Πώς μία Κύπρια κατάφερε να φέρει πίσω στην Κύπρο 5.000 αρχαιότητες

Αφιέρωμα στον αγώνα της Τασούλας Χατζηττοφή από την Αμμόχωστο, για επιστροφή κλεμμένων αρχαιοτήτων από ναούς των κατεχομένων κατά την τουρκική εισβολή του 1974, κάνει το BBC.

Σε βίντεο που δημοσιεύει, κάνει λόγο για μία Κύπρια επιχειρηματία, η οποία οργάνωσε μία επιχείρηση, προκειμένου να συλληφθούν λαθρέμποροι οι οποίοι είχαν κλέψει μεγάλο αριθμό αρχαιοτήτων από ελληνορθόδοξους ναούς στα κατεχόμενα, μετά την τουρκική εισβολή.

Η Τασούλλα Χατζηττοφή μεγάλωσε στην Αμμόχωστο, μία πόλη με «χρυσαφένιες» αμμουδιές και καταγάλανο ουρανό, όπως καταγράφει το ΒΒC.

Ωστόσο, «το 1974, μία σύγκρουση (σ.σ. αναφέρεται στην τουρκική εισβολή), μοίρασε το νησί στα δύο, με το βόρειο κομμάτι να καταλαμβάνεται από την Τουρκία. Η Αμμόχωστος εγκαταλείφθηκε και μετατράπηκε σε πόλη-φάντασμα. Το πάλαι ποτέ πολύβουο θέρετρο διακοπών, τα Βαρώσια, που σημαίνει προάστιο της Αμμοχώστου, έχει ερημωθεί. Έχει μετατραπεί σε στρατιωτική περιοχή των Τούρκων και δεν επιτρέπεται σε κανέναν η πρόσβαση».

Η ιστορία της Τασούλλας

Σύμφωνα με το ΒΒC, μη μπορώντας να επιστρέψει στο σπίτι της, η Τασούλλα κατέληξε στην Ολλανδία, όπου την προσέγγισε ένας λαθρέμπορος έργων τέχνης με νέα για τη «Βόρεια Κύπρο». Όπως της είπε, οι αρχαίες ελληνορθόδοξες εκκλησίες στις οποίες προσευχόταν ως παιδί, είχαν λεηλατηθεί και τα έργα τέχνης ήταν διαθέσιμα προς πώληση στη μαύρη αγορά.

Έτσι, η Τασούλλα και ο λαθρέμπορος συνεργάστηκαν οργανώνοντας μία επιχείρηση, προκειμένου να «τσακώσουν» τον εγκέφαλο της σπείρας που εμπορευόταν τις αρχαιότητες, έναν άντρα με το όνομα Aydin Dikmen.

«Ήλπιζαν ότι θα έβρισκαν τα τεχνουργήματα που είχαν κλαπεί, στο διαμέρισμα του Dikmen στο Μόναχο, ωστόσο όταν 70 Γερμανοί αστυνομικοί «εισέβαλαν» σε αυτό, όλα είχαν εξαφανιστεί».

Μετά από ενδελεχή έρευνα, βρήκαν πίσω από διπλά ταβάνια, πατώματα και ψεύτικους τοίχους, έναν θησαυρό από 5 χιλιάδες αρχαιότητες. Έτσι, η Τασούλα κατάφερε να φέρει τις αρχαιότητες πίσω στην Κύπρο.

Δείτε το βίντεο που δημοσιεύει το BBC: 

Kατέγραψε την ιστορία σε βιβλίο

Στο βιβλίο της με τίτλο «Κυνηγός Εικόνων», η Τασούλλα Χατζηττοφή εξιστορεί την συναρπαστική διαδρομή της από το 1974 που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει με την οικογένειά της την αγαπημένη της Αμμόχωστο, λόγω της τουρκικής εισβολής. Όλες εκείνες οι εικόνες του ξεριζωμού στα 14 της χρόνια, ο πόνος, ο φόβος, η αγωνία, χαράχθηκαν τόσο έντονα στην μνήμη και την καρδιά της, ωθώντας την στην πορεία, να αφιερωθεί στην ανάκτηση της κλεμμένης πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς της πατρίδας της.

Το δικό της «κουτί της Πανδώρας» άνοιξε το 1987, όταν ως επίτιμη πρόξενος της Κύπρου στην Ολλανδία, έζησε μια σοκαριστική ανακάλυψη. Ένα κύκλωμα λαθρεμπόρων έργων τέχνης και αρχαιοτήτων, προσπάθησε να της πουλήσει μωσαϊκά της Κανακαριάς με τις μορφές Αγίων. Κειμήλια της πατρίδας της. Της Αμμοχώστου, που τόσο πολύ αγάπησε και αναγκάστηκε να αποχωριστεί με τον πιο βίαιο τρόπο.

Κάπως έτσι, ο προσωπικός της αγώνας για τον επαναπατρισμό αρκετών θρησκευτικών θησαυρών της Κύπρου, που είχαν κλαπεί από κυπριακές εκκλησίες μετά την τουρκική εισβολή, είχε αρχίσει.

Ο αγώνας αυτός, έγινε για εκείνη στόχος ζωής. Η δική της διαδρομή της αλήθειας… Οι ιεροί θησαυροί του τόπου της έπρεπε να επιστρέψουν εκεί όπου ανήκουν. Όπως παραδέχεται, επιχείρησαν να κάνουν και την ίδια έμπορο τέχνης. Όμως, εκείνη δε λησμόνησε ποτέ τον κώδικα ηθικής της.

«Πώς να εξηγήσω στον κόσμο την σημασία που έχει για την μητέρα μου, για την οικογένειά μου, για τους ορθόδοξους χριστιανούς αυτό το χαμένο έργο τέχνης που απεικονίζει τον Απόστολο Ανδρέα; Μου είναι αδύνατο να πάψω να το αναζητώ», γράφει στο βιβλίο της.

Προκειμένου να βοηθήσει στην εξιχνίαση της υπόθεσης, ενημέρωσε άμεσα τις Αρχές της Κύπρου και την Ιντερπόλ. Ακολούθησαν 10 χρόνια παρακολούθησης, συλλογής αποδεικτικών στοιχείων, ταυτοποιήσεων, μέχρι την εξάρθρωση του κυκλώματος του Μονάχου το 1997, την σύλληψη ενός τούρκου λαθροδιακινητή αρχαιοτήτων και την αποκάλυψη 5.500 κλοπιμαίων, εικόνων και κειμηλίων. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες συλλήψεις στα χρονικά της παράνομης διακίνησης έργων τέχνης στην Ευρώπη, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Υπολογίζεται ότι τριακόσια πενήντα έργα ήταν κυπριακά, αλλά επέστρεψαν μόνο τα διακόσια εξήντα. Ανάμεσά τους το ψηφιδωτό του Αποστόλου Θωμά από την εκκλησία της Παναγίας της Κανακαριάς, το οποίο εκτίθεται σήμερα, μαζί με άλλα ιερά κειμήλια που επαναπατρίστηκαν, στο Βυζαντινό Μουσείο της Λευκωσίας.

Πηγή: BBC/ΓΤΠ