Τιμώντας την πολύχρονη προσφορά ενός μεγάλου ευεργέτη του Πανεπιστημίου Κύπρου- ΙΔΡΥΜΑ «ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ. ΛΕΒΕΝΤΗΣ»

Μέσα από τις υποτροφίες και τα ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Λεβέντη, περισσότεροι από 100 νέοι ερευνητές/τριες του Πανεπιστημίου Κύπρου έκαναν τα πρώτα τους βήματα στην ακαδημαϊκή τους πορεία και εκπονήθηκαν δεκάδες διδακτορικές διατριβές. Το αποτύπωμα και η εμβέλεια των ερευνητικών έργων Λεβέντη είναι άκρως εντυπωσιακά, καθώς περιλαμβάνουν ένα πλούσιο σύνολο μελετών, επιστημονικών άρθρων, βιβλίων και ερευνητικών πορισμάτων δημοσιευμένων σε πέραν των 130 επιστημονικών περιοδικών και που έχουν παρουσιαστεί σε πέραν των 30 συνεδρίων, αποτέλεσμα που επιβεβαιώνει ότι η επένδυση στη γνώση αποδίδει πάντα καρπούς.

Πέντε επιλεγμένα ερευνητικά έργα παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια Τελετής που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου στις 11 Απριλίου 2025, με σκοπό να τιμήσει το Ίδρυμα «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης», το οποίο για 30 χρόνια στηρίζει με αφοσίωση και γενναιοδωρία το Ανώτατο Ακαδημαϊκό  Ίδρυμα, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ακαδημαϊκή, ερευνητική και κτηριακή του πορεία, περιλαμβανομένων του Υπουργού Εξωτερικών, Κωνσταντίνου Κόμπου και της Υφυπουργού Πολιτισµού, Δρ Βασιλικής Κασσιανίδου.

Ο κ. Κόμπος παρουσίασε τη μελέτη του για το Κυπριακό Σύνταγµα, αναφέροντας ότι η κυπριακή συνταγματική παράδοση έχει μια μοναδικότητα και ότι το συνταγματικό δίκαιο της Κύπρου δεν είναι κάτι που ταυτίζεται με το συνταγματικό κείμενο. Προκύπτει η παραδοξότητα, ανέφερε, ότι το Κυπριακό συνταγματικό δίκαιο, είναι ανθεκτικό μέσα από την κατάρρευσή του, «λόγω αυτού του οποίου ονομάσαμε δίκαιο της ανάγκης, το οποίο είναι το κυριότερο εξαγώγιμο νομικό μας προϊόν». Η Κύπρος, πρόσθεσε, είναι πασίγνωστη στον νομικό κόσμο για αυτή την αρχή. Αναφέρθηκε σε μία άλλη μελέτη που είχαν εκπονήσει, η οποία εξηγεί ότι αυτό το οποίο εφαρμόζεται στην Κύπρο ως δίκαιο της ανάγκης δεν είναι κατ’ ανάγκη αυτό που εφαρμόζεται αλλού. Ο κ. Κόμπος ανέφερε ότι ανθεκτικότητα προκύπτει μέσα από τη νομολογία, σημειώνοντας ότι αυτή δεν είναι μόνο κυπριακή ιδιαιτερότητα. Σημείωσε ότι στην Κύπρο υπάρχει μια ιδιάζουσα κατάσταση όπου το δίκαιο της ανάγκης είναι ο πυλώνας πλέον του συστήματος μας, δεν τροποποιεί αυτό καθ’ αυτό το Σύνταγμα αλλά τροποποιεί τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται το κείμενο που εφαρμόζεται.

Είπε ότι υπάρχει μια παράλληλη συνταγματική πραγματικότητα, αυτή του κειμένου και αυτή η οποία εφαρμόζεται. «Θεωρούμε εμείς ότι αυτό είναι σύνηθες, αγνοούμε, εσκεμμένα ενδεχομένως, το γεγονός ότι υπάρχουν και ορισμένα νομικά συστήματα με δικαστές, οι οποίοι ολοκληρώνουν την καριέρα τους χωρίς να έχουν συναντήσει μια περίπτωση εφαρμογής του δικαίου της ανάγκης», ανέφερε, σημειώνοντας ότι «είναι ασύνηθες» αυτό που γίνεται στην Κύπρο. Θέτοντας το ερώτημα, «πού πάμε;», ο κ. Κόμπος είπε ότι δεν μπορεί να το απαντήσει αυτό, σημειώνοντας όμως, «για να ξέρουμε που πάμε πρέπει να ξέρουμε από που προερχόμαστε». Υπάρχουν δύο επιλογές αυτή τη στιγμή, είπε, η μια είναι η συνέχιση της κατάστασης «με μια προσπάθεια προσαρμογής του πώς αλλάζουμε τα δεδομένα, κάτι το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο». Η δεύτερη πιθανότητα είναι η επίλυση του Κυπριακού, οπότε τότε θα υπάρχει μια άλλη συνταγματική πραγματικότητα, πρόσθεσε. «Εργαζόμαστε για αυτό», είπε, σημειώνοντας ότι στην καθημερινότητα όμως, ο νομικός κόσμος, έχει να αντιμετωπίσει αυτή την πολυπλοκότητα «η οποία είναι μοναδική στο παγκόσμιο νομικό πλαίσιο».

Η κα Κασσιανίδου παρουσίασε τη µελέτη της για την αρχαιολογία και το περιβάλλον του τελευταίου ενεργού µεταλλείου χαλκού της Κύπρου, της Σκουριώτισσας. Σημειώνοντας ότι η αρχαιολογία ευεργετήθηκε πολύ από τα προγράμματα Λεβέντη, είπε ότι σκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή της ιστορίας, της αρχαιολογίας και του αρχαίου περιβάλλοντος στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας και η διατήρηση αυτής της σημαντικής πτυχής της κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς, «η οποία μετά από 100 χρόνια σύγχρονης εκμετάλλευσης έχει αλλοιωθεί δραματικά». Η κ. Κασσιανίδου ανέφερε ότι η μεταλλευτική περιοχή της Σολιάς, στην οποία εμπίπτει το μεταλλείο της Σκουριώτισσας, περιλαμβάνει τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα κοιτάσματα χαλκού του νησιού. Υπολογίζεται ότι από εδώ προήλθε το 50% της συνολικής αρχαίας παραγωγής χαλκού, όπως επίσης το 85% του χαλκού που παρήγαγε η Κύπρος τον 20ο αιώνα και το 100% του χαλκού που παράχθηκε στον 21ο αιώνα. Είναι επιπλέον, όπως ανέφερε, η μόνη μεταλλευτική περιοχή της Κύπρου για την οποία υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες από αυτόπτες αρχαίους συγγραφείς, με τις πιο σημαντικές αρχαίες αναφορές να βρίσκονται στα συγγράμματα του Γαληνού, του σημαντικότερου γιατρού της αρχαιότητας, ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο το 166 μ.Χ. για να συλλέξει ορυκτά που χρησιμοποιούσε για την παρασκευή φαρμάκων. Αναφέρει ότι τα μεταλλεία που επισκέφτηκε βρίσκονται 30 στάδια, δηλαδή περίπου πεντέμισι χιλιόμετρα, μακριά από την πόλη των Σόλων. Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανό να πρόκειται για το Μαυροβούνι ή τη Σκουριώτισσα, είπε η κ. Κασσιανίδου.

Κατά τη διάρκεια της τιμητικής αυτής δράσης μίλησαν και τρεις ακαδημαϊκοί του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η Μαριλένα Καρυολαίμου, Καθηγήτρια του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών αναφέρθηκε στην «Μελέτη της κυπριακής αραβικής: Μια επιστημονική και κοινωνική συμβολή (MapCyArs)». Το ερευνητικό πρόγραμμα MapCyArs, διετούς διάρκειας (2017-2020), αφορούσε τον σχεδιασμό και τη δημιουργία ενός διαγνωστικού εργαλείου αξιολόγησης της επάρκειας στην κυπριακή αραβική (ΚΑ) για νεαρά μέλη της μαρωνιτικής κοινότητας. Η πρωτοτυπία του έργου έγκειται στα ακόλουθα τρία χαρακτηριστικά: (α) επικεντρώνεται σε μια σοβαρά απειλούμενη γλώσσα προφορικής παράδοσης και επομένως πρέπει να λάβει υπόψη την έλλειψη γραπτής παράδοσης στην αξιολόγηση της επάρκειας, (β) προσφέρει τη δυνατότητα ενεργής συμμετοχής μεγαλύτερων σε ηλικία ομιλητών της ΚΑ στην ερευνητική διαδικασία και (γ) λαμβάνει υπόψη τις τρέχουσες κοινωνιογλωσσικές πρακτικές εντός της κοινότητας όπου η αλλαγή γλώσσας προς όφελος της (κυπριακής) ελληνικής είναι πια πραγματικότητα για τη νεότερη γενιά Μαρωνιτών και χρησιμοποιεί θετικά αυτές τις πρακτικές για να αξιολογήσει την επάρκειά τους στην ΚΑ. Η παρουσίαση επικεντρώθηκε στα αποτελέσματα του έργου και στο πώς οδήγησαν σε μια νέα προσέγγιση στη μεθοδολογία εκμάθησης απειλούμενων γλωσσών που ενισχύει την πολιτιστική ενσυνειδησία και επανασυνδέει τους νεαρούς Μαρωνίτες με την προφορική παράδοση και την συλλογική εμπειρία της κοινότητας όπως καταγράφονται στο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης για την ΚΑ.  Αυτή η πρωτότυπη ιδέα οδήγησε στη δημιουργία του πρώτου εικονογραφημένου βιβλίου στην ΚΑ για παιδιά που κυκλοφόρησε νωρίτερα φέτος από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών με τον τίτλο Çaşra χkiát fi sanna.

Η Καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτονικής Παναγιώτα Πύλα μίλησε για την «Μοντέρνα αρχιτεκτονική κληρονομιά στη διαιρεμένη Κύπρο». Παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας που χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντης (2022-2024) για την πρόταση «Άβολη Κληρονομιά: Μοντέρνα Ξενοδοχεία και Κοινή Κληρονομιά σε ένα Μοιρασμένο Νησί». Η έρευνα εστίασε σε παραδειγματικά ξενοδοχεία που κατασκευάστηκαν από τα μέσα της δεκαετίας 1960 ως το 1974 στην Κύπρο, για να εξετάσει τους μετασχηματισμούς των μοντέρνων αυτών κτηρίων μετά την εισβολή. Έχοντας συμμετάσχει στις διαδικασίες τουριστικής ανάπτυξης και οικοδόμησης του νέου κράτους σε μια  περίοδο που χαρακτηρίστηκε επίσης από έντονες διακοινοτικές συγκρούσεις, τα ξενοδοχεία αυτά έχουν μια πολύπλοκη ιστορία, που γίνεται ακόμα πιο σύνθετη μετά το ‘74, με φαινόμενα εγκατάλειψης, στρατιωτικοποίησης, ερείπωσης, και μορφολογικών μετατροπών υπό νέες αισθητικές, αναπτυξιακές ή τουριστικές απαιτήσεις. Η έρευνα εξέτασε τις νέες, μετά την εισβολή μορφές ύπαρξης συγκεκριμένων ξενοδοχείων (post-1974 afterlives), που, όπως καταδεικνύει η ερευνητική ομάδα, συνδέονται με ανταγωνιστικές αφηγήσεις εθνικισμού και ταυτότητας, ταλαντεύσεις μεταξύ μνήμης και λήθης, καθώς και περιβαλλοντικές εντάσεις που αφορούν στην εγκατάλειψη, κατεδάφιση και διατήρηση. Αυτά τα μοντέρνα κτίρια συνιστούν έναν τύπο κληρονομιάς που είναι μεν «δύσκολος» και «δυσαρμονικός», ταυτόχρονα όμως προσφέρει νέες οπτικές γύρω από μια κοινή κληρονομιά μεταξύ διαφορετικών κατοίκων της Κύπρου. Αναδεικνύοντας τις πολυπλοκότητες της μοντέρνας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς σε ένα τοπίο σύγκρουσης, το ερευνητικό έργο υπερβαίνει πολωτικές αντιλήψεις και εμπνέει εναλλακτικές προσεγγίσεις στην κληρονομιά.

Από την πλευρά της η Επίκουρη Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αννέζα Γιάλλουρου παρουσίαση την «Ποιότητα ζωής σε γυναίκες που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση για καρκίνο μαστού στην Κύπρο – Μελέτη BCanCy». Ο στόχος της συγκεκριμένης μελέτης ήταν η διερεύνηση των ψυχοκοινωνικών προκλήσεων σε γυναίκες που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του μαστού στην Κύπρο.  Πρόκειται για μια διαχρονική, πολυκεντρική μελέτη. Οι συμμετέχουσες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια σχετικά με δημογραφικά στοιχεία, ποιότητα ζωής και άλλους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες προ- και 6 μήνες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Η κατάθλιψη και η απόδοση περισσότερων συμπτωμάτων στον καρκίνο ήταν οι δύο πιο συχνοί παράγοντες που σχετίζονταν με την ποιότητας ζωής προεγχειρητικά. Η κατάθλιψη προεγχειρητικά ήταν επίσης ο πιο συχνός προγνωστικός παράγοντας χειρότερης ποιότητας ζωής μετεγχειρητικά. Δεν υπήρξαν αλλαγές στην HRQoL, εκτός από την αύξηση ορισμένων συμπτωμάτων (π.χ. κόπωση, πόνος, δύσπνοια και παρενέργειες της συστηματικής θεραπείας) και τη μείωση της εικόνας σώματος. Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες καθόριζαν αλλαγές στην HRQoL (πχ. λιγότερο ευχάριστη προσωπικότητα). Η μελέτη είναι η πρώτη του είδους της στην Κύπρο. Βοήθησε στον εντοπισμό του κατά πόσον ο τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες αντιδρούν στη διάγνωση του καρκίνου του μαστού επηρεάζει την HRQoL τους. Η μελέτη έριξε φως στους παράγοντες κινδύνου για δυσμενή HRQoL και μπορεί να βοηθήσει στην ενημέρωση μελλοντικών μελετών παρέμβασης και στους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να υποστηρίξουμε τις γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού στην κλινική πρακτική.

Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Νίκος Χριστοδουλίδης. Οι εξαίρετες επιδόσεις του Πανεπιστημίου Κύπρου, ανέφερε, οφείλονται εν πολλοίς και στην τεράστια συμβολή του Ιδρύματος Λεβέντη, το οποίο είναι ένας σπουδαίος πρεσβευτής της χώρας μας διεθνώς, προσθέτοντας πως «μέσω της σημαντικότατης χρηματοδότησης του Ιδρύματος Λεβέντη, έχουν παραχθεί περισσότερες από 300 δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, βιβλία, μονογραφίες, και άλλες ερευνητικές εργασίες. Αυτή η εντυπωσιακή παραγωγή επιστημονικού έργου είναι ένα πολύ μικρό δείγμα της ιδιαίτερης συμβολής του Ιδρύματος Λεβέντη στην ακαδημαϊκή πρόοδο, αλλά και τη διεθνή αναγνώριση του Πανεπιστημίου Κύπρου».

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, στο αποτύπωμα του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντης, υπογραμμίζοντας πως «είναι ο μεγαλύτερος ευεργέτης του Πανεπιστημίου Κύπρου». Η ιστορία του Πανεπιστημίου Κύπρου «είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πορεία προσφοράς του Ιδρύματος», τόνισε. Η πολυσχιδής, όπως τη χαρακτήρισε, προσφορά του Ιδρύματος ξεπερνά τα €12 εκατ. για την ανέγερση κρίσιμων κτηριακών υποδομών, υπερβαίνει τα €4 εκατ. για την εκπόνηση επιδραστικής έρευνας σε όλους τους τομείς, περιλαμβάνει υποτροφίες και επιχορήγηση σημαντικών δράσεων με ποσό πέραν των €200.000, ενώ σε αυτήν προστίθεται και η δωρεά πολύτιμης πληροφοριακής υποδομής που εμπλουτίζει τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου.

Στο πλαίσιο της σεμνής αυτής τελετής, ο Πρύτανης, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, απένειμε τιμητική πλακέτα στον κ. Τάσο Λεβέντη, ο οποίος στην αντιφώνησή του, ευχαρίστησε εκ μέρους των Επιτρόπων του Ιδρύματος Λεβέντη το Πανεπιστήμιο Κύπρου για την ιδιαίτερη τιμή να πραγματοποιήσει αυτή την εκδήλωση. Ανέφερε ότι απώτερος σκοπός και στόχος του Ιδρύματος είναι να συμβάλει στην επιστημονική κατάρτιση και στην πνευματική καλλιέργεια του τόπου μας.  «Σήμερα που τα παγκόσμια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε απαιτούν συλλογικές και συνεργατικές λύσεις, το πνεύμα αυτό είναι που θα μας οδηγήσει σε ένα καλύτερο αύριο», είπε χαρακτηριστικά.