Ρέα Ιωαννίδου για το σκηνοθετημένο Αναλόγιο “Ο Γάμος” του Μάριου Ποντίκα “Σήμερα δεν κάνουμε πίσω τα λέμε όλα έξω από τα δόντια”

Γράφει η Ειρήνη Αντωνίου

Ο Πολιτιστικός Λαογραφικός Όμιλος Λευκωσίας παρουσιάζει το σκηνοθετημένο Αναλόγιο “Ο Γάμος” του Μάριου Ποντίκα.

Το έργο πραγματεύεται τον βιασμό και τα συνεπακόλουθα του, την αντιμετώπιση από τη κοινωνία, την οικογένεια, το περιρρέο περιβαλλον, ένα σκληρό επίκαιρο έργο που θα συζητηθεί.

Των παραστάσεων θα ακολουθήσουν συζητήσεις με ψυχολόγους και ειδικούς από τη ΣΠΑΒΟ Οργανισμό Καταπολέμησης της Βίας στην Οικογένεια και την ΠΟΓΟ, που είναι συμπαραστάτες και στηρίζουν τις παραστάσεις.

Το έργο θα ανέβει στις 6 και 7 Δεκεμβρίου 2023 στο Θέατρο Μασκαρίνη στη Λευκωσία. Και 20 Δεκεμβρίου 2023 στο Θέατρο Σκάλα στη Λάρνακα. Η παράσταση αρχίζει στις 8.00 το βράδυ και τελεί υπό την αγίδα του Δημάρχου Λάρνακας κ. Ανδρέα Βύρα.

Για το εν λόγω έργο είχαμε μια όμορφη κουβέντα με την κ. Ρέα Ιωαννίδου, η οποία έχει και την δραματουργική επεξεργασία και διασκευή του σεναρίου του έργου.

Ένα έργο γροθιά στο στομάχι. Ας δούμε όμως τι μας είπε η κ. Ιωαννίδου για το όλο σενάριο: “Ο «Γάμος»αποδεικνύεται εφιαλτικά επίκαιρος ακόμη και σήμερα, καθώς, παρά τις νομοθετικές διευθετήσεις που χαρακτηρίζουν πλέον ως «βιασμό» όχι μόνο την άσκηση βίας, αλλά και την απλή λεκτική άρνηση του θύματος, ο λόγος γύρω από την ύπαρξη ή μη συναίνεσης κρατάει γερά.Απασχολεί, άλλωστε, εντονότερα από ποτέ σύγχρονες κινηματογραφικές ταινίες ή και τηλεοπτικές σειρές, ενώ το «πολιτικά ορθό» και το κίνημα «Me Too» έχουν προσθέσει νέες διαστάσεις.

Σε μια εποχή που εξακολουθούν να κατακλύζουν τις ειδήσεις θέματα για γυναικοκτονίες, για άνιση και προσβλητική μεταχείριση, σε μια εποχή που δίνονται ακόμη συνεχώς μάχες για το δικαίωμα των γυναικών πάνω στο σώμα τους και τον αυτονόητο σεβασμό στην ανθρώπινη ύπαρξη,μια νεαρή κοπέλα βιάζεται και ό, τι ακολουθεί είναι οι αλλεπάλληλοι “βιασμοί” της από την οικογένεια, την κοινωνία, τους εκπροσώπους της δικαιοσύνης. Η ίδια βρίσκεται “καθηλωμένη” σε όλη τη διάρκεια του έργου, αμέτοχη και ανυπεράσπιστη, ενώ παρακολουθούμε όλους τους ανθρώπους γύρω της να έχουν λόγο και άποψη γι’ αυτό που της συνέβη και δικαιώματα πάνω στο σώμα της, που γίνεται ένα πεδίο συγκρούσεων.

Η υποκρισία οδηγεί στη συμβιβαστική λύση του γάμου της με τον βιαστή της και την ίδια στην αυτοπυρπόληση. Τυλιγμένη ολόκληρη σε επιδέσμους λόγω των καθολικών εγκαυμάτων, παραμένει βουβή μέχρι τέλους στην αίθουσα δικαστηρίου, αρνούμενη να ενδώσει σε οποιαδήποτε συναινετική συμμετοχή της και γίνεται το τραγικό σύμβολο της αξιοπρέπειας απέναντι σε κάθε είδους βιασμό.

Το ενδιαφέρον στο έργο είναι ότι η εξ αντιθέτου επιχειρηματολογία που αναπτύσσει πρώτιστα ο Πατέρας, προσπαθώντας να θέσει όρια στην έννοια του βιασμού και που ήχησε παράδοξη στο παρελθόν, ότι δηλαδή η μη συναίνεση ακόμη και εντός γάμου μπορεί υπό εξωφρενικές προεκτάσεις να θεωρηθεί βιασμός, σήμερα συνιστά ανοιχτό θέμα συζήτησης.

Η κοινωνία που τέμνει ο θεατρικός συγγραφέας αυτού του έργου δεν διέπεται από αυστηρούς ηθικούς φραγμούς.

Η ενήλικη αδελφή, για παράδειγμα, δηλώνει για τον εαυτό της τη δυνατότητα να διατηρεί ελεύθερες ερωτικές σχέσεις, χωρίς όμως να επιτρέπει τον βιασμό της. Επομένως, η δεκαπεντάχρονη αδελφή μοιάζει να εγκαλείται ως συνυπεύθυνη του βιασμού της, καθώς θα μπορούσε να τον είχε αποτρέψει. Ασχέτως αν, έκτοτε, έχει περιπέσει σε πλήρη αλαλία.Πατέρας και Αδελφή, συνεπικουρούντος του περιβάλλοντος, με χτυπητό παράδειγμα τον Αρραβωνιαστικό που ακυρώνει πάραυτα τον αρραβώνα, οδηγούν το Κορίτσι, ως μόνο τρόπο επανάκτησης της οικογενειακής τους τιμής, στην αυτοκτονία του. Έχει, εν παρόδω, αναφερθεί η εναλλακτική επιλογή να οδηγηθεί στην πορνεία, μια διακειμενική μονάδα που μας οδηγεί στην «Παιδούλα» του έργου του Κολτές, Ρομπέρτο Τζούκκο, η οποία οδηγείται σε μπορντέλο από τον αδελφό της μετά τη συνεύρεσή της με τον Ρομπέρτο και το χάσιμο της παρθενίας της.

Η παρότρυνση Πατέρα και Αδελφής θα οδηγήσει εδώ το Κορίτσι στην εξωφρενική πράξη της αυτοπυρπόλησης που, όμως, δεν θα καταλήξει σε θάνατο, αλλά σε μια πλήρη μουμιοποίησή της, με τις γάζες να καλύπτουν όλο το καμένο της σώμα.

Το πρόσφατο νομοσχέδιο στην Τουρκία, που αποποινικοποιεί τον βιαστή ανήλικης μέσω γάμου, προ-αναγγέλεται από την έκβαση που δίνει

στο έργο καλητέχνης: Αυτή τη «μούμια» θα καταλήξει, κατόπιν συμβιβασμών, και με το αζημίωτο, να παντρευτεί ο «Βιαστής», ώστε να γλιτώσει τη φυλακή: μια νύφη στα πρόθυρα του θανάτου, σε μια πικρόχολα σαρκαστική έκβαση που παραπέμπει διακειμενικά στη νεκρή νύφη του σουρεαλιστικού Προξενιού της Αντιγόνης του Βασίλη Ζιώγα.

Ο συγγραφέας δομεί το έργο του με τέτοιον τρόπο, ώστε μεταξύ των οικογενειακών σκηνών να παρεμβαίνουν οι μάρτυρες, οι πραγματογνώμονες ή οι εισαγγελικές αγορεύσεις στο δικαστήριο όπου γίνεται η δίκη του συλληφθέντος βιαστή, και στων οποίων την επιχειρηματολογία επανέρχονται όλες οι κατεστημένες και τετριμμένες απόψεις περί του συμβάντος. Το επανερχόμενο διακύβευμα δεν είναι το πρόσωπο το Κοριτσιού, δεν είναι η καθαυτή άσκηση έμφυλης βίας, ούτε η συνέπειές της στο σώμα και την ψυχή του, αλλά το «χαλασμένο αιδοίο» του.

Ζούμε σε μια εποχή που εξακολουθούν να κατακλύζουν τις ειδήσεις θέματα για γυναικοκτονίες, για άνιση και προσβλητική μεταχείριση, σε μια εποχή που δίνονται ακόμη συνεχώς μάχες για το δικαίωμα των γυναικών πάνω στο σώμα τους και τον αυτονόητο σεβασμό στην ανθρώπινη ύπαρξη.

Η «κουλτούρα του βιασμού» μετατοπίζει την ευθύνη της σεξουαλικής βίας από τον άνδρα στη γυναίκα. Όταν μια γυναίκα βιάζεται, η ευθύνη είναι δική της. Θα έπρεπε να προσέχει τι φοράει, πού πηγαίνει και με ποιον, τι θα πει, τι θα πιει, πώς θα φερθεί, μην προκαλέσει. Οι περισσότεροι βιασμοί δεν καταγγέλλονται ποτέ, γιατί οι γυναίκες ξέρουν ότι η κοινωνία θα τις κατηγορήσει. Είναι βολικό να πιστεύουμε ότι οι άλλοι, με κάποιον τρόπο, αξίζουν αυτό που έπαθαν. Παρέχουμε έτσι στον εαυτό μας το ψευδές αίσθημα ασφάλειας ότι το κακό δεν θα συμβεί ποτέ σε εμάς.

Ο βιασμός, είναι το μόνο έγκλημα που τα φώτα αντί να πέσουν στον θύτη, πέφτουν στο θύμα. Ηθικοί αυτουργοί είμαστε όλοι όσοι τείνουμε να το δικαιολογήσουμε. Όμως, το σεξ χωρίς συναίνεση, σε κάθε περίπτωση, είναι βιασμός. Τέτοια τραγικά γεγονότα έχουν ως αποτέλεσμα ολέθριες επιπτώσεις όχι των σωματικών και ψυχικών τραυμάτων των βιασθέντων γυναικών , αλλά στην απώλεια της τιμής όλης της τής οικογένειας λόγω απωλείας της παρθενίας τους ή, σωστότερα, απωλείας μέσω βιασμού.

Η δημόσια συζήτηση περί βιασμού και σεξουαλικών επιθέσεων έχει ανοίξει και στην Ελλάδα.

Η μεγάλη κινητοποίηση του γυναικείου, φεμινιστικού κινήματος και ανθρωπιστικών οργανώσεων που παλεύουν εδώ και χρόνια, πέτυχαν πριν από λίγους μήνες στη χώρα μας, μια ιστορική νίκη. Στην τελευταία αλλαγή του Ποινικού Κώδικα, κατάφεραν ο βιασμός να ορίζεται με βάση την απουσία συναίνεσης και όχι τη χρήση βίας ή απειλής. Πλέον «όχι» σημαίνει «όχι» και στη «νομική γλώσσα». Τι γίνεται όμως με τα μυαλά μας και τις συμπεριφορές μας;

Ο βιασμός αποδεικνύεται εφιαλτικά επίκαιρος ακόμη και σήμερα, καθώς, παρά τις νομοθετικές διευθετήσεις που χαρακτηρίζουν πλέον ως «βιασμό» όχι μόνο την άσκηση βίας, αλλά και την απλή λεκτική άρνηση του θύματος, ο λόγος γύρω από την ύπαρξη ή μη συναίνεσης κρατάει γερά. Απασχολεί, άλλωστε, εντονότερα από ποτέ σύγχρονες κινηματογραφικές ταινίες ή και τηλεοπτικές σειρές, ενώ το «πολιτικά ορθό» και το κίνημα «Me Too» έχουν προσθέσει νέες διαστάσεις.

Στη Κύπρο, τα παλιά χρόνια, το θέμα της τιμής της οικογένειας ήταν ακριβώς στα πλαίσια αυτά ιδιαίτερα στα χωριά και έτσι άκριβως ήταν η τιμωρία της ατιμασμένης με μια προέκταση τον φόνο ακόμα και από τον πατέρα ή τον αδελφό δεν είναι λοιπόν μακρυά από μας ή τα σπίτια μας.
Ο Όμιλος μας θέλει να πρωτοστατεί στην ανοικτή συζήτηση, την ενημέρωση και τον προβληματισμό της κοινωνίας στα θέματα της καθημερινότητας μας. Η θεατρική τέχνη είναι μοναδικό εργαλείο για συζήτηση και προβληματισμό.
Το συνταρακτικό έργο του Μάριου Ποντίκα θα παρουσιάσουμε σε σκηνοθετημένο αναλόγιο με ανοικτή συζήτηση στο τέλος.
ΣΗΜΕΡΑ ΔΕ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΙΣΩ ΤΑ ΛΕΜΕ ΟΛΑ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ!”.