Τρανταχτές και εξωφρενικές υποθέσεις ατασθαλιών σε Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα έθεσαν ενώπιων του πρώην Εφόρου Υπηρεσίας Εποπτείας & Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών, Κωνσταντίνου Λύρα, τα μέλη της Ερευνητικής Επιτροπής για τα αίτια κατάρρευσης του Συνεργατισμού, ζητώντας εξηγήσεις αναφορικά με την εποπτεία, την οποία ασκούσε ο μάρτυρας.
Μεταξύ άλλων, ακούστηκαν υποθέσεις ατασθαλιών σε ΣΠΕ Άχνας, Αθηαίνου, Λατσιών και Στροβόλου, με προκλητικότερη όλων την περίπτωση στη ΣΠΕ Παραλιμνίου, ο πρώην Γραμματέας της οποίας, Γιαννάκης Γιαννάκη, λειτουργούσε ως κράτος εν κράτη, παρακαθόταν σε συνεδρίες της Επιτροπείας και ενέκρινε δικά του δάνεια, ενώ φρόντιζε να διαγράφεται από εγγυητής σε δάνεια συνδεδμένων με αυτόν προσώπων με χειρόγραφες οδηγίες!
Απαντώντας στα θέματα που τέθηκαν ενώπιων του, ο μάρτυρας επαναλάμβανε πως η υπηρεσία του έκανε ότι ήταν δυνατό για εφαρμογή του νόμου, ωστόσο κατά τα λεγόμενα του, ήταν αδύνατο να ελέγχει στενά όλες τις συνεργατικές εταιρείες που υπήρχαν.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Λύρας, ο οποίος διετέλεσε Έφορος την περίοδο την δεκαετία 2004 με 2014. Κλήθηκε να καταθέσει για δεύτερη φορά, κατόπιν μαρτυριών που κατατέθηκαν ενώπιον της επιτροπής, και οι οποίες αφήνουν αιχμές για ελλειπή εποπτεία των ΣΠΙ από την υπηρεσία του,
Υποθέσεις που βγάζουν μάτι
Ο κ. Λύρας ρωτήθηκε αν γνώριζε για τις ατασθαλίες στην ΣΠΕ Άχνας της περίοδο 2005-2013, όπου δίνονταν μεγάλα δάνεια υπό τη μορφή παρατραβήγματος σε τρεχούμενους με μηδενικές καταθέσεις, με την πιο ακραία περίπτωση το παρατράβηγμα να έχει φτάσει πέραν των 3 εκατ. ευρώ. Όπως είπε σε μια περίπτωση επιχειρηματία ανάπτυξης γης, η οποία εντοπίστηκε από την υπηρεσία του, έγιναν άμεσες ενέργειες για να διασφαλιστεί το λαβείν την εταιρείας και έγιναν πειθαρχικές διαδικασίες, που είχαν ως αποτέλεσμα ο υπεύθυνος για την κατάσταση να τιμωρηθεί με στέρηση προσαυξήσεων.
Ο κ. Λύρας ρωτήθηκε αν γνώριζε για τις ατασθαλίες στην ΣΠΕ Άχνας της περίοδο 2005-2013, όπου δίνονταν μεγάλα δάνεια υπό τη μορφή παρατραβήγματος σε τρεχούμενους με μηδενικές καταθέσεις, με την πιο ακραία περίπτωση το παρατράβηγμα να έχει φτάσει πέραν των 3 εκατ. ευρώ. Όπως είπε σε μια περίπτωση επιχειρηματία ανάπτυξης γης, η οποία εντοπίστηκε από την υπηρεσία του, έγιναν άμεσες ενέργειες για να διασφαλιστεί το λαβείν την εταιρείας και έγιναν πειθαρχικές διαδικασίες, που είχαν ως αποτέλεσμα ο υπεύθυνος για την κατάσταση να τιμωρηθεί με στέρηση προσαυξήσεων.
Πρόσθεσε ότι από εκεί και πέρα ήταν αρμοδιότητα της ίδιας της Επιτροπής του ΣΠΙ να λάβει μέτρα και να δώσει το θέμα στην αστυνομία κάτι που η ΣΠΕ Αχνας αρνείτο να κάνει. Η Αστυνομία, ανέφερε, ήθελε κατάθεση από την ίδια την επηρεαζόμενη εταιρεία.
«Εγώ δεν μπορούσα να το ξανανοίξω γιατί κανείς δεν μπορεί να τιμωρηθεί για το ίδιο αδίκημα δύο φορές», είπε. Συμπλήρωσε ότι έθεσε την εταιρεία υπό στενή παρακολούθηση ώστε κάτι τέτοιο να μην επαναληφθεί.
Ερωτηθείς για την ύπαρξη 6000 Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) στο Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού, είπε ότι δεν ήταν ενήμερος. Είπε ότι δύο φορές είχε γίνει έκθεση εποπτείας από κοινού με την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) η οποία είχε ανάμειξη με το θέμα από το 2003 . Είπε επίσης ότι η ΚΤΚ θα μπορούσε να παρέμβει μέσω της Εποπτείας που είχε μέσω της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας από το 1968. Είπε επίσης ότι νομικά δεν προβλέπετο να ενημερώνει ο ίδιος την ΚΤΚ.
Ερωτηθείς για την ύπαρξη 6000 Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) στο Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού, είπε ότι δεν ήταν ενήμερος. Είπε ότι δύο φορές είχε γίνει έκθεση εποπτείας από κοινού με την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) η οποία είχε ανάμειξη με το θέμα από το 2003 . Είπε επίσης ότι η ΚΤΚ θα μπορούσε να παρέμβει μέσω της Εποπτείας που είχε μέσω της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας από το 1968. Είπε επίσης ότι νομικά δεν προβλέπετο να ενημερώνει ο ίδιος την ΚΤΚ.
Ερωτηθείς για το θέμα της ΣΠΕ Παραλιμνίου και κατά πόσο ο Γραμματέας της λειτουργούσε ως κράτος εν κράτη, είπε ότι δεν μπορεί να συμφωνήσει σε αυτό. Σε παρατήρηση ωστόσο εκ μέρους του προέδρου της Επιτροπής ότι ο Γραμματέας παρακαθόταν σε συνεδρίες της Επιτροπείας και ενέκρινε δικά του δάνεια, ο κ. Λύρας είπε ότι αυτό αποτελεί απαράδεκτη τραπεζική πρακτική. Είπε επίσης ότι εκείνο που γνώριζε ήταν ότι υπήρχε υψηλή χρηματοδότηση για δραστηριότητες της οικογένειας του Γραμματέα, Γιάννης Γιαννάκη. Σε παρατήρησε ότι ο κ. Γιαννάκη φρόντιζε να διαγράφεται από εγγυητής σε δάνεια συνδεδεμένων με αυτόν προσώπων με χειρόγραφες οδηγίες, είπε ότι δεν το γνώριζε.
Για τις ατασθαλίες στην ΣΠΕ Αθηένου, είπε ότι δέχτηκε στο γραφείο του την Εσωτερική Ελέγκτρια της ΣΠΕ η οποία όπως ανέφερε ο κ. Λύρας, ήρθε «κλαμένη» γιατί είχε διαπιστώσει ατασθαλίες και δεν ήξερε πού να τις καταγγείλει. Ο κ. Λύρας είπε ότι της είπε ότι είναι υπόχρεη να κάνει έκθεση προς την Επιτροπεία της και ο ίδιος διέταξε ερευνητική Επιτροπή στο υψηλότερο επίπεδο με τους κ. Κύπρο Πρωτόπαπα και Κυριάκο Χαραλάμπους από τη Λευκωσία. Το θέμα, είπε αφορούσε τον τομέα ζωοτροφών όχι τον πιστωτικό τομέα και ο υπεύθυνος τιμωρήθηκε, καταβάλλοντας το ποσό που καταχράστηκε από προμήθειες ζωοτροφών.
Σε παρατήρησε του μέλους της Επιτροπής Γιώργου Χαραλάμπους ότι η Επιτροπεία της ΣΠΕ είπε στην Ελέγκτρια ότι θα την απολύσει και έτσι αναγκάστηκε να υποβάλει παραίτηση, ο κ. Λύρας ανέφερε ότι η Επιτροπεία του παραπονέθηκε για κακή συμπεριφορά της λειτουργού και υποτιθέμενη έλλειψη εχεμύθειας και όπως είπε, σέβεται και τις δύο απόψεις. Συμπλήρωσε ότι ο ίδιος θεωρεί ότι καθοδήγησε σωστή την Ελέγκτρια για τη διαδικασία και ότι την προστάτευσε. Στην Αθηένου ανέφερε, δεν είχαν αντιληφθεί ότι ο εσωτερικό έλεγχος γινόταν για δικό τους καλό.
Σε παρατήρησε του μέλους της Επιτροπής Γιώργου Χαραλάμπους ότι η Επιτροπεία της ΣΠΕ είπε στην Ελέγκτρια ότι θα την απολύσει και έτσι αναγκάστηκε να υποβάλει παραίτηση, ο κ. Λύρας ανέφερε ότι η Επιτροπεία του παραπονέθηκε για κακή συμπεριφορά της λειτουργού και υποτιθέμενη έλλειψη εχεμύθειας και όπως είπε, σέβεται και τις δύο απόψεις. Συμπλήρωσε ότι ο ίδιος θεωρεί ότι καθοδήγησε σωστή την Ελέγκτρια για τη διαδικασία και ότι την προστάτευσε. Στην Αθηένου ανέφερε, δεν είχαν αντιληφθεί ότι ο εσωτερικό έλεγχος γινόταν για δικό τους καλό.
Ερωτηθείς για άλλες ατασθαλίες που αφορούσαν το άνοιγμα τρεχούμενου αντί δανείου ο κ. Λύρας είπε ότι αυτή ήταν συνήθης πρακτική στην Αθηένου και στα Κοκκινοχώρια, αφού υπήρχαν πολλοί γεωργοκτηνοτρόφοι που ζητούσαν να λειτουργούν με τρεχούμενο λογαριασμό.
Ερωτηθείς για περίπτωση στη ΣΠΕ Λατσιών όπου δόθηκε δάνειο 570 χιλιάδων ευρώ σε φοιτητές για εξόφληση εμπορικής τράπεζας όπου πρωτοφειλέτες ήταν οι γονείς και μετά που ο ίδιος ο Έφορος δεν έδωσε την έγκρισή του για να γίνει αυτό το δάνειο σε νομικό πρόσωπο, ο κ. Λύρας παραδέχθηκε ότι επρόκειτο για παρατυπία, για κακό δάνειο που κανόνισαν να δοθεί με άλλο τρόπο.
Σε ερώτηση γιατί ενώ ο πρώην διοικητής της ΚΤΚ Αθνάσιος Οργανίδης ζητούσε την απομάκρυνση του Γραμματέα της ΣΠΕ Στροβόλου Δημητράκη Σταύρου, λόγω των προβλημάτων κεφαλαιακής επάρκειας που είχε η τράπεζα και ο ίδιος σε επιστολή του εκθείαζε την προσφορά του κ. Σταύρου, ο οποίος στη συνέχεια παραιτήθηκε, είπε ότι δεν μπορούσε να πει κακό λόγο για τον κ. Σταύρου, και ότι δεν επικοινώνησε κανένας μαζί του για να κάνει αυτή την επιστολή. Είπε επίσης ότι ήταν καθαρά αρμοδιότητα της ΚΤΚ που είχε την εποπτεία να παύσει τον γραμματέα ή τον διευθυντή της ΣΠΕ.
Σε ερώτηση αν τον εμπόδιζε οτιδήποτε να πάρει πιο αυστηρά μέτρα, ανέφερε ότι αυτή η εικόνα με τα ΜΕΔ παρουσιάστηκε το 2011-12-13 με αλλαγή των νομοθεσιών. Το 2005, είπε ο Συνεργατισμός δεν είχε την έννοια των ΜΕΔ, τα ονόμαζε καθυστερημένα δάνεια, καθυστερημένες δόσεις, μετά φάνηκαν οι πραγματικοί αριθμοί για τα ΜΕΔ.
«Κάναμε ότι μπορούσαμε»
Ο κ. Λύρας επανέλαβε ότι η Υπηρεσία του έκανε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για εφαρμογή του νόμου, αλλά δεν μπορούσαν να αλλάξουμε τα μυαλά των ανθρώπων, κατά την έκφραση του. Σημείωσε επίσης ότι προτεραιότητα της Υπηρεσίας κατά την περίοδο μετά το 2004 ήταν να κάνουν το Συνεργατισμό να δουλέψει σε νέο περιβάλλον μετά την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως είπε, ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να ελέγχει στενά όλες τις συνεργατικές εταιρείες που υπήρχαν γιατί αλλιώς θα σήμαινε ότι έπρεπε να έχει 400 υπαλλήλους. Πρόσθεσε ότι υπήρχαν διαδικασίες και ρυθμιστικές οδηγίες και ο Επόπτης ανέμενε από τους διευθυντές να συμπεριφέρονται ανάλογα. Αναφέρθηκε ακόμα σε έλλειψη δυνατοτήτων σε μια μεταβατική περίοδο που έπρεπε να γίνει προσαρμογή με τις οδηγίες της ΕΕ και για πολλούς υπήρχε μεγάλη δυσκολία να προσαρμοστούν.
Ο κ. Λύρας επανέλαβε ότι η Υπηρεσία του έκανε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για εφαρμογή του νόμου, αλλά δεν μπορούσαν να αλλάξουμε τα μυαλά των ανθρώπων, κατά την έκφραση του. Σημείωσε επίσης ότι προτεραιότητα της Υπηρεσίας κατά την περίοδο μετά το 2004 ήταν να κάνουν το Συνεργατισμό να δουλέψει σε νέο περιβάλλον μετά την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως είπε, ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να ελέγχει στενά όλες τις συνεργατικές εταιρείες που υπήρχαν γιατί αλλιώς θα σήμαινε ότι έπρεπε να έχει 400 υπαλλήλους. Πρόσθεσε ότι υπήρχαν διαδικασίες και ρυθμιστικές οδηγίες και ο Επόπτης ανέμενε από τους διευθυντές να συμπεριφέρονται ανάλογα. Αναφέρθηκε ακόμα σε έλλειψη δυνατοτήτων σε μια μεταβατική περίοδο που έπρεπε να γίνει προσαρμογή με τις οδηγίες της ΕΕ και για πολλούς υπήρχε μεγάλη δυσκολία να προσαρμοστούν.
Π. Δημητριάδης: Κακοδιαχείριση και ΜΕΔ έριξαν τον Συνεργατισμό
Η εσωτερική διακυβέρνηση και ο νόμος για τις εκποιήσεις ήταν ο κύριος λόγος που οδήγησε στην κατάρρευση του Συνεργατισμού, εκτίμησε ο πρώην Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Πανίκος Δημητριάδης καταθέτοντας ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για το Συνεργατισμό, μέσω τηλεδιάσκεψης από το Λέστερ της Βρετανίας.
Η εσωτερική διακυβέρνηση και ο νόμος για τις εκποιήσεις ήταν ο κύριος λόγος που οδήγησε στην κατάρρευση του Συνεργατισμού, εκτίμησε ο πρώην Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Πανίκος Δημητριάδης καταθέτοντας ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για το Συνεργατισμό, μέσω τηλεδιάσκεψης από το Λέστερ της Βρετανίας.
Ο κ. Δημητριάδης αναφέρθηκε επίσης σε άρνηση συνεργασίας μαζί του από την Κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη καθώς και σε τροποποίηση της νομοθεσίας της λειτουργίας της Κεντρικής, η οποία επηρέασε την ανεξαρτησία της αλλά και την απρόσκοπτη λειτουργία της, κάτι που ήταν ανάμεσα στους λόγους που οδήγησαν στην αποχώρησή του. «Η αντιμετώπιση ήταν πολύ δύσκολη και αρνητική. Δεν υπήρχε η απαραίτητη συνεργασία. Πίστευαν ότι γνώριζαν καλύτερα. Είχα τεράστια προβλήματα μαζί τους και αυτά τα έχω πει πολλές φορές», σημείωσε.
Σε ερώτηση για πιο λόγο κατέρρευσε κατά την άποψή του ο Συνεργατισμός είπε ότι «κατά τη δική μου άποψη για να είμαι ειλικρινής εγώ διάβασα ξεκάθαρα τι μας είχε πει η Κομισιόν πρόσφατα». «Μας είχε πει ξεκάθαρα ότι ήταν δύο λόγοι: η εσωτερική διακυβέρνηση, αλλά επίσης και η νομοθεσία για τις εκποιήσεις», σημείωσε. Σύμφωνα με τον κ. Δημητριάδη «οι δύο λόγοι μαζί εξηγούν».
Η νομοθεσία για τις εκποιήσεις επηρέαζε και τις τράπεζες. Άρα ο Συνεργατισμός είχε κάτι περισσότερο, ήταν η δική τους εσωτερική διακυβέρνηση για την οποία δεν με εκπλήττει βασικά μετά από αυτά που είδα, αλλά δεν γνωρίζω ακριβώς τι έγινε, συνέχισε.
Σταυράκης: Πρόβλημα έλλειψης κεφαλαίων στον Συνεργατισμό από το 2010
Ενώπιον της Επιτροπής κατέθεσε και ο Χαρίλαος Σταυράκης, πρώην Υπουργός Οικονομικών επί κυβέρνησης Χριστόφια, η θητεία του οποίου διήρκησε από τον Φεβρουάριο του 2008 μέχρι τα τέλη Ιουλίου του 2011.
Στην κατάθεση του, ο κ. Σταυράκης ανέφερε ότι ήδη από τη δική του θητεία, το 2010, υπήρχαν φήμες για μαύρη τρύπα 200 εκατ στο Συνεργατισμό, ποσό ωστόσο, το οποίο ο ίδιος εκτιμούσε ότι ήταν διαχειρίσιμο, με μια συνετή πολιτική εκ μέρους του συνεργατιμού. «Με μια μικρή μείωση των ΜΕΔ, το ποσό αυτό θα καλύπτετο. Αν ο συνεργατισμός επικεντρώνονταν τότε στην καλύτερη είσπραξη καθυστερημένων δανείων και στην καλύτερη δανειοδότηση, θα μπορούσε να καλύψει το πρόβλημα», σημείωσε ο κ. Σταυράκης.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Γιώργος Αρέστη, διάβασε απόσπασμα δήλωσης του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια, από πρακτικό συνεδρίας του υπουργικού Συμβουλίου (12/3/10), στο οποίο γινόταν αναφορά σε φήμες για προβλήματα στ Συνεργατισμό. Ο Δημήτρης Χριστόφιας είχε αναφερθεί χαρακτηριστικά σε δάνεια ύψους 9 εκατ. ευρώ σε παράγοντες του Συνεργατισμού, τα οποία δεν αποπληρώνονταν, με την παράκληση το θέμα να διερευνηθεί. Ο κ. Σταυράκης απάντησε πως δεν θυμόταν τη συγκεκριμένη περίπτωση, παραπέμποντας στα πρακτικά του τότε Υπουργικού Συμβουλίου.
Σε άλλο σημείο της κατάθεσης του, ο κ. Σταυράκης ανέφερε ότι μέχρι και τότε που αποχώρησε από το Υπουργείο Οικονομικών, οι εκθέσεις (των ελεγκτών του συνεργατισμού) ήταν καλές, δεν υπήρχε αναφορά είτε σε έλλειμμα/ πρόβλημα έλλειψης κεφαλαίων, είτε σε ατασθαλίες κτλ. «Έδιναν μια καλή εικόνα», σημείωσε.
Πηγή: InBusinessNews
