Με τουρκική χρηματοδότηση επισκευάζεται ο γοτθικός καθεδρικός ναός στην κατεχόμενη Λευκωσια (φώτο)

Με κονδύλια από την Τουρκία επισκευάζεται ο εμβληματικός γοτθικός καθεδρικός ναός που βρίσκεται στην κατεχόμενη Λευκωσία και είναι αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού. Όπως μαρτυρούν οι φωτογραφίες, το τελευταίο διάστημα, βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες αποκατάστασης του εμβληματικού ναού. Σύμφωνα με τις επιγραφές του εργολάβου, τις εργασίες χρηματοδοτεί η τουρκική κυβέρνηση (Υπουργείο Πολιτισμού).

Ο γοτθικός καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας, ο οποίος δεσπόζει στην καρδιά της κατεχόμενης Λευκωσίας, αποτελεί το σημαντικότερο και μεγαλύτερο γοτθικό οικοδόμημα της Κύπρου. Αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, ο ναός είναι ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής, ιστορίας και πολιτισμού που αναδεικνύει την παρουσία των Σταυροφόρων στο νησί.

Σύμφωνα με την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια «Πολυγνώση», η εκκλησία της Αγίας Σοφίας είναι η μεγαλύτερη γοτθική εκκλησία της Κύπρου. Έχει εσωτερικές διαστάσεις 66Χ21 μ. χωρίς τα παρεκκλήσια και το πρόπυλο. Είναι η μόνη γοτθική εκκλησία της Κύπρου με «περίπατο» (deambulatoire, ambulatory) και ψευδοεγκάρσιο κλίτος. Είναι επίσης η πιο παλαιά γοτθική εκκλησία της Κύπρου. Λόγω του μεγέθους της, της έλλειψης χρημάτων, αλλά και των διαφόρων ιστορικών περιπετειών της Κύπρου και των σεισμών, η ανέγερσή της κράτησε πάνω από 150 χρόνια, χωρίς όμως και να ολοκληρωθεί.

Αρχιτεκτονική

Το πρόπυλο της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας στηρίζεται στα δυο άκρα σε ισχυρούς πεσσούς και σε δυο άλλους ενδιάμεσους πεσσούς, ανάμεσα στους οποίους ανοίγονται τρία βαθμιδωτά τόξα που φέρονται από κιονίσκους. Τα καλαθόσχημα κιονόκρανα των κιονίσκων είναι καλυμμένα με ανάγλυφα φύλλα. Τα τόξα περιβάλλονται με αετώματα διακοσμημένα με ανθέμια. Η κορυφή των αετωμάτων έχει καταστραφεί.

Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας είναι ένα από τα πιο σημαντικά δείγματα της αρχιτεκτονικής των Σταυροφόρων στην Κύπρο. Είναι κτισμένη στον καθαρό γοτθικό ρυθμό, όχι όμως του 13ου αλλά των μέσων του 12ου αιώνα. Όπως όμως και πολλές άλλες γοτθικές εκκλησίες των Μεσογειακών χωρών η Αγία Σοφία δεν καλύπτεται με δεύτερη ξύλινη δικλινή στέγη με κεραμίδια, αλλά έχει τα σταυροθόλια του μέσου κλίτους να διαγράφονται και εξωτερικά και καλυμμένα με υδραυλικό κονίαμα (κουρασάνι). Οι στέγες των πλάγιων κλιτών και του «περιπάτου» (deambulatoire, ambulatory) είναι επίπεδες εξωτερικά και καλυμμένες επίσης με κουρασάνι. Σ’ αντίθεση ακόμη με τις γοτθικές εκκλησίες της Γαλλίας και της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, τα κλίτη χωρίζονται με κολόνες κατασκευασμένες με λίθινους σπονδύλους κι όχι με πεσσούς που διαλύονται σε κιονίσκους. Στην Αγία Σοφία οι κιονίσκοι φύονται πάνω από τα απλά ακόσμητα κιονόκρανα των κιόνων. Η θολοδομία όμως, με τα σταυροθόλια με νευρώσεις και τα διακοσμημένα κλειδιά των τόξων, ακολουθεί τα γνήσια γοτθικά πρότυπα από τα οποία επηρεάζεται. Παρά τις μεταγενέστερες επεμβάσεις που ήσαν αναγκαίες, λόγω των καταστρεπτικών σεισμών, και που οδήγησαν σε μικροαλλαγές στο άνω τμήμα και στο νοτιοανατολικό κάτω τμήμα κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας, η εκκλησία διατήρησε την καθαρότητα της γοτθικής τεχνοτροπίας. Η μετατροπή της σε τζαμί είχε σαν αποτέλεσμα την παραμόρφωσή της με την προσθήκη των δυο μιναρέδων στη δυτική πλευρά της και την καταστροφή του πλούσιου γλυπτού διακόσμου της και των διακοσμημένων με μορφές αγίων και σκηνές της Καινής και Παλαιάς Διαθήκης υαλοπινάκων (vitraux) των παραθύρων της. Με τη μετατροπή της σε τζαμί καταστράφηκαν ακόμη τα ταφικά μνημεία βασιλέων και πριγκίπων της Λουζινιανικής δυναστείας. Οι τοιχογραφίες που διακοσμούσαν το εσωτερικό της καταστράφηκαν. Σήμερα έχει ένα εσωτερικό ασβεστωμένο με μερικούς κίονες βαμμένους πράσινους, τελείως αλλοιωμένο. Ο ναός συντηρήθηκε επί Κυπριακής Δημοκρατίας το 1970