Θα συνεχίσει να ενθαρρύνει τους δύο ηγέτες να είναι ανοιχτοί σε διάλογο, καθώς αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την εξεύρεση δρόμου προς τα εμπρός, αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, στην έκθεσή του για τις Καλές του Υπηρεσίες στην Κύπρο.
Ο ΓΓ αναφέρεται, εξάλλου, σε αύξηση των στρατιωτικών παραβιάσεων και της σοβαρότητάς τους όσον αφορά στη νεκρή ζώνη και τη γραμμή κατάπαυσης του πυρός, στην έκθεσή του για την ειρηνευτική δύναμη των ΗΕ στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ).
Οι δύο εκθέσεις, οι οποίες επικεντρώνονται στις εξελίξεις από τις 13 Ιουνίου έως τις 12 Δεκεμβρίου 2023, κυκλοφόρησαν χθες, 10 Ιανουαρίου 2024 ως επίσημα έγγραφα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ο κ. Γκουτέρες, στην έκθεσή του για τις Καλές του Υπηρεσίες στην Κύπρο, σημειώνει ότι ενώ οι θέσεις των μερών σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία παραμένουν πολύ διαφορετικές, θα συνεχίσει να ενθαρρύνει τους δύο ηγέτες να είναι ανοιχτοί σε αμοιβαία αποδεκτούς τρόπους διαλόγου στο επίπεδό τους, «καθώς πιστεύω ότι αυτό παραμένει ζωτικής σημασίας για την εξεύρεση δρόμου προς τα εμπρός». Οι ουσιαστικές πρωτοβουλίες είναι επίσης κρίσιμες για τη δημιουργία ώθησης προς τον διάλογο και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, σημειώνει.
Η επερχόμενη περίοδος θα σηματοδοτήσει αρκετές επετείους που προβληματίζουν και σχετίζονται με την Κύπρο, συμπεριλαμβανομένης της 60ης επετείου από τις δραστηριότητες διατήρησης της ειρήνης και Kαλών Yπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, αναφέρει. Τα Ηνωμένα Έθνη παραμένουν σταθερά στη δέσμευσή τους για ειρηνική επίλυση του Κυπριακού, σημειώνει, ωστόσο, προσθέτει, «καθίσταται σαφές κάθε χρόνο ότι το χάσμα μεταξύ των πλευρών αυξάνεται, διαβρώνοντας σταδιακά τις προοπτικές εξεύρεσης μιας αμοιβαία αποδεκτής πολιτικής διευθέτησης».
Ο Γενικός Γραμματέας ενθαρρύνει τους δύο ηγέτες και τους εκπροσώπους τους να συζητήσουν, να συμφωνήσουν και να εφαρμόσουν αμοιβαία αποδεκτά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που μπορούν να συμβάλουν σε ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για μια διευθέτηση.
Αναφέρει, ακόμη, ότι έχει επανειλημμένα τονίσει τη σημασία που έχει τα μέρη να απόσχουν από μονομερή δράση τόσο εντός όσο και δίπλα στη νεκρή ζώνη που θα μπορούσε να αυξήσει τις εντάσεις, καλώντας επίσης όλα τα μέρη να συμμετάσχουν σε διάλογο για την επίλυση των διαφορών τους.
Επαναλαμβάνει την ανησυχία του για τις εξελίξεις στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων και σημειώνει ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών για τα Βαρώσια παραμένει αμετάβλητη. Υπενθυμίζει τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα, ιδίως τα ψηφίσματά του 550 (1984) και 789 (1992), και υπογραμμίζει τη σημασία της πλήρους τήρησης αυτών των ψηφισμάτων.
Ο ΓΓ των ΗΕ ενθαρρύνει όλες τις εγγυήτριες δυνάμεις να παροτρύνουν τους δύο ηγέτες στην Κύπρο να συμμετάσχουν σε διάλογο για να αναζητήσουν μια αμοιβαία αποδεκτή οδό προς τα εμπρός για το Κυπριακό.
Προτρέπει επίσης τα μέρη να καταβάλουν ειλικρινείς προσπάθειες για τη διερεύνηση επιλογών για βιώσιμη ενεργειακή συνεργασία εντός και γύρω από το νησί που μπορεί να ωφελήσουν όλα τα μέρη και να απόσχουν από τη λήψη μέτρων που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις.
Αναφέρεται ακόμη και στο έργο των δικοινοτικών Τεχνικών Επιτροπών και σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι συνεχίστηκαν οι συζητήσεις στην Τεχνική Επιτροπή για τα Οδοφράγματα για προτάσεις βελτίωσης της ροής στα υφιστάμενα σημεία διέλευσης, ιδιαίτερα αυτό του Αγίου Δομετίου, το οποίο όπως σημειώνει, είναι το πιο πολυσύχναστο του νησιού. Τέτοιες βελτιώσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την επέκταση των δρόμων και την εισαγωγή λωρίδων για ποδηλάτες και πεζούς, που θα γίνονται ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές του σημείου διέλευσης, καθώς και πρόσθετες εγκαταστάσεις για να καταστεί δυνατή η εμπορία της Πράσινης Γραμμής, αναφέρει η έκθεση.
Έκθεση για ΟΥΝΦΙΚΥΠ
Στην έκθεσή του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ο κ. Γκουτέρες αναφέρεται με περισσότερες λεπτομέρειες στα περιστατικά στην νεκρή ζώνη στην περιοχή Αγίου Δομετίου, ενώ σημειώνει ότι η τάση προς την αυξημένη στρατιωτικοποίηση της ουδέτερης ζώνης και των γραμμών κατάπαυσης του πυρός έγινε πιο έντονη κατά την περίοδο αναφοράς, με αύξηση των στρατιωτικών παραβιάσεων και της σοβαρότητάς τους.
Όπως αναφέρεται, μέχρι τις 30 Νοεμβρίου, η αποστολή παρατήρησε συνολικά 302 στρατιωτικές παραβιάσεις και από τις δύο πλευρές, εκ των οποίων οι 159 θεωρήθηκαν σοβαρές, καθώς αφορούσαν μόνιμες κατασκευές και οι 60 αφορούσαν κινήσεις προς τα εμπρός, αμφισβητώντας τις γραμμές κατάπαυσης του πυρός. «Οι εντάσεις γύρω από αμφισβητούμενες περιοχές εκτινάχθηκαν επίσης στα ύψη, και η μη εξουσιοδοτημένη στρατιωτική κατασκευή εντός ή κοντά στη νεκρή ζώνη συνεχίστηκε», αναφέρεται.
Η χρήση πολιτικών υποδομών για στρατιωτικούς σκοπούς και η χρήση πολιτικού ρουχισμού από το προσωπικό ασφαλείας στην Κύπρο αποτελεί μια σοβαρή ανησυχία όπως έχει διαπιστωθεί από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και στις δύο πλευρές, αναφέρεται ακόμη στην έκθεση. «Τέτοιες ενέργειες οδηγούν σε επικίνδυνη ασάφεια των γραμμών μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών εγκαταστάσεων και προσωπικού, θέτοντας σε κίνδυνο τους πολίτες», προστίθεται.
Στην έκθεση αναφέρεται, ακόμη, ότι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ σημείωσε επίσης «μια ανησυχητική τάση» επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων τύπου επέλασης προς τα εμπρός από τις τουρκικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων κατά καιρούς τέτοιων με όπλα, εντός και γύρω από τη Λευκωσία, «σε κάτι που φαίνεται να είναι σκόπιμη πολιτική προκλήσεων στη βόρεια γραμμή κατάπαυσης του πυρός και στο status quo της ουδέτερη ζώνης σε αμφισβητούμενες περιοχές».
Για την περίπτωση των παραβιάσεων στη νεκρή ζώνη Αγίου Δομετίου, σημειώνεται ότι αυτή η τάση «επέλασης προς τα εμπρός» παρατηρήθηκε κυρίως γύρω από ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι στη νεκρή ζώνη, γνωστό ως «Σπίτι της Μαρίας». Από τον Αύγουστο έως τον Νοέμβριο, καταγράφηκαν 43 παραβιάσεις από τις τουρκικές δυνάμεις, σημειώνεται.
Αναφέρεται ακόμη ότι, στις 16 Νοεμβρίου, αφότου η ΟΥΝΦΙΚΥΠ είχε σταματήσει επιτυχώς το μοτίβο τέτοιων κινήσεων προς τα εμπρός, η Εθνική Φρουρά τοποθέτησε φως στο παρατηρητήριο της ακριβώς απέναντι από το «Σπίτι της Μαρίας», για το οποίο οι τουρκικές δυνάμεις διαμαρτυρήθηκαν, τοποθετώντας τα δικά τους φώτα στο εγκαταλελειμμένο κτίριο. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αφαιρέσουν τα φώτα τους μετά την εμπλοκή της ειρηνευτικής δύναμης, σημειώνεται, ωστόσο, στις 27 Νοεμβρίου, οι τουρκικές δυνάμεις τοποθέτησαν μια κάμερα και ένα δορυφορικό πιάτο στην κορυφή του σπιτιού. Καθώς η ΟΥΝΦΙΚΥΠ αύξησε την παρουσία της στην περιοχή, μέχρι και 81 τουρκικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν μπροστά από το σπίτι, για αρκετές ώρες, κάτι το οποίο θορύβησε τον ντόπιο πληθυσμό, αναφέρεται. Σημειώνεται ότι, έπειτα από εμπλοκή του Ειδικού Αντιπροσώπου, οι τουρκικές δυνάμεις δεν εισήλθαν ξανά στη νεκρή ζώνη μετά τις 29 Νοεμβρίου, αλλά οι εγκαταστάσεις τους στη νεκρή ζώνη παρέμειναν στη θέση τους στο τέλος της περιόδου αναφοράς. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε την εμπλοκή της για τη διασφάλιση της αποκατάστασης του status quo, αναφέρεται.
Ο κ. Γκουτέρες σημειώνει ότι η σημαντική αύξηση του αριθμού και της σοβαρότητας των στρατιωτικών παραβιάσεων στο νησί κατά την περίοδο αναφοράς «αποτελεί μείζονα ανησυχία για τις προοπτικές ειρηνικής επίλυσης του Κυπριακού». Οι αυξημένες παραβιάσεις και στις δύο πλευρές της νεκρής ζώνης, η καταπάτηση της ουδέτερης ζώνης τόσο των στρατιωτικών όσο και των πολιτικών κατασκευών και η προκλητική επίδραση μονομερών ενεργειών μόνο αυξάνουν τις εντάσεις και βαθαίνουν την αμοιβαία δυσπιστία», προσθέτει.
Για το θέμα της Πύλας, αναφέρει ότι, έπειτα από ένα σημείο οπόταν υπήρξε κρίση τον Αύγουστο, βρέθηκε ένας αμοιβαία αποδεκτός δρόμος προς τα εμπρός, ως αποτέλεσμα των συζητήσεων που διεξήχθησαν από τον Ειδικό Αντιπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα στην Κύπρο και με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των εγγυητριών δυνάμεων. Έχουν προκύψει προκλήσεις κατά την εφαρμογή και συνεχίζεται να απαιτείται εποικοδομητική δέσμευση και από τις δύο πλευρές, αναφέρει.
Ο κ. Γκουτέρες καταδίκασε για άλλη μια φορά τις επιθέσεις κατά των ειρηνευτικών δυνάμεων στην Πύλα στις 18 Αυγούστου. «Η ασφάλεια των ειρηνευτικών δυνάμεων αποτελεί προτεραιότητα για τα Ηνωμένα Έθνη και δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός», αναφέρει, σημειώνοντας ότι τον ανησυχεί επίσης η εκστρατεία παραπληροφόρησης που στοχεύει ένστολους της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και αμφισβητεί την αμεροληψία της αποστολής.
Ο ΓΓ των ΗΕ σημειώνει ότι, λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχιζόμενη συμβολή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην ειρήνη και τη σταθερότητα και στη δημιουργία συνθηκών που ευνοούν μια πολιτική διευθέτηση, προτείνει στο Συμβούλιο Ασφαλείας να παρατείνει τη θητεία της αποστολής για δώδεκα μήνες, έως τις 31 Ιανουαρίου 2025.
Σημειώματα Προέδρου Δημοκρατίας και Τ/κ ηγέτη
Στην έκθεση για τις Καλές Υπηρεσίες επισυνάπτονται και τα σημειώματα του Προέδρου τη Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη και του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ.
Στο δικό του σημείωμα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, επιβεβαιώνει την ακλόνητη δέσμευσή του για την ειρηνική επίλυση του Κυπριακού με βάση τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου.
Αναφέρει ότι έχει κάνει απτά βήματα για να διευκολύνει τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για τον διορισμό απεσταλμένης του, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες και έχει «επανειλημμένα» προτείνει τη διεξαγωγή συναντήσεων με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, «και συνεχίζω να ανυπομονώ για τη θετική του απάντηση».
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε και στην επιδίωξή του για έναν ενισχυμένο ρόλο εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην προσπάθεια επανέναρξης των διαπραγματεύσεων και μετά την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Σημειώνει ότι οι συνεχείς προσπάθειες της ελληνοκυπριακής πλευράς παρεμποδίστηκαν από την τακτική καθυστερήσεων εκ μέρους της τουρκικής πλευράς, όπως εκδηλώθηκε με την άρνηση του κ. Τατάρ να συμμετάσχει σε συνάντηση με τον ίδιο και τον ΓΓ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο και την αναβλητικότητα της τουρκικής πλευράς στο θέμα του διορισμού απεσταλμένου. Ταυτόχρονα, προσθέτει, οι προσπάθειές αυτές συνεχίζουν να εμποδίζονται από την πολιτική της τουρκικής πλευράς να αρνηθεί να τηρήσει τη δέσμευσή της στη συμφωνημένη βάση λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας και να συνεχίζει να υποστηρίζει τις θέσεις της για «κυρίαρχη ισότητα» και «ίσο διεθνές καθεστώς».
Αναφέρει ακόμη ότι η τουρκική πλευρά προχωρά με αμείωτο ρυθμό στις παραβιάσεις και τις παράνομες ενέργειες στα Βαρώσια, ενώ συνεχίζονται και εντατικοποιούνται οι προσπάθειες για την επιδίωξη της διεθνούς αναβάθμισης της παράνομης αποσχιστικής οντότητας.
Στο έδαφος, αναφέρει «συνεχίζουμε να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με διαδοχικές απόπειρες εισβολής στην ουδέτερη ζώνη σε ορισμένες περιοχές κατά μήκος της γραμμής κατάπαυσης του πυρός των τουρκικών δυνάμεων».
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρεται στα επεισόδια στην Πύλα και στον Άγιο Δομέτιο και σημειώνει ότι την ίδια στιγμή η Τουρκία συνεχίζει να αναβαθμίζει τις στρατιωτικές της δυνατότητες και υποδομές στα κατεχόμενα, επισημαίνοντας ότι αυτή είναι μια πολιτική που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την Κύπρο αλλά και για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης σημειώνει ότι διατηρεί την ετοιμότητά μου να συζητήσει τη δημιουργία μηχανισμού στρατιωτικών επαφών, μεταξύ των αντίπαλων δυνάμεων στην Κύπρο, με τη διευκόλυνση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Διευκρινίζει ότι αυτό αφορά σε μηχανισμό στρατιωτικής επαφής που θα αποτελείται από την Εθνική Φρουρά και τις τουρκικές δυνάμεις κατοχής, σε επίπεδο Διοικητών ή διορισμένου εκπροσώπου τους, με τη διευκόλυνση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ σε αντίστοιχο επίπεδο, σύμφωνα με την εντολή της.
Αναφέρεται και στο έργο των Τεχνικών Επιτροπών, σημειώνοντας ότι συνέχισαν να αναλαμβάνουν μια σειρά θετικών πρωτοβουλιών που βασίζονται περαιτέρω στο σημαντικό έργο τους, αλλά ότι υπήρξαν περιπτώσεις παρεμπόδισης του έργου τους, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών της τουρκοκυπριακής πλευράς να οδηγήσουν τις Επιτροπές στο να γίνουν οχήματα για την προώθηση ενός μοντέλου συνεργασίας μεταξύ «ξεχωριστών διοικήσεων» και τελικά «χωριστά κράτη».
Ο κ. Τατάρ αναφέρεται το δικό του σημείωμα στο «όραμά του», για «δύο κράτη» στο νησί, και στους έξι τομείς συνεργασίας τους οποίους μετέφερε στον Ελληνοκύπριο «ομόλογό» του στην άτυπη συνάντηση 5+1 το 2021 στη Γενεύη. Σημειώνει ότι μοιράστηκε νέα στοιχεία της πρότασης διαλόγου συνεργασίας με τον Γενικό Γραμματέα κατά τη συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο και ότι εξέφρασε την ετοιμότητά του να συναντήσει τον Ελληνοκύπριο ηγέτη «σε ένα τριμερές περιβάλλον» που θα φιλοξενούσε ο ΓΓ του ΟΗΕ «για την έναρξη διαλόγου συνεργασίας».
Αναφέρει ότι οι προτάσεις του αφορούν σε συνεργασία για τους πόρους υδρογονανθράκων «που ανήκουν και στις δύο πλευρές» στα ανοικτά των ακτών του νησιού, ηλεκτρική διασύνδεση με το δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ,μέσω της Τουρκίας, αποτελεσματική χρήση της ηλιακής ενέργειας ως μέσου μετάβασης στην πράσινη ενέργεια, διαχείριση των πόρων γλυκού νερού του νησιού, αποναρκοθέτηση του νησιού, και αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης.
Ο κ. Τατάρ αναφέρει, ακόμη, ότι κατά την περίοδο αναφοράς, η ελληνοκυπριακή ηγεσία στόχευσε ανοιχτά τη συμμετοχή και την εκπροσώπησή του σε εκδηλώσεις/συνεδριάσεις διεθνών οργανισμών στα οποία το ψευδοκράτος είναι μέλος – παρατηρητής, όπως σημειώνει.
Αναφέρεται ακόμη στην «αναγκαιότητα γραπτής συμφωνίας για τις επιχειρήσεις της ΟΥΝΦΙΚΥΠ εντός της επικράτειας της τδβκ και της νεκρής ζώνης», σημειώνοντας ότι η ειρηνευτική δύναμη λειτουργεί εντός της «τδβκ», «με την άδεια της ‘κυβέρνησής’ μας ως χειρονομία καλής θέλησής μας».
