Τα κυπριακά ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων
Τα ήθη και τα έθιμα με τα χρόνια «εξασθενούν» με τους παλαιότερους να προσπαθούν να διατηρήσουν τις παραδοσιακές συνήθειες του τόπου μας.
Ιδίως στα χωριά της Κύπρου διατηρείται πιο «ζωντανή» η παράδοση του Δωδεκαημέρου, που ορίζεται χρονικά από την παραμονή των Χριστουγέννων και λήγει ανήμερα των Φώτων.
Χριστούγεννα
Αρχικά, από την παραμονή των Χριστουγέννων κάθε νοικοκυρά ζυμώνει κουλούρια, κούμουλα και χριστόψωμα για τη γέννηση του Χριστού, ενώ τα παιδιά λένε τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι.
Την παραμονή της γιορτής οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τη γέμιση της γαλοπούλας. Την επόμενη μέρα μετά τη Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων, σε οικογενειακή ατμόσφαιρα, γύρω από το τραπέζι απολαμβάνουν όλοι μαζί το ζεστό τραχανά ή τη σούπα αυγολέμονο με κοτόπουλο. Και μέχρι το μεσημέρι η σούβλα χοιρινό και αρνί θα ’ναι έτοιμη, μαζί με πολλά άλλα παραδοσιακά φαγητά.
Πρωτοχρονιά
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά αναμένουν τον Άγιο Βασίλη να έρθει για να φέρει τα δώρα τους, ένα έθιμο που διατηρείται ακλόνητο μέχρι και σήμερα.
Τα μικρά παιδιά περιμένουν τον Άγιο Βασίλη να έρθει να τους επισκεφτεί φέρνοντας δώρα που θα αφήσει κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, ενώ φεύγοντας θα αφήσει ψίχουλα από τα μπισκοτάκια που του ετοίμασαν.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι νοικοκυρές παρασκευάζουν τη βασιλόπιτα και βάζουν μέσα νόμισμα για τον τυχερό της χρονιάς.
Φώτα
Με βάση την παράδοση με την έναρξη των Χριστουγέννων πιστεύεται ότι έρχονται οι Καλικάντζαροι ή Σκαλαπούνταροι, τα γνωστά δαιμόνια που εξαφανίζονται με τον αγιασμό των Φώτων.
Την παραμονή των Φώτων οι νοικοκυρές φτιάχνουν «ξεροτίανα» λουκάνικα και λουκουμάδες.
Σύμφωνα με το έθιμο ρίχνουν τα «ξεροτίανα» πάνω στη στέγη του σπιτιού για να φύγουν οι καλικάντζαροι, τα πνεύματα που κυκλοφορούν τις νύχτες για να κλέψουν, φωνάζοντας «τιτσίν τιτσίν λουκάνικο μασσαίρι μαυρομάνικο να φάτε τζιαι να φύετε».
Κατά την ημέρα των Φώτων διατηρείται το έθιμο της «πουλουστρίνας». Τα παιδιά ζητούν από τους δικούς τους λεφτά για να τους ευχηθούν, λέγοντάς τους «Καλημέρα και τα Φώτα και την πουλουστρίνα πρώτα».
Ανήμερα των Θεοφανίων (Φώτων) στο τέλος της Θείας Λειτουργίας τελείται ο Μέγας Αγιασμός και στη συνέχεια στις παράλιες πόλεις γίνεται ο καθαγιασμός των υδάτων με τη ρίψη του Τιμίου Σταυρού στη θάλασσα ή στα ποτάμια και τις λίμνες. Πολλοί νέοι βουτάνε στα κρύα νερά για να βρουν τον Σταυρό και να λάβουν ξεχωριστή ευλογία.
