Της Κατερίνας Μιχαήλ
Λαμβάνω συχνά ερωτήματα από γονείς που με ρωτούν περίπου το ίδιο δεδομένο…Πως να οριοθετήσω το παιδί μου; Μιλώντας για όρια και ειδικά στη σημερινή εποχή μας έρχεται περισσότερο στο μυαλό ο περιορισμός και η απαγόρευση. Όπως έχει περάσει μέσα από τις παλαιότερες κοινωνίες τα όρια και η πειθαρχία στις οικογένειες σήμαινε την τιμωρία των παιδιών. Σήμερα αναφερόμενη στα όρια εννοώ την μετάδοση αξιών και γνώσεων που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη (συναισθηματική και ψυχική) και την κοινωνικοποίηση τους.
Είναι βοηθητικό να σκεφτεί κανείς την οριοθέτηση σαν δυναμική στο οικογενειακό σύστημα Ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του κάθε παιδιού η οριοθέτηση είναι διαφορετική για να μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού. Υπάρχουν όμως στοιχεία τα οποία παραμένουν σταθερά. Αυτά τα στοιχεία είναι η επιμονή του γονιού, η ανάπτυξη διαλόγου με τα παιδιά, η ανάπτυξη επιχειρημάτων, η αναγνώριση των συναισθημάτων και η ασφάλεια. Αναμφισβήτητα στη σημερινή εποχή αντικρύζουμε γονείς οι οποίοι προσπαθούν για το καλύτερο των παιδιών τους.
Στις μέρες μας αυτό που συχνά δυσκολεύει τους γονείς είναι από τη μια η επιτρεπτικότητα και από την άλλη πλευρά η μεγάλη ταλάντωση ανάμεσα στην υποχώρηση και την επίθεση. Η επιτρεπτικότητα οδηγεί πολλές φορές τους γονείς να ξεπερνούν τα δικά τους προσωπικά όρια και να οδηγούνται σε αμφιταλάντευση. Η αμφιταλάντευση τους βρίσκεται ανάμεσα σε μια επίθεση (π.χ. θα σε τσακίσω) και από την άλλη σε μια υποχώρηση (πχ. Κάνε ότι θες). Μάλιστα συχνά η αμφιταλάντευση γίνεται την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα να οδηγεί σε μπέρδεμα και αστάθεια.
Στο πλαίσιο της οριοθέτησης είναι βοηθητικό να σκεφτεί ότι τα παιδιά στοιχεία χρειάζονται προσανατολισμό , μια αυθεντική σχέση και ένα πλαίσιο σεβασμού. Παράλληλα εδώ τίθεται το μεγάλο ζήτημα πως ο γονιός μπορεί ή είναι δυνατόν να ελέγξει τη συμπεριφορά του παιδιού του στο 100%. Ο γονιός μπορεί να συμβουλέψει, να είναι παρόν στη ζωή του παιδιού του αλλά δεν μπορεί να το κατευθύνει αφού είναι ξεχωριστός άνθρωπος. Μπορεί ο γονιός να βοηθήσει το παιδί να εκφραστεί και να το βοηθήσει να νιώσει ασφαλής αλλά δεν μπορεί να καθορίσει την πορεία του. Όσο αγχωτικό κι αν ακούγεται είναι την ίδια στιγμή ανακουφιστικό για τον κάθε γονιό, ο οποίος αγωνιά για τη συμπεριφορά και το μέλλον του παιδιού του.
Επίσης σημαντικό αποτελεί το παιδί να περιγράφεται στη σχέση του με τους γονείς ως σημαντικό και με θετικούς όρους. Ένα παιδί το οποίο να αποτελεί άξιο μέλος της οικογένειας και με αυτόν τον τρόπο να αποκτά το αίσθημα του ανήκειν. Η σταδιακή ανάληψη ευθυνών βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ικανά και να αποκτούν υπευθυνότητα. Έτσι για παράδειγμα πολλές φορές οι γονείς λένε στα παιδιά τους εσύ να έχεις έγνοια τα μαθήματα σου και εγώ θα κάνω όλα τα άλλα. Όταν όμως η μητέρα κουραστεί να συμμαζεύει το δωμάτιο του παιδιού (που είναι πλέον 13 ετών ) γιατί αφήνει σκουπίδια ή γιατί δεν βάζει τα λερωμένα του ρούχα για πλύσιμο τότε υπάρχουν ξεσπάσματα.
Οι γονείς προσπαθούν να βρουν το κύρος τους, το οποίο έχουν απωλέσει λόγω επιτρεπτικότητας ή αμφιταλάντευσης. Ας μην ξεχνάμε βέβαια πως και οι γονείς αποτελούν μέρος του οικογενειακού συστήματα άρα υπάρχουν και συναισθηματικοί δεσμοί, οι οποίοι δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο την οριοθέτηση. Οι ανασφαλείς γονείς γεννούν πολλές φορές ενοχές μετά από μια σύγκρουση με τα παιδιά τους. Μέσα σε αυτόν τον φαύλο κύκλο λόγω αγωνίας οι γονείς τείνουν να πάρουν την ευθύνη από τα παιδιά για να αναγνωριστούν ως καλοί γονείς. Παρόλο που η πρόθεση τους είναι καλή εντούτοις δεν βοηθά στη σχέση με τα παιδιά. Έτσι βοηθά να σκεφτόμαστε πολλές φορές ποιος είναι ο στόχος σε μια διαφωνία με τα παιδιά.
Η οριοθέτηση παραπέμπει σε ένα ασφαλές πλαίσιο στην ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από την οριοθέτηση τα παιδιά νιώθουν σημαντικά τόσο στο οικογενειακό τους πλαίσιο αλλά καταφέρνουν να αποκτούν κι εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Ένα παιδί μπορεί να εξερευνά τον κόσμο του αλλά οι γονείς αποτελούν τα σχοινιά τα οποία θα το κρατήσουν μέχρι να μάθει τον κόσμο του. Η σύνδεση δηλ. το σχοινί είναι η γέφυρα του παιδιού για την προσωπική του ανάπτυξη.
Κατερίνα Μιχαήλ
Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Συμβουλευτική Ζευγαριών, Συμβουλευτική Γονέων, Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων, EFTA / ECP
Συνεργάτης Κέντρου Οικογενειακής Θεραπείας Συστημικού Ινστιτούτο Κύπρου
Αριθμός τηλεφώνου: 96409488 Facebook Page: Katerina Michael
Email: [email protected]
