Τα σημαντικότερα διεθνή γεγονότα του 2022 με το φακό του ΚΥΠΕ: Ετος στη δίνη του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και επιστημονικά επιτεύγματα

Άλλη μια περιστροφή του πλανήτη μας γύρω από τον ήλιο φθάνει στο τέλος της,  ολοκληρώνοντας έτσι ένα ακόμη έτος που κλείνει με έναν πόλεμο στην Ευρώπη να μαίνεται ακόμη, συγκλονίζοντας την γηραιά ήπειρο και τον κόσμο ολόκληρο. Αδιαμφισβήτητα, η σημαντικότερη διεθνής εξέλιξη του χρόνου που μας αποχαιρετά είναι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά το έτος 2022 σημαδεύτηκε και από αναταραχές, πολιτικές αλλαγές και τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα ενώ θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά κατά την οποία ο πληθυσμός της Γης έφθασε τα 8 δισεκατομμύρια. 

Το 2022 ξεκίνησε με μια σπάνια όπως χαρακτηρίστηκε δήλωση των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ,  Κίνα, ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ρωσία,  όπου ανέφεραν πως «σε έναν πυρηνικό πόλεμο, δεν θα υπάρχουν νικητές και δεν πρέπει ποτέ να γίνει ένας πυρηνικός πόλεμος. Δεδομένου, ότι η χρήση πυρηνικών όπλων θα είχε εκτεταμένες συνέπειες, επιβεβαιώνουμε ότι αυτά τα όπλα – όσο συνεχίζουν να υπάρχουν – πρέπει να εκπληρώνουν αμυντικούς στόχους, να αποτρέπουν την επιθετικότητα και να αποτρέπουν τον πόλεμο».

Ενάμιση μήνα μετά και ύστερα από σειρά ενεργειών, δηλώσεων και αντιδηλώσεων ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπολύει τη μεγαλύτερη εισβολή στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στέλνοντας στρατεύματα στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου «για αποστρατικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της χώρας», όπως δηλώθηκε από την Μόσχα.

Στο διάγγελμά του για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» ο Βλαδιμίρ Πούτιν ανέφερε ότι «τον Δεκέμβριο του 2021 κάναμε μια νέα προσπάθεια να καταλήξουμε σε συμφωνία με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους σχετικά με τις αρχές της ευρωπαϊκής ασφάλειας και της μη επέκτασης του ΝΑΤΟ. Οι προσπάθειές μας έπεσαν στο κενό»  και η επέκταση προς Ανατολάς του ΝΑΤΟ σημαίνει ότι μετακινεί τις στρατιωτικές του υποδομές εγγύτερα στη Ρωσία.

Η ειρήνη στην Ουκρανία φαίνεται ότι θα αργήσει να έρθει. Ο πόλεμος, που μαίνεται ακόμη, προκάλεσε την διεθνή κατακραυγή και είχε ως συνέπεια τον εκτοπισμό και την  προσφυγοποίηση εκατομμυρίων Ουκρανών, την απώλεια χιλιάδων ζωών και την επιβολή από την Δύση άνευ προηγουμένου κυρώσεων στη Μόσχα. Η Δύση ενεπλάκη στον πόλεμο με την αποστολή στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ουκρανία, με τη Μόσχα να δηλώνει ότι η βοήθεια που παρέχει η Δύση στην Ουκρανία δείχνει ότι «είναι άμεσα εμπλεκόμενο μέρος στη σύρραξη».

Ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε ότι οι ΗΠΑ μαζί με τους εταίρους τους θα εξακολουθήσουν να επιβάλλουν οικονομικά αντίποινα στη Ρωσία για την επίθεσή της και θα καταστήσουν υπόλογους τον Πούτιν και τη Ρωσία για τις θηριωδίες και τα εγκλήματα πολέμου.

Οι πυρηνικές απειλές από τον Ρώσο Πρόεδρο, η επιστράτευση εκατοντάδων χιλιάδων Ρώσων για τον πόλεμο και η φυγή που αυτή προκάλεσε,  η αποχώρηση εκατοντάδων δυτικών εταιρειών από τη Ρωσία όπως και ο αποκλεισμός της Ρωσίας από μεγάλα αθλητικά γεγονότα και η δολιοφθορά στους αγωγούς Nord Stream ήταν και αυτά μέρος των διεθνών γεγονότων που ακολούθησαν. Αποκορύφωμα του πολέμου ήταν η προσάρτηση από τη Ρωσία τον Σεπτέμβριο των τεσσάρων περιοχών της Ουκρανίας, του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια, που όμως δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα.

Ο πόλεμος συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι σήμερα. Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, είπε ότι η Ουκρανία δεν θα διαπραγματευτεί με τη Ρωσία ενόσω ο Πούτιν είναι Πρόεδρος και ζήτησε ταχεία ένταξη στο ΝΑΤΟ ως απάντηση.

Με την εκπνοή του 2022, ο Ρώσος Πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα του επιθυμεί τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και ότι όλες οι ένοπλες συγκρούσεις τελειώνουν με διπλωματικές διαπραγματεύσεις, ενώ από το βήμα του Κογκρέσου στις ΗΠΑ ο Ουκρανός Πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα του είναι «ζωντανή όσο ποτέ» και ζητώντας νέα οικονομική βοήθεια από τις ΗΠΑ είπε «τα χρήματά σας δεν είναι φιλανθρωπία, είναι επένδυση».

Τον Ιούνιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χορήγησε στην Ουκρανία καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας και κάλεσε την Κομισιόν να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο σχετικά με την εκπλήρωση των προϋποθέσεων που καθορίζονται στη γνώμη της για την αίτηση προσχώρησης της Ουκρανίας.

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απένειμε το βραβείο «Ζαχάροφ», μία από τις ύψιστες τιμητικές διακρίσεις του, στον ουκρανικό λαό.

Άλλες διεθνείς εξελίξεις το 2022

——————————

Το 2022 ήταν και έτος «τουρκικού παζαριού», όπως διαφάνηκε, με την άρνηση του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ χωρίς να λάβει αντάλλαγμα. Η Τουρκία έχει μπλοκάρει τις αιτήσεις τους, κατηγορώντας συγκεκριμένα τη Στοκχόλμη ότι είναι καταφύγιο για «τρομοκράτες».

Σε μια πρόσφατη εξέλιξη, το κοινοβούλιο της Σουηδίας ενέκρινε μια συνταγματική τροποποίηση που θα επιτρέψει την ψήφιση αυστηρότερων αντιτρομοκρατικών νόμων, βασικό αίτημα της Τουρκίας προκειμένου να εγκρίνει την ένταξη της Στοκχόλμης στο ΝΑΤΟ.

Το 2022 η Τουρκία ενέτεινε την επιθετική ρητορική και τις απειλές της εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, δηλώσεις που προκάλεσαν την αντίδραση από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Η Βρετανία συγκλονίστηκε από το Partygate που οδήγησε στην παραίτηση του Πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον και μετά από την ανάληψη της πρωθυπουργίας από την Λιζ  Τρας για μόνο μερικές ημέρες, ανέλαβε ο Ρίσι Σουνάκ.

Το 2022 έφυγε από τη ζωή και η μακροβιότερη μονάρχης της Βρετανίας η Βασίλισσα Ελισάβετ σε ηλικία 96 ετών. Η κηδεία της ήταν μεγαλοπρεπής με πολλά παραδοσιακά τελετουργικά και σε αυτήν παρευρέθηκαν πολλοί αρχηγοί κρατών και μέλη από βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης και του κόσμου. Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως παρακολούθησαν την κηδεία της.

Εκτός από την Βασίλισσα Ελισάβετ, το 2022 έφυγαν από τη ζωή παγκόσμιοι ηγέτες όπως ο πρώην Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σίνζο Άμπε, ο οποίος δολοφονήθηκε, ο πρώην Ρώσος ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, και ο πρώην Κινέζος Πρόεδρος Τσιάνγκ Τσεμίν, ενώ από τον κόσμο της ψυχαγωγίας μας αποχαιρέτησαν οι Σίντνεϊ Πουατιέ, Ολίβια Νιούτον Τζον, Αντζελα Λανσπερι και Τζέρι Λι Λούης, μεταξύ άλλων.

Ο κόσμος συγκλονίστηκε από τις διαδηλώσεις στο Ιράν μετά τον θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι, όταν εκείνη βρισκόταν υπό κράτηση από την αστυνομία ηθών, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οι διαδηλώσεις, οι οποίες ενέπνευσαν παρόμοιες κινητοποιήσεις και σε άλλες χώρες, έχουν ως πρωταγωνίστριες τις γυναίκες και διοργανώνονται σε όλη τη χώρα. Στην εξέγερση λαμβάνουν τώρα μέρος και έφηβοι, ενώ πολλές είναι οι συλλήψεις ακόμη και οι θάνατοι.

Πιο κοντά μας, στη Μεσόγειο, η νίκη της Τζόρτζια Μελόνι στις ιταλικές εκλογές προκάλεσε ανησυχία στην ΕΕ, αλλά παρά το αντιευρωπαϊκό παρελθόν της, η Μελόνι είπε ότι θα συμπεριφερθεί στην Ευρώπη «όχι ως εχθρός ή αιρετική, αλλά ως πραγματίστρια» και επέλεξε να κάνει το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό στις Βρυξέλλες.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού,  η δεξιά έχασε δύναμη. Στην Βραζιλία επανήλθε ο αριστερός Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, στην Κολομβία ο Γουστάβο Πέτρο ως ο πρώτος υποψήφιος της Aριστεράς που εξελέγη πρόεδρος στην ιστορία του κράτους ενώ στις Ονδούρες η Σιομάρα Κάστρο ήρθε στην εξουσία τον Ιανουάριο και είναι  η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της χώρας  έχοντας στο παρελθόν υπηρετήσει ως πρώτη κυρία όταν Πρόεδρος της χώρας ήταν ο σύζυγος  της, Μανουέλ Σελάγια.

Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ εξελίσσεται μία ανθρωπιστική κρίση. Πρόσφατα, Αζέροι σταμάτησαν την κυκλοφορία στον μόνο διάδρομο που συνδέει την περιοχή με την Αρμενία με αποτέλεσμα τον πλήρη αποκλεισμό 120.000 αυτόχθονων Αρμενίων της περιοχής, καθώς και την εγκατάλειψη εκατοντάδων Αρμενίων στο δρόμο, σε συνθήκες βαρύ χειμώνα. Με την ενέργεια αυτή διακόπηκαν οι προμήθειες τροφίμων, βασικών αγαθών, ιατρικές προμήθειες και η παροχή ενέργειας.

Πιο μακριά, στην αφρικανική ήπειρο και την Αιθιοπία εκτιμάται ότι εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν επαρκή τροφή, παρά το ότι η εκεχειρία που υπεγράφη τον Νοέμβριο μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των ανταρτών του Τιγκράι, έπειτα από δύο χρόνια συγκρούσεων, δημιούργησε ελπίδες ότι θα βελτιωθεί η πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας.  Ωστόσο, πρόσφατα έχει σημειωθεί μία αύξηση στις εθνοτικά υποκινούμενες δολοφονίες μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων.

Την ίδια ώρα, μία ομαδική αγωγή κατηγορεί το Facebook πως ο αλγόριθμός του υποκίνησε ένοπλη βία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου στην Αιθιοπία και οι ενάγοντες ζητούν αποζημίωση δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων για τα θύματα μίσους του Facebook και ζητούν αλλαγές στον αλγόριθμο της πλατφόρμας.

Στην Υεμένη το δράμα δεν έχει τελειωμό με τον ΟΗΕ να αναφέρει ότι περισσότερα από 11.000 παιδιά έχουν σκοτωθεί ή ακρωτηριαστεί στον εμφύλιο πόλεμο από τότε που κλιμακώθηκε πριν από σχεδόν οκτώ χρόνια. Υπολογίζεται ότι εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη εξακολουθούν να κινδυνεύουν να πεθάνουν από ασθένειες που μπορούν να προληφθούν ή από πείνα.

Τον χρόνο που μας φεύγει ένταση προκλήθηκε στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας με θέμα την Ταϊβάν –την οποία το Πεκίνο θεωρεί αποσχισθείσα κινεζική επαρχία– και τα εκτεταμένα στρατιωτικά γυμνάσια της Κίνας που ακολούθησαν. Ωστόσο, σε πρόσφατη συνάντηση των Προέδρων ΗΠΑ και Κίνας Τζο Μπάιντεν και ο Σι Τζινπίνγκ έθεσαν τις τεταμένες σχέσεις σε τροχιά αποκλιμάκωσης αν και οι καχυποψίες παραμένουν.  Όπως ανακοίνωσε η κινεζική κυβέρνηση μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών, ο Σι «υπογράμμισε ότι το θέμα της Ταϊβάν αποτελεί την πρώτη κόκκινη γραμμή που δεν πρέπει να παραβιαστεί στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας».

Ο Κινέζος Πρόεδρος εδραίωσε τον έλεγχό του αφού κέρδισε μια ιστορική τρίτη θητεία τον Νοέμβριο ως ηγέτης της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο. Σε πολλές πόλεις της Κίνας ο λαός κατέβηκε στους δρόμους διαμαρτυρόμενος για τα αυστηρά μέτρα κατά του Covid-19 κάτι που οδήγησε το κράτος σε χαλάρωση των αυστηρότατων μέτρων.

Το καλοκαίρι του 2022 υπήρξε το θερμότερο στην καταγεγραμμένη ιστορία της Ευρώπης με τον υδράργυρο να ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου ενώ περιοχές όπως η Αρκτική, η Ανταρκτική, η Κίνα και οι ΗΠΑ κατέγραψαν επίσης θερμοκρασίες ρεκόρ. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή συνεχίζουν να προκαλούν όλεθρο στις αναπτυσσόμενες χώρες με πλημμύρες και ξηρασία κυρίως στην Αφρική και την Ασία.

Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP27), πραγματοποιήθηκε το 2022 στο Σαρμ ελ-Σέιχ της Αιγύπτου και σε αυτήν έλαβαν μέρος σχεδόν 100 αρχηγοί κρατών μεταξύ των οποίων και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ο οποίος παρουσίασε την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Κύπρος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Από τον τομέα του αθλητισμού το μεγαλύτερο γεγονός το 2022 ήταν το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που για πρώτη φορά διεξήχθη στον αραβικό κόσμο και μάλιστα στο Κατάρ, το οποίο δέχθηκε έντονη κριτική για το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην χώρα αλλά και για τους θανάτους μεταναστών που εργάστηκαν για την κατασκευή των υποδομών του Κυπέλλου.

Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στην χώρα, για πρώτη φορά το Μουντιάλ διοργανώθηκε χειμώνα. Το τρόπαιο σήκωσε για τρίτη φορά στην ιστορία της η Αργεντινή.

Το 2022 το Κατάρ συνδέθηκε όχι μόνο με το Παγκόσμιο Κύπελλο αλλά και με ένα σκάνδαλο στο Ευρωκοινοβούλιο, το λεγόμενο Καταργκέιτ, που σίγουρα θα βρίσκεται στην επικαιρότητα και στη διάρκεια του νέου έτους και στο οποίο εμπλέκεται μεταξύ άλλων η Ελληνίδα Ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή.

Επιστήμες και διάστημα

———————–

Το 2022 έφερε θετικές ειδήσεις από τον τομέα της ιατρικής.

Ερευνητές στις ΗΠΑ παρουσίασαν ένα νέο πειραματικό φάρμακο που δημιουργεί ελπίδες ότι κάποτε θα εμπλουτίσει το οπλοστάσιο κατά της νόσου Αλτσχάιμερ. Για την ίδια ασθένεια,  ανακοινώθηκε ένα νέο τεστ αίματος που μπορεί να εντοπίσει νωρίτερα τα ίχνη της νόσου.

Σε μια άλλη επιστημονική εξέλιξη, ανακοινώθηκε ότι αναπτύχθηκε μια βιομηχανική έκδοση από κολλαγόνο καθαρισμένο από δέρμα χοίρου, που μοιάζει με την πρωτεΐνη που βρίσκεται στον ανθρώπινο κερατοειδή. Οι βιομηχανικοί κερατοειδείς θα μπορούσαν να γίνουν πιο εύκολα διαθέσιμοι και μπορεί επίσης να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής για βελτίωση της όρασης ή αποκατάσταση της όρασης σε τυφλούς.

Το 2022 η ξενομεταμόσχευση,  η διαδικασία δηλαδή μεταμόσχευσης οργάνου από ένα είδος σε άλλο, έκανε ένα τεράστιο άλμα όταν ένας 57χρονος με καρδιοπάθεια χωρίς άλλη ελπίδα θεραπείας, έλαβε την πρώτη μεταμόσχευση γενετικά τροποποιημένης καρδιάς χοίρου. Παρά το ότι ο ασθενής έζησε μόνο 61 ημέρες η πρωτοποριακή εξέλιξη δίδει ελπίδες για το μέλλον.

Το 2022 σημαδεύτηκε και από πολλές τεχνολογικές πρωτιές κυρίως στον διαστημικό τομέα. Μεταξύ των εξελίξεων αυτών ήταν η αλλαγή τροχιάς ενός ουράνιου σώματος και η έναρξη της πολυαναμενόμενης επιστροφής στην Σελήνη με την αποστολή που ονομάστηκε Αρτεμις εμπνευσμένη από την θεά της ελληνικής μυθολογίας.

Η NASA πρωταγωνίστησε φέτος με μια πρωτιά παγκοσμίων διαστάσεων. Με την αποστολή  DART κατάφερε να αλλάξει την τροχιά ενός αστεροειδούς και έτσι στέφθηκε με επιτυχία η δοκιμή αυτή που θα φανεί άκρως χρήσιμη στο μέλλον εάν η ανθρωπότητα απειληθεί από την πρόσκρουση αστεροειδούς.

Πενήντα χρόνια μετά την τελευταία αποστολή της NASA που μετέφερε αστροναύτες στο φεγγάρι, πραγματοποιήθηκε η έναρξη της αποστολής Άρτεμις στη Σελήνη  με ένα νέο διαστημόπλοιο και έναν γιγάντιο πύραυλο SLS, που είναι ο πιο ισχυρός που κατασκευάστηκε ποτέ. Ο πύραυλος μετέφερε τη μη επανδρωμένη κάψουλα Ωρίων στο διάστημα. Η αποστολή «Άρτεμις I» προετοιμάζει την επιστροφή των ανθρώπων στη Σελήνη, αυτή τη φορά για μια μόνιμη αποικία, προτού τελικά πραγματοποιηθεί ο απώτερος στόχος,  το τολμηρότερο βήμα από όλα, που είναι η μετάβαση των πρώτων ανθρώπων στον πλανήτη Αρη, δίδοντας ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Στα 8 δισεκατομμύρια ο πληθυσμός της  Γης

—————————

Σημαντικό ορόσημο χαρακτήρισε ο ΟΗΕ την αύξηση του πληθυσμού στα 8 δισεκατομμύρια, σε μια ανακοίνωση που έγινε τον Νοέμβριο.

Σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε. «αυτή η άνευ προηγουμένου ανάπτυξη» είναι αποτέλεσμα «μιας προοδευτικής αύξησης του προσδόκιμου ζωής χάρη στις προόδους που έχουν επιτευχθεί στους τομείς της δημόσιας υγείας, της διατροφής, της προσωπικής υγιεινής και της ιατρικής».

Ωστόσο, ο ΟΗΕ προειδοποιεί για τις προκλήσεις ιδιαίτερα για τις πιο φτωχές χώρες όπου και παρατηρείται η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού, όπως είναι η Ινδία η οποία έχει πάνω από 1,4 δισεκατομμύρια κατοίκους και την επόμενη χρονιά αναμένεται να ξεπεράσει και τον πληθυσμό της Κίνας.