Το ρολόι πίσω στις μέρες της οικονομικής κρίσης του 2013 έστρεψε συζήτηση που διοργάνωσε το Cyprus Economic Society με τίτλο «Ανατομία της κυπριακής οικονομικής και τραπεζικής κρίσης του 2013: μια αξιολόγηση του τι πραγματικά συνέβη».
Τόσο, ο Μίκης Χατζημιχαήλ, οικονομικός και χρηματοοικονομικός σύμβουλος του Προέδρου της Τράπεζας Κύπρου και πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) και στο Διεθνές Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικών (IIF) όσο και ο Μιχάλης Σαρρής ο οποίος διατέλεσε Υπουργός Οικονομικών κατά τους πρώτους μήνες του 2013, όταν συνομολογήθηκε το μνημόνιο, συμφώνησαν στο ότι υπήρξε ένας φαύλος κύκλος μεταξύ των τραπεζών που είχαν συσσωρεύσει προβλήματα στα βιβλία τους, ενώ το κράτος είχε επίσης συσσωρεύσει υψηλά ελλείμματα και υψηλό δημόσιο χρέος.
Ο κ. Χατζημιχαήλ είπε πως μετά την τεράστια πιστωτική επέκταση, οι τράπεζες είχαν φτάσει σε μέγεθος μέχρι και 8 φορές το ΑΕΠ της Κύπρου, ενώ ήδη το κράτος είχε εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος από 46% σε 80% πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Την την ίδια ώρα οι τράπεζες ξεκίνησαν να αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της κρίσης στην Ελλάδα, όπου στη συνέχεια επιβλήθηκε η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και το PSI, που στοίχισε περίπου €4,5 δις στις κυπριακές τράπεζες. Τα προβλήματα αυτά οδήγησαν σε συνεχόμενες υποβαθμίσεις του κυπριακού αξιόχρεου, πρόσθεσε.
«Αυτό που προκάλεσε την κρίση πραγματικά είναι το ότι η πιστοληπτική αξιολόγηση υποβαθμίστηκε στην κατηγορία σκουπίδια. Αυτό έγινε γιατί η κυβέρνηση είχε επεκτατική πολιτική και τα σχόλια από τους οίκους είναι ότι η κυβέρνηση δεν ήξερε τι έκανε», είπε.
Σημείωσε πως αν η συμφωνία μεταξύ της Κύπρου και της Τρόικα ολοκληρωνόταν νωρίτερα ίσως τα πράγματα να ήταν καλύτερα. Υπενθύμισε ότι ο τότε πρόεδρος της ομάδας Εργασίας του Eurogroup, Τόμας Βίζερ είχε προτείνει στις κυπριακές αρχές πολύ πριν την υποβολή του αιτήματος για οικονομική στήριξη να κινηθούν, ώστε να εξασφαλίσουν στήριξη μαζί με Ισπανία, κάτι που δεν εισακούστηκε.
«Χάσαμε το καράβι», είπε ο κ. Χατζημιχαήλ, εξηγώντας ότι στη συνέχεια η οικονομική κατάσταση στην Ισπανία και στην Ιταλία είχε βελτιωθεί και είχε κλείσει και το πρόγραμμα στήριξης με την Ελλάδα.
Από την πλευρά του, ο Μιχάλης Σαρρής συμφώνησε με τις αναφορές του κ. Χατζημιχαήλ, ότι το κυριότερο πρόβλημα «ήταν ο αρνητικός κύκλος μεταξύ τραπεζών και της κυβερνήσεων που βρίσκονται σε δύσκολη θέση με υπερβολικά ελλείμματα και υψηλό χρέος με αποτέλεσμα να μην μπορούν να βοηθήσουν».
Ο ίδιος θεωρεί ότι η τεράστια έκθεση των κυπριακών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα ήταν η πιο καταστροφική πτυχή του τραπεζικού προβλήματος και όχι τα κόκκινα δάνεια, τα οποία με την επιστροφή της ανάκαμψης θα μπορούσαν να χειριστούν.
«Συνεπώς η επένδυση στα ελληνικά ομόλογα ήταν τεράστιο λάθος», πρόσθεσε.
Για την επιβολή του κουρέματος, ο κ. Χατζημιχαήλ επικαλέστηκε την κόπωση στις μεγάλες χώρες της Ευρώπης για τα πακέτα διάσωσης, την αλλαγή της στάσης της Γερμανίας όπου οι μυστικές υπηρεσίες είχαν προβεί σε αποκαλύψεις για τις καταθέσεις Ρώσων ολιγαρχών και τις αντιδράσεις στην κοινή γνώμη της χώρας, ενώ υπήρξε και το «μάθημα» της Ελλάδας για τον υψηλό δανεισμό. Από την πλευρά του ο Μιχάλης Σαρρής σημείωσε ότι το ΔΝΤ θεωρούσε πως η Κύπρος με έναν δανεισμό €17 δις «δεν θα μπορούσε να επιζήσει».
Ο πρώην ΥΠΟΙΚ επανέλαβε παλαιότερες αναφορές του ότι η αρχική πρόταση του κουρέματος για 6,7% επί των ασφαλισμένων καταθέσεων και 9,9% επί του ανασφάλιστων «ήταν ένα καλό αποτέλεσμα», αλλά καταψηφίστηκε.
Πάντως, ο κ. Χατζημιχαήλ διατύπωσε έντονες επικρίσεις για το χειρισμό του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη κατά την επίμαχη περίοδο, με αναφορές στο βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη «Η Συμμορία».
