Μαρία Κλεανθους Κουζαπά: “Ο άνθρωπος που ζει με το βιβλίο δεν αισθάνεται ποτέ μοναξιά”
Στο πλαίσιο της σειράς συνεντεύξεων μας, ζητήσαμε από την εκδότρια των εκδόσεων “Ανώνυμο”, να μας μιλήσει για τον εκδοτικό της οίκο, έναν οίκο που μετρά ήδη οκτώ χρόνια ζωής.
Γνωρίζοντας προσωπικά τη Μαρία Κλεάνθους Κουζαπά, καθώς μας συνδέει μια πολύ ζεστή φιλία, θα καταθέσω ότι είναι ένας άνθρωπος αφιερωμένος με πάθος σε έναν προορισμό αξιοζήλευτο. Χαμογελαστή, ευγενική και με μια ειληκρίνεια, που εύκολα κανείς μπορεί να διακρίνει μέσα από τα λόγια της. Μέσα από τη συνέντευξη καταφέραμε να την γνωρίσουμε λίγο καλύτερα σαν άνθρωπο.
Με τη σεμνότητα που πάντα τη διακρίνει, μας μίλησε για το εκδοτικό τοπίο και τη φιλοσοφία των εκδόσεών τους, για τα κριτήρια έκδοσης ενός βιβλίου και για τους προωθητικούς μηχανισμούς του μάρκετινγκ.
Στο ενεργητικό του Εκδοτικού οίκου της συγκαταλέγονται πολύ σημαντικά έργα όπως: “Εφιάλτες του μυαλού Α’ & Β’ τόμος”, του συγγραφέα Μάριου Καρακατσάνη. “Η ζωή αλλιώς “, της συγγραφέας Αναστασίας Ξενοφώντος Γαϊτάνου και “Ο νέος εφιάλτης-Η ομάδα των 5 εναντίον….?, της ιδίας. “Μικροί μαθητές της ζωής” της συγγραφέας Μαρία Παπακωνσταντίνου. “Δωμάτιο 104”, του συγγραφέα Δημήτριου Αλεξόπουλου. “Όταν οι ορίζοντες στενεύουν”, του συγγραφέα Μιχάλη Φωτίου. Τέλος “Αποθήκες-αυστηρά ακατάλληλο για ενηλίκους” και “Αποθήκες-χίλια μύρια κύμματα”.
Μαρία μου καλώς ήρθες στη Βιβλιοθήκη μας, πες μας κάποια πράγματα για εσένα ώστε να σε μάθει καλύτερα το αναγνωστικό κοινό.
Ρέα μου καλώς σε βρήκα και σ’ ευχαριστώ ιδιαίτερα γι’ αυτή μας την κουβέντα.
Αρχικά, να πω ότι γεννήθηκα και ζω στη Λάρνακα, όμως από το 1985 έχω άμεση σύνδεση με την Αραδίππου αφού παντρεύτηκα Αραδιππιώτη. Επιπλέον, αφότου άνοιξα το αρχιτεκτονικό μου γραφείο στην Αραδίππου το 1990, περνώ τις περισσότερες ώρες της ημέρας εδώ. Έχω 3 γιους -δύο γραφίστες και έναν απόφοιτο σχολής Καλών Τεχνών, που προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Ουτρέχτη‒ και μια εγγονή. Είμαι απόφοιτος του Α.T.I. στον κλάδο Πολιτικών Μηχανικών και του University of Wales/Alexander College στον κλάδο Αρχιτεκτονικής Τοπίου ‒πτυχίο που πήρα στα 49 μου χρόνια.
Ομολογώ, ωστόσο, ότι η αρχική μου σπουδή δεν ήταν και το όνειρό μου, αφού ήθελα να γίνω Αρχαιολόγος. Δυστυχώς όμως, πριν 40 χρόνια οι επιλογές σπουδών στην Κύπρο ήταν πολύ περιορισμένες και οι προοπτικές για εργοδότηση στον τόπο μας σαν Αρχαιολόγος, ακόμα λιγότερες. Έτσι, παράτησα το όνειρό μου, κι ενώ οι δασκάλοι και οι καθηγητές μου με παρότρυναν να γίνω Εκπαιδευτικός, προτίμησα να επιλέξω μαθήματα πρακτικού και να ακολουθήσω θετική επιστήμη.
Ήξερα πως μπορούσα να σχοληθώ ούτως ή άλλως με τη Γλώσσα-Γραφή ανεξάρτητα από όποια σπουδή κι αν ακολουθούσα, κι ότι έτσι θα είχα περισσότερες προοπτικές για τα ενδιαφέροντά μου που ήταν -και παραμένουν- ποικίλα. Έτσι κι αλλιώς πιστεύω πως στη ζωή τίποτα δεν είναι τυχαίο, και πως όποια παράμετρο αλλάξουμε σίγουρα αλλάζει όλη η υπόλοιπη ροή στην ιστορία μας. Άρα υπήρχε λόγος…
Εκτός δουλειάς παρακολουθώ διαλέξεις και θεατρικές παραστάσεις, και στις πολύ τυχερές μου μέρες βλέπω ταινίες ιστορικές, επιστημονικής φαντασίας, μυθολογίας, περιπέτειας ‒τις μέρες του Πάσχα θέλω θρησκευτικές και τις μέρες των Χριστουγέννων, χριστουγεννιάτικες‒ ακούω έντεχνη και κλασική μουσική, και φυσικά, διαβάζω.
Mαρία μου, τι σημαίνει για σένα το «βιβλίο»;
Το βιβλίο είναι η μεγάλη μου αδυναμία αφότου έμαθα να διαβάζω. Το αγαπώ γιατί εμπλουτίζει γνώσεις, διανθίζει τη φαντασία, γεννά συναισθήματα. Με τα βιβλία ταξιδεύω, μαθαίνω, γελώ, κλαίω, ξεχνιέμαι, προβληματίζομαι! Γίνονται συχνά, το πιο αβλαβές, οικονομικό, οικολογικό και ομοιοπαθητικό μέσο διαφυγής από την πραγματικότητα. Αγοράζω με κάθε ευκαιρία βιβλία που βάζω στο μάτι, πριν εξαντληθούν, με την ελπίδα να προλάβω να διαβάσω όσο το δυνατόν περισσότερα.
Σαν αναγνώστης ποιο λογοτεχνικό είδος επιλέγεις; Προτιμάς Έλληνες ή ξένους συγγραφείς;
Διαβάζω οτιδήποτε πέσει στα χέρια μου, φτάνει να έχω χρόνο. Έχω όμως αδυναμία στα ιστορικά μυθιστορήματα, βιβλία μεταφυσικής, παραφυσικού, ψυχολογίας και παραψυχολογίας, φιλοσοφίας, ιστορικής και επιστημονικής έρευνας. Απολαμβάνω όμως ιδιαίτερα κλασική ελληνική και ρωσική λογοτεχνία. Οι κλασικοί είχαν μιαν ιδιαίτερη ικανότητα να δημιουργούν τόσο ζωντανές και λεπτομερείς εικόνες και εξαιρετικά έντονα συναισθήματα! Κι αν καταφέρω να πετύχω λίγη ώρα που τίποτε άλλο δεν απασχολεί το μυαλό μου, τότε είναι ώρα για ποίηση.
Οι πλείστοι σε γνωρίζουν ως αρχιτέκτονα. Πώς πήρες τέτοια απόφαση, δεν είναι εύκολος χώρος, ο χώρος του βιβλίου.
Η αλήθεια είναι πως προέκυψε χωρίς να το προγραμματίσω και δεν ήταν ούτε καθαρά δική μου απόφαση. Μου έγινε η πρόταση για συνεργασία και δημιουργία εκδοτικού οίκου από ένα ζευγάρι φίλων μου ‒συγγραφέα και συντάκτη‒ και για να πω την αλήθεια, αρχικά προβληματίστηκα. Σιγά σιγά άρχισε να μου αρέσει η ιδέα και δέχτηκα. Οι δυσκολίες είναι αρκετές και ακόμα τις παλεύω. Επειδή, για διάφορους λόγους βγήκε έξω μόνο το δικό μου όνομα, όταν οι συνεργάτες μου ‒λόγω έλλειψης χρόνου και άλλων δυσκολιών‒ αποφάσισαν να αποχωρήσουν, δεν ήθελα να φανεί ότι η Μαρία Κουζαπά τα παρατά στα 3‒4 χρόνια προσπάθειας, κι έτσι αποφάσισα πεισματικά να συνεχίσω. Εν κατακλείδι, πήρα την απόφαση σαν πείραμα και συνέχισα από πείσμα.
Πώς και πότε υλοποιήθηκε αυτή η ιδέα του Εκδοτικού οίκου; Φαντάζομαι ότι γνώριζες το οικονομικό ρίσκο, σε μια εποχή μάλιστα που τα πράγματα είναι πολύ αμφίβολα.
Συνηθίζω να λέω ότι ο εκδοτικός μας δημιουργήθηκε όταν μια ομάδα ανθρώπων που βρεθήκαμε κάποια στιγμή με φάρο το βιβλίο και εμπνευσμένοι από τη μεγάλη μας αγάπη για το αντικείμενο και τη λογοτεχνία ιδιαίτερα, αποφασίσαμε να υπηρετήσουμε το βιβλίο με τον δικό μας τρόπο. Η αγάπη μας αυτή ήταν ο λόγος. Η αφορμή δόθηκε όταν ανάλαβα την επιμέλεια του βιβλίου φίλου συγγραφέα ‒αφού προηγουμένως είχα κάνει διορθώσεις σε μερικές ιστορίες κάποιου άλλου, που τις δημοσίευε ιντερνετικά. Σ΄αυτή τη φάση μού έγινε η πρόταση για συνεργασία και ίδρυση εκδοτικού οίκου, όπως εξήγησα πιο πάνω. Αποδέχτηκα και οι Εκδόσεις Α. Ανώνυμο γεννήθηκαν το 2015. Από το 2020 όμως, έχω την πλήρη κυριότητα και μια οργανωμένη ομάδα συνεργατών και έμπειρων αναγνωστών για την επίτευξη των στόχων μας.
Οικονομικό ρίσκο υπάρχει, ναι, αλλά επειδή δεν είναι το κύριο και το βιοποριστικό μου επάγγελμα ‒προς το παρόν‒ και επειδή προχωρώ αργά και σταθερά, δε με τρομάζει το οικονομικό θέμα, ούτε ο κόπος και οι ώρες που ξοδεύω, απλά, επειδή αγαπώ αυτό που κάνω. Για τώρα, το σημαντικό είναι να πληρώνονται όσοι δουλεύουν, να παίρνουν τα ποσοστά τους οι συγγραφείς, και να παίρνω πίσω αυτά που ξοδεύω σε κάθε έκδοση, για να μη βρεθώ και χρεωμένη. Οποιοδήποτε κέρδος μείνει, συμβάλλει στα έξοδα της επόμενης έκδοσης.
Ο τίτλος “Ανώνυμο” πώς προέκυψε;
Είχαμε κάνει αίτηση για εγγραφή εμπορικής επωνυμίας και το πρώτο όνομα που ζητήσαμε απορρίφθηκε από το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών. Οπότε μια μέρα, καθώς ρίχναμε ιδέες για το όνομα, κάποιος από την ομάδα είχε πει: τελικά θα μείνουμε ανώνυμοι. Αυτό ήταν! Μας άρεσε σαν ιδέα, το αιτηθήκαμε, μας δόθηκε και προχωρήσαμε στο λογότυπο και την πρώτη μας έκδοση. Μας βάφτισαν «Εκδόσεις Α. Ανώνυμο» από το αρχικό του ονόματος του συνεργάτη μου στο όνομα του οποίου είχε γραφτεί τότε η εμπορική επωνυμία, αλλά και για να ξεχωρίζουμε εντελώς από άλλους ανώνυμους.
Διευθύνεις τον Εκδοτικό οίκο με μια ομάδα συνεργατών. Μίλησέ μου αν θέλεις για τις σχέσεις σου με τους συνεργάτες της εταιρίας.
Δεν είναι εταιρεία ακόμη Ρέα μου, αλλά εμπορική επωνυμία. Με τους συνεργάτες μου έχουμε μια πολύ καλή και εποικοδομητική σχέση. Αρχικά, έχω μια ομάδα έμπειρων αναγνωστών και συγγραφέων που με βοηθούν στην αξιολόγηση των συγγραμμάτων που μας αποστέλλονται. Πρόκειται για άτομα με διαφορετικά αναγνωστικά γούστα κι αυτό βοηθά να έχουμε πιο σφαιρική αξιολόγηση. Την τελική επιμέλεια τη χειρίζομαι μόνο εγώ προς το παρόν. Σελιδοποίηση, εξώφυλλα και γραφιστική δουλειά την κάνει ο δεύτερος μου γιος, ο Αντρέας. Έχει υπομονή και με ανέχεται όταν τυγχάνει να του ζητήσω αλλαγές ακόμα και στο τελικό στάδιο πριν το τυπογραφείο.
Όσον αφορά τα λογισμικά, συχνά έχουμε τη βοήθεια του μεγάλου μου γιου, του Κυριάκου. Είχε στήσει μάλιστα και την πρώτη μας ιστοσελίδα η οποία σκόνταψε τώρα στην ανακαίνιση λόγω έλλειψης χρόνου. Με τον μικρότερο, τον Ιωάννη, ξεκίνησα τελευταία συνεργασία στο πιο καλλιτεχνικό μέρος, την εικονογράφηση. Αυτοί είναι οι συνεργάτες εντός, οικογενειακή υπόθεση δηλαδή. Εκτός εκδοτικού, βασικός συνεργάτης είναι ο τυπογράφος και ο βιβλιοδέτης του, που χωρίς αυτούς δεν υπάρχει ούτε βιβλίο. Συνεργάτες θεωρώ και τους βιβλιοπώλες που έχουν ενδιαφερθεί και έχουν βάλει στα ράφια τους τα βιβλία μας.
Από προσωπικό σου βίωμα ως εκδότρια θεωρείς ότι είναι ένα βιοποριστικό επάγγελμα που μπορεί να αποφέρει χρήματα;
Σίγουρα, κάτω από κάποιες προϋποθέσεις μπορεί, ναι. Αλλιώς δε θα υπήρχαν οι μεγάλοι εκδοτικοί. Όμως ομολογώ ότι για μας δεν είναι, τουλάχιστον όχι προς το παρόν. Για να βγει κέρδος απαιτείται μεγάλη αγορά, άρα μεγάλες εκδόσεις (σε αριθμό αντιτύπων εννοώ), άρα χαμηλότερο κόστος ανά αντίτυπο, άρα μεγαλύτερο κέρδος για τον εκδοτικό και τον συγγραφέα.
Με τη μικρή αγορά που έχουμε στην Κύπρο ο μόνος φορέας που έχει σίγουρο κέρδος είναι το βιβλιοπωλείο. Εμείς, ουσιαστικά παίρνουμε τα λεφτά μας πίσω και οποιοδήποτε κέρδος το χρησιμοποιούμε για την επόμενη έκδοση.
Πες μας ποια είναι η πολιτική του Εκδοτικού οίκου για την έκδοση ενός βιβλίου; Κατ’ αρχάς, συμμετέχουν οι συγγραφείς στο κόστος της έκδοσης;
Μελετώντας τα οικονομικά προβλήματα στην κυπριακή αγορά βιβλίου και του μικρού αναγνωστικού κοινού, καταλήξαμε ότι στις συνεργασίες μας είναι σωστό να συμβάλλει και ο συγγραφέας οικονομικά στην έκδοση με ένα εφάπαξ ποσό που θα συμφωνηθεί.
Το ποσό αυτό είναι ένα μέρος των εξόδων επιμέλειας, γραφιστικών, εκτύπωσης κλπ (αν και η πρώτη πληρωμή πάει στο τυπογραφείο), και σκοπό έχει πρωτίστως να διατηρήσει στον δημιουργό το ενδιαφέρον και την προσπάθεια για την επιτυχία του έργου του και να μην επαναπαύεται περιμένοντας μόνο από τον εκδοτικό.
Η επιτυχία ενός βιβλίου, εκτός φυσικά από το καλό υλικό, είναι το αποτέλεσμα μιας ομαδικής προσπάθειας, διαφήμισης και ζωντανών παρουσιάσεων όπου απαιτείται να συμμετέχει ο συγγραφέας. Ο δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η διαδικασία μιας έκδοσης είναι ουσιαστικά προσφορά υπηρεσιών και σωστό είναι να αμείβονται τα άτομα που δουλεύουν και να μην περιμένουν μέχρι να πουληθεί το βιβλίο για να αμειφθούν, τουλάχιστον όχι για όλο το ποσό. Έτσι, με την αμοιβαία οικονομική συμβολή έχουν όλοι οι συμβαλλόμενοι το κίνητρο για την προσπάθεια προς την επιτυχία.
Αρχικά, ο/η συγγραφέας πρέπει να μας στείλει ολοκληρωμένο το έργο του/της στο email του εκδοτικού [email protected] με πλήρη στοιχεία επικοινωνίας και ένα σύντομο βιογραφικό. Μια μικρή περίληψη του περιεχομένου είναι επίσης βοηθητική, όταν ένα βιβλίο είναι μεγάλο. Τα κείμενα να είναι γραμμένα σε αρχείο word με γραμματοσειρά Times New Roman ή Arial, μέγεθος 12 και διάκενο 1.5
Η ομάδα αξιολόγησης είναι η πρώτη που ξεκινά δουλειά, εφόσον το έργο πληρεί τις απαιτήσεις που ανάφερα πιο πάνω. Αν το έργο κριθεί εκδόσιμο, έχει μια σωστή δομή, έχει ενδιαφέρον θέμα και είναι ικανό να πουληθεί και να αγαπηθεί, τότε προχωρούμε σε προκαταρκτική κοστολόγηση των εξόδων της έκδοσης και ενημερώνουμε τον δημιουργό με την οικονομική μας πρόταση. Εάν συμφωνήσει, τότε προχωράμε στην υπογραφή συμβολαίου και στην παρακάτω διαδικασία έκδοσης του βιβλίου:
- Επιμέλεια-μελέτη του κειμένου όπου λαμβάνονται υπόψη και οι απόψεις της ομάδας αξιολόγησης για διορθώσεις ελλείψεων, νοημάτων, δομής κλπ.
- Επιμέλεια-διορθώσεις σύνταξης, ορθογραφίας, σημεία στίξης, παραγράφηση.
- Ενημέρωση και συζήτηση με τον συγγραφέα για οποιεσδήποτε αλλαγές προκύψουν
- Εικονογράφηση, αν απαιτείται
- Σελιδοποίηση
- Γραφιστική και καλλιτεχνική επιμέλεια εξωφύλλου-οπισθόφυλλου
- Εκτύπωση και βιβλιοδεσία
- Διανομή στα βιβλιοπωλεία, όπου γίνει δεκτό.
Ένας εκδότης με ποια κριτήρια θα εγκρίνει ή θα απορρίψει ένα βιβλίο για να εκδοθεί. Ποια είναι τα στοιχεία που ψάχνετε σε ένα βιβλίο για να αποφασίσετε την έκδοσή του.
- Σίγουρα το κείμενο πρέπει να μην είναι ασυνάρτητο και οπωσδήποτε να μας σταλεί ολοκληρωμένο και όχι μέρος (μας έτυχε).
- Να είναι συντακτικά και γραμματικά σωστό με σημεία στίξης (μας έτυχαν ολόκληρες σελίδες χωρίς μια τελεία ή κόμμα).
- Να έχει ενδιαφέρουσα πλοκή με μηνύματα προς τον αναγνώστη και σωστά δομημένους χαρακτήρες. Σίγουρα, συντακτικά και ορθογραφικά «παραπτώματα» διορθώνονται στην επιμέλεια, αλλά δεν είναι δουλειά του επιμελητή να ξαναγράψει από την αρχή ένα βιβλίο, όσο ενδιαφέρουσα και αν είναι η ιστορία.
- Το είδος είναι επίσης σημαντικό, αφού δυστυχώς έχουμε απορρίψει αξιόλογα βιβλία εξειδικευμένου περιεχομένου, απλά επειδή μετά από έρευνα που κάναμε στην περιορισμένη κυπριακή αγορά μέσω των βιβλιοπωλείων, θα ήταν πολύ δύσκολο έως καθόλου να προωθηθούν. Εάν όμως ο συγγραφέας δεν αποσκοπεί στην εμπορική προώθηση του έργου του και συμφωνεί, τότε προχωρούμε.
- Επιπλέον, πρέπει να έχει ένα σεβαστό αριθμό σελίδων, αναλόγως του είδους, αφού έχουμε αντιληφθεί ότι οι εκδόσεις ολιγοσέλιδων βιβλίων δεν είναι οικονομικά συμφέρουσες και δεν προτιμούνται από τους αναγνώστες.
Πόσο εύκολο είναι να εμπιστευτείς έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα Μαρία. Ποιες προϋποθέσεις θα πρέπει να έχει το έργο του;
Διευκρινίζω ότι δεν επιλέγουμε συγγραφείς, αλλά τα έργα τους και επειδή δεν δουλεύω καθαρά εμπορικά, για μένα είναι εύκολο. Εάν μας αρέσει το έργο του και πληρεί τα κριτήρια που είπαμε πιο πάνω, τότε εγκρίνεται, ανεξάρτητα αν έχει εκδόσει ή όχι, ξανά. Εκεί έξω κυκλοφορούν πολλοί ταλαντούχοι συγγραφείς. Ο καθένας ζητά μιαν ευκαιρία κι εμείς δεν θα την αρνηθούμε αν κρίνουμε ότι αξίζει. Άλλωστε, το αποδείξαμε με την παιδική μας έκδοση «Μικροί μαθητές της ζωής» και το ιστορικό μυθιστόρημα «Όταν οι ορίζοντες στενεύουν», των οποίων οι συγγραφείς είναι πρωτοεμφανιζόμενοι. Και έρχονται κι άλλα.
Θα επιχειρούσες να μεταφράσεις έναν ξένο λογοτέχνη κι αν ναι, ποιο είναι το βιβλίο που δεν έχει ακόμη εκδοθεί στα ελληνικά και πιστεύεις ότι πρέπει;
Θα το επιχειρούσα αν επρόκειτο για κάτι πραγματικά αξιόλογο και έχει μια πολύ αξιόπιστη μετάφραση. Όμως δεν το έψαξα πολύ γιατί πρέπει να υπάρχει συμφωνία μεταξύ εκδοτικών, θέματα δικαιωμάτων, νομικά θέματα, και δεν είμαι σε θέση ή καλύτερα δεν έχω τον χρόνο να ασχοληθώ και με αυτό. Κι αφού δεν ασχολήθηκα, δεν μπορώ ούτε να απαντήσω στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου.
Στην Κύπρο, ειδικά οι νέοι συγγραφείς, δεν έχουν πολλές ευκαιρίες ούτε και ιδιαίτερη στήριξη, γι’ αυτό καταφεύγουν σε Εκδοτικούς οίκους της Ελλάδας. Τι θα μπορούσε να αλλάξει πιστεύεις ώστε οι συγγραφείς να προτιμήσουν τους εγχώριους εκδοτικούς οίκους;
Δε νομίζω ότι είναι θέμα ευκαιριών. Το πρόβλημα είναι η ελλειπής στήριξη και προώθηση από τα βιβλιοπωλεία, αλλά και η μικρή αγορά της Κύπρου ‒όπως ανάπτυξα σε άλλη σου ερώτηση. Τα περισσότερα βιβλιοπωλεία βάζουν τις κυπριακές εκδόσεις σε ξέχωρη κατηγορία και ο λόγος είναι καθαρά οικονομικός (χαμηλότερα ποσοστά, λιγότερο κέρδος).
Όταν ο βιβλιοπώλης δεν συστήνει το κυπριακό βιβλίο, οι πωλήσεις είναι μειωμένες, ο εκδότης αναγκάζεται να εκδίδει μικρότερο αριθμό βιβλίων, τα κόστη ψηλώνουν, τα περιθώρια κέρδους ελαττώνονται, ο εκδότης δεν δύναται να προσφέρει ψηλά ποσοστά συγκρινόμενα με των ελληνικών εκδοτικών και καταλήγουμε στη μικρή προώθηση από τα βιβλιοπωλεία… φαύλος κύκλος δηλαδή. Και επειδή αρκετοί αξιόλογοι συγγραφείς νιώθουν την ανάγκη μεγαλύτερης αναγνωρισιμότητας, αποφασίζουν να στραφούν σε ελληνικούς εκδοτικούς. Δικό μας παράδειγμα η φίλη Αναστασία Ξενοφώντος Γαϊτάνου. Το βιβλίο της «Η ζωή αλλιώς» σχεδόν εξαντλήθηκε. Το εφηβικό «Ο νέος εφιάλτης» πάει επίσης καλά. Η εκτίμηση του έργου της έχει αυξηθεί με αυτές τις εκδόσεις, αλλά στο μικρό μας νησί υπάρχουν όρια. Έχει όμως ένα πολύ αξιόλογο συγγραφικό έργο που αξίζει να προωθηθεί και σε μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό. Κι έτσι, όταν ήρθε η ώρα για το «Φιλία με άρωμα λεβάντας» (ένα βραβευμένο εφηβικό μυθιστόρημα), πριν αποφασίσει να το στείλει σε ελληνικό εκδοτικό οίκο το συζήτησε πρώτα μαζί μου κι εγώ συμφώνησα ότι καλό ήταν να δοκιμάσει, και χαίρομαι που πέτυχε. Και καταλήγω επαναλαμβάνοντας, ότι ο λόγος που γίνεται αυτό είναι οι μεγαλύτερες ευκαιρίες αναγνωρισιμότητας που προσφέρει η μεγαλύτερη αγορά της Ελλάδας.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό. Οι κυπριακοί εκδοτικοί χρειάζονται τη στήριξη των κρατικών υπηρεσιών για την προώθηση των εκδόσεών τους στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Είχα μάθει ότι πριν καιρό είχε γίνει μια προσπάθεια δημιουργίας πρατηρίου προώθησης κυπριακών εκδόσεων στην Ελλάδα, αλλά σκόνταψε στην έλλειψη οικονομικής βοήθειας και στήριξης από το κράτος. Εύχομαι αυτό να αλλάξει στο μέλλον.
Το marketing παίζει σημαντικό ρόλο στην προώθηση ενός βιβλίου. Πως προβάλλετε εσείς τις καινούργιες σας εκδόσεις;
Μέσω facebook με δημοσιεύσεις μας και σε δωροθεσίες σε βιβλιοομάδες που ενδιαφέρονται, ενημερώσεις στα βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες, δημοσιεύσεις σε ιστότοπους και ΜΜΕ ‒ κυρίως σε ηλεκτρονικά περιοδικά όπου έχουμε προς το παρόν πρόσβαση‒, και το πιο σημαντικό, με ζωντανές ή και διαδραστικές παρουσιάσεις όπου συμμετέχει ο συγγραφέας. Και εννοείται ότι ψάχνουμε ακόμα περισσότερους τρόπους.
Συνεργάζεστε με λογοτεχνικούς πράκτορες για την προώθηση της Κυπριακής λογοτεχνίας στο εξωτερικό;
Προσπαθήσαμε να το κάνουμε αλλά δεν πέτυχε. Με Ελλαδίτες που μιλήσαμε δεν βρέθηκε κανάλι σωστής συνεργασίας. Οι δε Κύπριοι διανομείς δεν αναλαμβάνουν να διανέμουν κυπριακές εκδόσεις στην Ελλάδα, ενώ διανέμουν ελληνικές εκδόσεις στην Κύπρο. Οι λόγοι είναι καθαρά οικονομικοί.
Η νέα γενιά διαβάζει κυπριακή λογοτεχνία σήμερα και γενικά αγοράζουν βιβλία;
Φαίνεται πως ναι, αν κρίνω από την παιδική μας έκδοση «Μικροί μαθητές της ζωής» της Μαρίας Παπακωσταντίνου και την εφηβική «Ο νέος εφιάλτης» της Αναστασίας Ξ. Γαϊτάνου. Ωστόσο, γενικά, ανεξάρτητα αν είναι κυπριακή ή όχι, σίγουρα η νέα γενιά δεν διαβάζει όπως οι πιο παλιοί και αιτία είναι ο λόγος που όλοι ξέρουμε, η τεχνολογία.
Ας πάμε στους συγγραφείς τώρα. Ποιο πιστεύεις ότι είναι το κριτήριο για να γίνει κάποιος συγγραφέας; Πού δίνετε μεγαλύτερη βαρύτητα, στη μόρφωση ή στο ταλέντο;
Μα φυσικά στο ταλέντο. Το ταλέντο είναι θεϊκό χάρισμα που όμως μπορεί να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί. Στον άνθρωπο εναπόκειται να το ανακαλύψει μέσα του, να το καλλιεργήσει και να το αξιοποιήσει σωστά. Η μόρφωση και το διάβασμα, φυσικά, θα τον/την βοηθήσει να επεκτείνει ορίζοντες, να εμπλουτίσει τη γλώσσα, να μάθει να εκφράζεται πιο σωστά γραπτώς. Μα όση μόρφωση και να έχει κάποιος, αν δεν έχει το ταλέντο, δεν πρόκειται ποτέ να γίνει συγγραφέας.
Εσύ Μαρία μου δοκίμασες ποτέ να ασχοληθείς με τη συγγραφή;
Μαθήτρια ακόμα, στη ΣΤ’ δημοτικού, αντί εκθέσεις έγραφα μικρά διηγήματα και αργότερα, στο γυμνάσιο άρχισαν οι στίχοι να με επισκέπτονται. Στίχοι μου, είχαν δημοσιευθεί σε εφημερίδα της εποχής, σε κάποια λογοτεχνικά περιοδικά και στις σχολικές εκδόσεις. Μ’ αρέσει επίσης πολύ η έρευνα και για κάποια θέματα που προέκυψαν μέσα από τις σπουδές μου έχω καταγράψει τα αποτελέσματα σε εκτενή κείμενα. Μα μέχρις εκεί. Δεν είμαι ούτε συγγραφέας, ούτε ποιήτρια. Ίσως, αν προλάβω να ζήσω αρκετά και έχω χρόνο, να γράψω μια ιστορία που τριγυρίζει στο μυαλό μου εδώ και καιρό. Δεν υπάρχουν ηλικιακά όρια σ’ αυτά.
Δώσε ένα tip στους νέους συγγραφείς, τι θα πρέπει να έχει ένα βιβλίο ώστε να το κάνει ξεχωριστό.
Πιστεύω πως αυτό που διακρίνει ένα βιβλίο είναι το ήθος, το ήθος του δημιουργού του. Πρέπει να έχει λίγο από τον άνθρωπο‒συγγραφέα μέσα στις σελίδες του. Να περιέχει αλήθειες και να αγγίζει ψυχές. Προσωπικά, δεν μπορώ να αγαπήσω ένα βιβλίο, αν τύχει να γνωρίσω το ήθος του συγγραφέα και δεν μου προκαλέσει εκτίμηση.
Και μια συμβουλή που θεωρώ πολύ σημαντική, είναι να μη βιάζεται κάποιος να εκτεθεί στο αναγνωστικό κοινό πριν να έχει μιαν αξιοπρεπή συγγραφική δουλειά να επιδείξει. Η πρώτη εντύπωση που εισπράττει ο αναγνώστης μένει για πολύ καιρό και αν δεν είναι αρκετά καλή, ίσως δε δώσει 2η ευκαιρία στον επίδοξο συγγραφέα. Η έκδοση για χάρην της έκδοσης μόνο για καλό δεν είναι.
Τέλος, να συμπληρώσω ότι η ταπεινότητα στην πνευματική εργασία είναι το Α και το Ω και επειδή το βλέπω συχνά να ξεφυτρώνουν τίτλοι δίπλα από ονόματα, πιστεύω πως έχουν χάσει πλέον την αξία τους, και είναι κρίμα…
Προσωπικά ποιο είναι το όραμά σου για τον εκδοτικό οίκο, αλλά και γενικά ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Σκοπός μας, να παραμείνουμε ένας αξιόπιστος εκδοτικός που εμπιστεύονται οι συγγραφείς. Να ξέρουν ότι το πόνημά τους που θα εγκριθεί, θα αγαπηθεί και θα γίνει γι’ αυτό η όσο το δυνατόν πιο σωστή δουλειά, αλλά και θα προωθηθεί με ό,τι μέσα και δυνάμεις διαθέτουμε. Δε θέλουμε πολλές εκδόσεις, αλλά ποιοτικές. Και δεν επαναπαυόμαστε, αργά και σταθερά κερδίζουμε έδαφος στη δημοσιότητα, κερδίζουμε εμπιστοσύνη και προσπαθούμε για ακόμα περισσότερα.
Πηγή: earadippou /Ρέα Κουμπαρή, λειτουργός δημοτικής βιβλιοθήκης
