλεί να επικρατήσουν η συναδέλφωση και η έννομη δημοκρατική τάξη.
Σε άλλο θέμα, η εφημερίδα μεταφέρει δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, σύμφωνα με τον οποίο είναι “αδιαμφισβήτητες οι κτηνώδεις πράξεις των Τούρκων εισβολέων”. Σημειώνει, αλλού, ότι η Ελλάδα ίσως στείλει στρατεύματα στην Κύπρο, αν συνεχιστεί η τουρκική αδιαλλαξία, καταγράφοντας ότι γίνονται σειρά στρατιωτικών συσκέψεων στην Αθήνα και την Άγκυρα.
Αλλού, η “Χαραυγή” αναφέρεται σε “συγκλονιστικές απόκαλύψεις του Γ. Μαύρου”, Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, ο οποίος είπε ότι “η Χούντα είχε γίνει άφαντη μετά την τουρκική εισβολή!”, κάνοντας λόγο για καταστροφικό απολογισμό του δικτατορικού καθεστώτος.
Η αγγλόγλωσση “Cyprus Mail” στις 14 Αυγούστου έγραφε ότι η Τουρκία έδωσε τελεσίγραφο 24 ωρών στην Ελλάδα για την Κύπρο, προκειμένου να συμφωνήσει με την πρότασή της για το μέλλον της Κύπρου, ενώ απέρριψε βρετανική πρόταση για αναβολή των ειρηνικών διαπραγματεύσεων για 36 ώρες. Και η “Cyprus Mail” αναφέρει ότι η Ελλάδα μπορεί να αποφασίσει να στείλει στρατεύματα στην Κύπρο.
Σε άλλο θέμα η εφημερίδα αναφέρει ότι ο Κίσινγκερ κατηγορήθηκε από την Washington Post για “κακοδιαχείριση” του θέματος της Κύπρου, καθώς και ότι αρνήθηκε να εφαρμόσει σοβαρές πιέσεις προς την Τουρκία για να σταματήσει την εισβολή της στην Κύπρο. Γίνεται, επίσης, αναφορά στο μήνυμα Κίσινγκερ προς Καραμανλή, με την εφημερίδα να αναφέρει ότι το περιεχόμενό του δεν έγινε γνωστό, αλλά διπλωματικές πηγές εικάζουν ότι καλούσε την Ελλάδα σε αυτοσυγκράτηση.
Η εφημερίδα σημειώνει ακόμη, ότι οι δυνάμεις του ΟΗΕ έθεσαν τη Λευκωσία σε συναγερμό.
Οι εφημερίδες ενημέρωναν το πρωί της Τετάρτης 14 Αυγούστου, ότι την Πέμπτη, 15/8 δεν θα κυκλοφορούσαν, καθώς ήταν αργία για τους εφημεριδοπώλες. Ωστόσο, τα γεγονότα έμελλε να αναβάλουν την έκδοση των κυπριακών εφημερίδων μέχρι και τις 20 Αυγούστου, όταν σταδιακά άρχισαν να επανακυκλοφορούν, μετά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής.
Μετά τη β’ φάση της εισβολής
Στις 20, 21, 22 Αυγούστου, στα πρωτοσέλιδα του κυπριακού Τύπου επικρατούσε η δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη, μετά από πυροβολισμούς, εντός διαδήλωσης στην αμερικανική πρεσβεία. Επιπλέον, μεταφέρονται μηνύματα για ανάγκη σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής ενότητας, με διαφωνίες ως προς το ποιος πρέπει να τεθεί επικεφαλής.
Την Τρίτη 20 Αυγούστου 1974 κυκλοφόρησαν μόνο η “Μεσημβρινή” και η “Χαραυγή”.
Η “Μεσημβρινή”, με τίτλο “Ο λαός εκδικήθηκε, μετά την άνανδρον αντίδρασιν των πεζοναυτών”, έγραφε ότι δολοφονήθηκε ο Ρ. Νταίηβις, αναφέροντας ότι “δεν ήταν δυνατόν να αντιδρούσε διαφορετικά ο λαός μας. Τη στιγμή που πεινασμένος κοιμάται κάτω από τα δένδρα και περιμένει με αγωνία τον γυρισμό των χαμένων παιδιών του ή τα θρηνεί για το θάνατο τους και ο κόσμος συγκλονίζεται από διαδηλώσεις εναντίον της Αμερικανικής στάσεως, δεν μπορούσε να μη ξεσπάση”.
Επιπλέον, η εφημερίδα αναφέρθηκε και σε διαδηλώσεις Ελληνοαμερικανών στο Σικάγο, με συνθήματα για την απελευθέρωση της Κύπρου και κατά του Κίσιγκερ.
Η “Μεσημβρινή” ζητούσε επίσης να σχηματιστεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας, με συμμετοχή “ενωτικών, κομμουνιστών και λυσσαριδικών”, με επικεφαλής τον Κληρίδη.
Αλλού, η εφημερίδα αναφέρεται σε διαταγές της Χούντας, πριν την κατάρρευσή της, στην Ελληνική Αεροπορία, ενώ με την επάνοδο Καραμανλή άρματα εισήλθαν στον δίαυλο απογείωσης, με στόχο να ματαιώσουν την απογείωσή τους. Επίσης, αναφορά γίνεται σε ελληνικό πλοίο που μετέφερε άρματα μάχης και που έστειλε το προηγούμενο καθεστώς και “ενώ είχεν αρχίσει να εκφορτώνη εις Λεμεσόν διέκοψε και επανέκαμψεν εις Ελλάδα”, αναφέρει η εφημερίδα, και διερωτάται “τι εμεσολάβησεν”.
Κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αλλά με επικεφαλής τον Μακάριο, ζητούσε και η “Χαραυγή” που κυκλοφόρησε στις 20 Αυγούστου. Επιπλέον, ζητά αντιπροσωπεία ανωτάτου επιπέδου να μεταβεί στη Μόσχα για συνομιλίες με τη σοβιετική κυβέρνηση και να ζητηθεί, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, λύση που να διασφαλίζει “ανεξάρτητη, κυρίαρχη, ακέραιη και αποστρατικοποιημένη Κύπρο”.
Ενώ σε δημοσίευμα την 1η Αυγούστου, μετά την πρώτη φάση της εισβολής, γινόταν αναφορά σε 20.000 προσφυγοποιηθέντες, η “Χαραυγή”, μετά και τη 2η φάση της εισβολής, κάνει λόγο για το δράμα 200.000 προσφύγων. Επιπλέον, αναφέρεται στην “ογκώδη αντιμαερικανική διαδήλωση” στη Λευκωσία, στην οποία, όπως αναφέρει, συμμετείχαν χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι, εργάτες, πρόσφυγες, οικοκυρές, στρατιώτες και τραυματίες και καταδικάζει “την ενέργεια ανευθύνων στοιχείων ν’ ανοίξουν πυρ εναντίον της αμερικανικής πρεσβείας και να φονεύσουν τον πρεσβευτή Ρότζερ Ντέηβις”.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι σε μια γωνιά του πρωτοσέλιδου, η εφημερίδα καλεί τον κόσμο να σεβαστεί “με ευλάβεια την περιουσία – είτε αυτή ανήκει σε Έλληνες είτε σε Τούρκους”. Μάλιστα καλεί “βοηθείστε αποφασιστικά ώστε οι Τουρκοκύπριοι συμπατριώτες, που ζουν ανάμεσά μας, να αισθάνονται ασφάλεια ζωής και περιουσίας”.
Στις 21 Αυγούστου επανακυκλοφόρησαν κι άλλες καθημερινές εφημερίδες. “Ο Αγών” έγραφε στο κύριο θέμα του ότι “Επείγονται αι ΗΠΑ διά να αρχίσουν αι διαπραγματεύσεις”, για να μην παγοποιηθεί το στάτους κβο. Ανέφερε ότι ο Ετζεβίτ είχε δηλώσει ότι θα τηρηθεί η κατάπαυση πυρός, ενώ γινόταν αναφορά ότι μόνο 8 χωριά της επαρχίας Αμμοχώστου δεν κατελήφθησαν.
Η εφημερίδα αναφέρεται, επίσης, στο δράμα των προσφύγων, οι οποίοι, όπως σημειώνει, διαμένουν κατά χιλιάδες στους αγρούς, με τον Πρόεδρο Κληρίδη να υπόσχεται να επιληφθεί των προβλημάτων τους. Αλλού, η εφημερίδα αναφέρει ότι οι Τούρκοι κρατούν 644 ομήρους στο Σεράι και στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία. Και “ο Αγών” καταδικάζει τη δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη.
“Η Μάχη” αναφέρεται σε βρετανική πρωτοβουλία, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, με στόχο την άμεση επανάληψη των διαπραγματεύσεων. Επιπλέον, αναφέρει ότι ο Πρίγκιψ Αγά Χαν, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, θα έφτανε την επομένη στην Κύπρο, για το θέμα των προσφύγων.
Η εφημερίδα μεταδίδει, επίσης, αφήγηση ταγματάρχη της Εθνικής Φρουράς για την “επική μάχη του αεροδρομίου”, “όπου η Ελληνική ανδρεία γελοιoποιεί τα Τουρκικά τανκς και αεροπλάνα”. Επίσης, αναφέρει ότι οι κατάδικοι υπερασπίστηκαν τις Φυλακές, αγωνιζόμενοι πλάι στους Εθνοφρουρούς.
Σε άλλο σημείο, μεταδίδει ότι οι Τούρκοι ζητούν να αποσυρθούν οι ειρηνευτικές δυνάμεις από την Επαρχία Αμμοχώστου, ενώ γίνεται αναφορά και σε τηλεφωνική επικοινωνία Κληρίδη-Κίσιγκερ, κατά την οποία ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών διαβεβαίωσε τον Κύπριο Πρόεδρο ότι είναι διατεθειμένος να εξασκήσει πιέσεις στην Τουρκία για “χαλάρωση της θέσεώς της, υπό την προϋπόθεσιν ότι θ ατεθή τέρμα εις τας αντιμαερικανικάς διαδηλώσεις”.
“Ή όλοι θα πάτε στα σπίτια σας ή όλοι θα γίνωμεν πρόσφυγες” ήταν ο τίτλος του “Φιλελεύθερου” στις 21 Αυγούστου, μεταφέροντας δηλώσεις του Κληρίδη προς τους ξεριζωμένους. Ο Κληρίδης, μιλώντας μεταξύ χιλιάδων προσφύγων στο δάσος της Άχνας, είχε δηλώσει, επίσης, ότι “δεν δύναμαι να προβλέψω λύσιν του Κυπριακού η οποία θα αποκλείη την επάνοδον των προσφύγων εις τας οικίας των”. Η εφημερίδα αναφέρει ότι οι ξένοι δημοσιογράφοι έκλαψαν παρακολουθώντας “το μέγα δράμα στην Λάρνακα”.
Αναφέρεται επίσης σε νέα αγγλική πρωτοβουλία εν εξελίξει στην Κύπρο, σε συνδυασμό με αμερικανικές ενέργειες και σε συνάντηση Κληρίδη με τον Ύπατο Αρμοστή Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο.
Σε άλλο σημείο, αναφέρεται ότι Τούρκοι ακροβολιστές δολοφόνησαν έναν εθνοφρουρό και τραυμάτισαν άλλους δύο, την ώρα που ζητούν να φύγει η Ουνφικύπ από την Αμμόχωστο.
Η αγγλόγλωσση “Cyprus Mail”, στις 22 Αυγούστου που κυκλοφόρησε, στο κύριο θέμα της αναφέρει ότι Κληρίδης και Ντενκτάς θα συναντηθούν εντός των επόμενων 48 ωρών. Αναμεταδίδοντας το BBC, η εφημερίδα αναφέρει ότι οι δύο συμφώνησαν να συζητήσουν τα ανθρωπιστικά θέματα. Σε άλλο σημείο, η εφημερίδα αναφέρει ότι ο Πρόεδρος Κληρίδης δήλωσε ότι δεν προτίθεται να διαπραγματευτεί υπό την πίεση τελεσίγραφου.
Επίσης, μεταδίδει δημοσίευμα της “Daily Telegraph” για γιουγκοσλαβικό σχέδιο για το Κυπριακό, σύμφωνα με το οποίο, εγγυητής του ανεξάρτητου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας θα ήταν τα Ηνωμένα Έθνη και όχι οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις.
ΚΥΠΕ
