Πάνω από €16 δισ. επενδύσεις στην ενέργεια στην Κύπρο μέχρι το 2030 λένε ειδικοί

Μικρό αλλά όχι ασήμαντο το επενδυτικό στίγμα της Κύπρου στον τομέα της ενέργειας, με τις αναμενόμενες επενδύσεις στον τομέα να ανέρχονται σε πάνω από €16 δισ. για τη δεκαετία 2021-2030, ανέφεραν ειδικοί, στην τρίτη και τέταρτη συνεδρία του 11ου ενεργειακού συμποσίου, που διοργάνωσε η FMW και το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), στη Λευκωσία, την Τρίτη.

Οι σύνεδροι επικεντρώθηκαν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας της ενέργειας και συγκεκριμένα του ηλεκτρισμού στην Κύπρο, αλλά και τις επενδυτικές ευκαιρίες που προκύπτουν για τα επόμενα χρόνια.

Στην τρίτη συνεδρία, με θέμα τον Ηλεκτρισμό, η Πρόεδρος της ΑΗΚ, Δέσποινα Θεοδοσίου Παναγιώτου, σημείωσε ότι η ΑΗΚ καλείται να ανταποκριθεί στην επιτακτική ανάγκη διείσδυσης ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της Κύπρου. Όπως είπε, η ένταξη ΑΠΕ στο μίγμα της ΑΗΚ είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη μείωση της εξάρτησης της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα και για τη μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού.

Σημειώνοντας ότι η αποθήκευση ενέργειας είναι βασική προϋπόθεση για την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ, τόνισε ότι αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτικό για την Κύπρο, όπου δεν υπάρχει διασύνδεση με άλλα συστήματα.

Η κ. Παναγιώτου ανέφερε ότι η βασική ρυθμιζόμενη δραστηριότητα μεταφοράς, μαζί με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, έχουν προχωρήσει σε προκαταρκτική μελέτη για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας μέσω μπαταριών συνολικής χωρητικότητας 240 MWH. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε €60 εκ., και αν εγκριθεί, αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2025.

Αναφερόμενη σε άλλες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το επόμενο διάστημα η ΑΗΚ, ανέφερε το διακύβευμα της πετυχημένης συμμετοχής της ΑΗΚ σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, με το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, στην εισαγωγή φυσικού αερίου και τη μετατροπή των μονάδων παραγωγής του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Βασιλικού, την εγκατάσταση επιπλέον υποδομών συστημάτων μέτρησης και τα έργα ανάπτυξης στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής.

Επιπλέον, τόνισε τον προγραμματισμό της ΑΗΚ για υλοποίηση έργων ΑΠΕ, σημειώνοντας ότι έχει ετοιμαστεί πλάνο ανάπτυξης που επιτρέπει στην ΑΗΚ την ενεργή εμπλοκή της στις ΑΠΕ και τη συνεισφορά της στην επίτευξη των εθνικών στόχων για ενεργειακή μετάβαση. Ανέφερε ότι ήδη έχει τεθεί σε λειτουργία το φωτοβολταϊκό πάρκο Ακρωτηρίου, συνολικής ισχύος 12MW. Η κ. Παναγιώτου σημείωσε ότι το κόστος ενέργειας από το φωτοβολταϊκό πάρκο είναι στα 5,5 σεντ ανά κιλοβατώρα και «θα προσφέρει την πρώτη, έστω μικρή, μείωση του κόστους ενέργειας στο σύνολο των καταναλωτών της ΑΗΚ».

Αναφέρθηκε επίσης στη συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε 405 σχολεία της Κύπρου και τη συμφωνία με τον ΟΚΥπΥ για να παρέχει συμβουλευτική υπηρεσία για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος ισχύος 1,3MW στον χώρο στάθμευσης του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας.

Ο Σταύρος Σταυρινός, Εκτελεστικός Διευθυντής του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Ενέργειας Κύπρου επικεντρώθηκε στις προκλήσεις της διαχείρισης του δικτύου με επάρκεια, με τη διείσδυση των ΑΠΕ.

Ανέφερε ότι στόχος είναι να απορροφάται όσο περισσότερη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές είναι δυνατόν. Ωστόσο, σημείωσε ότι στην Κύπρο η διείσδυση των ΑΠΕ έφτασε στο σημείο που παρεμποδίζει να προγραμματιστεί το σύστημα με τρόπο οικονομικό και ασφαλή, κάτι που, όπως είπε, πρέπει να λυθεί, πριν γίνει περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ.

Ο κ. Σταυρινός ανέφερε ότι προκειμένου να υπάρχει ευστάθεια στο σύστημα, ιδίως κατά τις απογευματινές ώρες που πέφτει απότομα η απόδοση των ΑΠΕ, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η ζήτηση, λειτουργούν συμβατικές μονάδες που είναι δύσκολο να αναβοσβήνουν και αυτό είναι που προκαλεί την ανάγκη για περικοπές σε ΑΠΕ. Σημείωσε ότι αν δεν τίθενται σε λειτουργία οι συμβατικές μονάδες θα χρειαστεί να γίνεται αποκοπή καταναλωτικού φορτίου, που είναι το λιγότερο επιθυμητό.

«Λόγω μη ευέλικτης παραγωγής, αναγκαζόμαστε να έχουμε μονάδες συνδεδεμένες τις μεσημβρινές ώρες για να είναι έτοιμες το απόγευμα που υπάρχει ανάγκη για αυξημένο φορτίο», σημείωσε, προσθέτοντας ότι δεν μπορούν να απορροφούνται οι ΑΠΕ στο αποκομμένο σύστημα της Κύπρου.

Ανέφερε ακόμα, ότι τα προβλήματα είναι αυξητικά, όσο αυξάνονται οι ΑΠΕ. «Στην προσπάθεια να κρατάμε το σύστημα σε ευστάθεια, αναπτύξαμε έξυπνους αλγόριθμους για τις περικοπές, που περικόπτουν στο μίνιμουμ τις ΑΠΕ, δυναμικά, όχι στατικά», είπε.

Από την πλευρά του, ο Γιώργος Χρυσοχός, Διευθύνων Σύμβουλος της Power Energy Cyprus (P.E.C.), που ετοιμάζεται να λειτουργήσει τον Ιούλιο 2024 το πρώτο ανεξάρτητο εργοστάσιο ενέργειας στην Κύπρο, με προϋπολογισμό €200 εκ., σημείωσε ότι αυτό αναμένεται να εκπέμπει έως και 40% λιγότερους ρύπους από τον μέσο όρο της συμβατικής παραγωγής.

Σημείωσε ότι η φορολόγηση των ρύπων από την ΕΕ δεν είναι πια αναγκαία γιατί προκαλούν ενεργειακή φτώχεια και δεν χρειάζονται πια κίνητρα οι ΑΠΕ, καθώς είναι συμφέρουσες και χωρίς αυτά.

Τόνισε ότι οι επενδυτές ζητούν ένα σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, σημειώνοντας ότι υπάρχει ιδιωτικό επενδυτικό ενδιαφέρον και για την αποθήκευση ενέργειας, σχολιάζοντας ότι δεν χρειάζεται να τεθεί υπό τον έλεγχο της ΑΗΚ.

Ανέφερε ότι με βάση τους στόχους για τη διάδοση των ηλεκτρικών οχημάτων, η κατανάλωση ηλεκτρισμού στην Κύπρο θα διπλασιαστεί.

Τέλος, σημείωσε ότι η διασύνδεση της Κύπρου μέσω του Euroasia είναι «η μεγαλύτερη απειλή» για την εσωτερική αγορά, καυτηριάζοντας την έλλειψη πληροφόρησης, διαφάνειας και στρατηγικής και χαρακτηρίζοντας το έργο «πανάκριβο», και μεγάλο για την αγορά της Κύπρου.

Στην τέταρτη συνεδρία του συμποσίου, με θέμα «Ενέργεια και Επενδύσεις», ο Νίκος Τρυπάτσας, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του ΧΑΚ είπε ότι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του διαχειριστή μεταφοράς για βοήθεια στη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού, για εκκαθάριση των συναλλαγών.

Σημείωσε ότι το ΧΑΚ είναι ιδανικό για να εγγραφεί αριθμός εταιρειών του κλάδου της ενέργειας ως εισηγμένες εταιρείες. «Θα πρέπει σταδιακά οι εταιρείες του τομέα που είναι σε αναζήτηση επενδυτών να εντάξουν στον ορίζοντά τους και το ΧΑΚ», σημείωσε, υπογραμμίζοντας τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων για ανάπτυξη.

Πρόσθεσε ακόμα ότι και ο τομέας των ομολόγων είναι συναφής σε εταιρικό επίπεδο, υπενθυμίζοντας τη μείωση του φόρου για εταιρικά ομόλογα από 30% σε 3% για φυσικά πρόσωπα.

Για τα πράσινα ομόλογα, είπε ότι στην Ευρώπη επενδύονται αρκετά τρισεκατομμύρια ευρώ. Στην Κύπρο, το ΧΑΚ για να ενθαρρύνει αυτό το είδος ομολόγων διαφοροποίησε την τιμολογιακή πολιτική του, είπε ο κ. Τρυπάτσας, σημειώνοντας ότι ήδη έγινε η πρώτη αίτηση για άντληση €5 εκ. για 2 φωτοβολταϊκά πάρκα.

Ο Κωστής Σταμπολής, Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής στο Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης ανέφερε ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου είναι αυξημένο κατά €137 δισ. από το 2017 στο 2021, με τις εκτιμώμενες επενδύσεις για τη δεκαετία 2021-2030 να ανέρχονται σε €436 δισ.

Συγκεκριμένα για την Κύπρο, είπε ότι οι αναμενόμενες επενδύσεις για τη δεκαετία αναμένεται να ανέλθουν σε €16,2 δισ., σε σχέση με €7,4 δισ. που ήταν οι εκτιμήσεις το 2017.

Οι βασικοί ενεργειακοί επενδυτικοί άξονες στην Κύπρο, όπως είπε, είναι η αναβάθμιση των δικτύων, οι νέες θερμικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού με φυσικό αέριο, οι διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις, οι ΑΠΕ με αποθήκευση ενέργειας, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η εγκατάσταση τερματικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και χερσαία έργα υποδομής, καθώς και δίκτυο φυσικού αερίου και η συνέχιση των ερευνών και η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ.

Αναμενόμενες πηγές χρηματοδότησης, πέραν από την κυβέρνηση, θα είναι, σύμφωνα με τον κ. Σταμπολή, οι διεθνείς χρηματοδοτικοί οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η Παγκόσμια τράπεζα, τα εμπορικά δάνεια των τραπεζών και τα πράσινα ομόλογα.

Ανέφερε ότι το επενδυτικό στίγμα της Κύπρου στον τομέα της ενέργειας είναι «μικρό αλλά όχι ασήμαντο».