Η Κύπρος κατέγραψε πτώση κατά πέντε θέσεις στην κατάταξη ανταγωνιστικότητας του IMD World Competitiveness Center για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, υποχωρώντας από την 40ή θέση στην 45η ανάμεσα σε 64 χώρες που αξιολογούνται. Η Κύπρος έχει καταγράψει επιδείνωση στην ανταγωνιστικότητά της για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό δελτίο από τo Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου. το 2023, η Κύπρος έχει βρεθεί στη χαμηλότερη θέση από τότε που συμμετέχει στην κατάταξη. Η φετινή υποχώρηση οφείλεται στη χειροτέρευση και των τεσσάρων πτυχών που συνθέτουν τη συνολική αξιολόγηση της ανταγωνιστικότητας, δηλαδή: οικονομική επίδοση, αποδοτικότητα του κράτους, αποδοτικότητα των επιχειρήσεων και υποδομή.
Η οικονομική επίδοση της Κύπρου επηρεάστηκε αρνητικά κυρίως λόγω μειωμένων ροών άμεσων επενδύσεων, ελλειμματικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, περαιτέρω επιδείνωσης των όρων εμπορίου και περιορισμένων εξαγωγών αγαθών. Ελλείψεις στο θεσμικό πλαίσιο (π.χ. κόστος κεφαλαίου, διαφάνεια, γραφειοκρατία) που βλάπτουν την αποδοτικότητα του κράτους και αδυναμίες στη βασική και τεχνολογική υποδομή της χώρας, που είχαν επιβαρύνει την κατάταξη τα προηγούμενα χρόνια, αποτυπώνονται με μεγαλύτερη ένταση στη φετινή αξιολόγηση.
Η χαμηλή αποδοτικότητα των επιχειρήσεων αποτελεί τον πιο επιβαρυντικό παράγοντα της φετινής κατάταξης, εξαιτίας κυρίως αδυναμιών στις διοικητικές πρακτικές και στην εφαρμογή του ψηφιακού μετασχηματισμού στις επιχειρήσεις.
Όπως αναφέρει το ΚΟΕ, η φετινή κατάταξη της Κύπρου αναδεικνύει τη σημασία της έγκαιρης αντιμετώπισης των αδυναμιών της χώρας, μέσα από μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε υποδομή και ανθρώπινο κεφάλαιο που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας σύγχρονης οικονομίας. Προσθέτει ότι οι χρόνιες ελλείψεις που δυσχέραιναν την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου τα προηγούμενα χρόνια όχι μόνο παραμένουν αλλά έχουν ενταθεί σημαντικά σε συνθήκες εξωγενών διαταραχών -όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας- οικονομικής επιβράδυνσης και αβεβαιότητας, σπρώχνοντας ακόμα πιο χαμηλά την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Οι παράγοντες που κάνουν ελκυστική την κυπριακή οικονομία
Στην Έρευνα Γνώμης του 2023, οι πέντε πιο σημαντικοί παράγοντες που κάνουν ελκυστική την Κυπριακή οικονομία ήταν κατά σειρά το ανταγωνιστικό φορολογικό καθεστώς, το φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και οι θετικές στάσεις των ανθρώπων. Oι πρώτοι τέσσερις παράγοντες είχαν επιλεχθεί ανάμεσα στους κορυφαίους πέντε και στην Έρευνα του 2022, ενώ ο πέμπτος αποτελεί νέα προσθήκη που έχει εκτοπίσει από τη φετινή πεντάδα την αξιόπιστη υποδομή.
Σε όρους οικονομικής επίδοσης η Κύπρος κατατάσσεται 47η ανάμεσα στις 64 χώρες, κατεβαίνοντας εννέα θέσεις σε σχέση με πέρσι. Η πτώση στη φετινή κατάταξη προήλθε από τη σημαντική επιδείνωση της αξιολόγησης που έλαβε η Κύπρος στην υποκατηγορία των διεθνών επενδύσεων (π.χ. μειωμένες ροές άμεσων επενδύσεων από και προς τη χώρα) και, σε μικρότερο βαθμό, από τη επιδείνωση στις υποκατηγορίες του διεθνούς εμπορίου και της απασχόλησης.
Θετικά για την Κύπρο λειτούργησε η μεγάλη βελτίωση που σημειώθηκε το 2023 στην αξιολόγηση της εγχώριας οικονομίας (π.χ. υψηλός ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ) και οι ισχυρές επιδόσεις της Κύπρου σε κριτήρια όπως τα τουριστικά έσοδα, το απόθεμα ξένων επενδύσεων και οι εξαγωγές υπηρεσιών, συγκρατώντας κάπως την κάθοδο στην κατάταξη της χώρας.
Πτώση στην αποδοτικότητα κράτους και επιχειρήσεων
Για την αποδοτικότητα του κράτους το 2023 η Κύπρος καταλαμβάνει την 30ή θέση, υποχωρώντας έξι βαθμίδες σε σχέση με το 2022. Η φετινή πτώση ήταν αποτέλεσμα της επιδείνωσης των αξιολογήσεων στις υποκατηγορίες του θεσμικού πλαισίου (π.χ. κόστος κεφαλαίου, διαφάνεια, γραφειοκρατία) και του κοινωνικού πλαισίου (π.χ. ποσοστό ανεργίας κατά αναλογία φύλου, δικαιοσύνη).
Αντίθετα, η μικρή βελτίωση στην αξιολόγηση της Κύπρου στην υποκατηγορία του νομοθετικού πλαισίου των επιχειρήσεων (π.χ. κρατικές επιδοτήσεις, κόστος πλεονασμού προσωπικού, πυκνότητα νέων επιχειρήσεων) επηρεάζει ευνοϊκά τη φετινή κατάταξη. Οι αξιολογήσεις στις υποκατηγορίες των δημόσιων οικονομικών και της φορολογικής πολιτικής παρέμειναν στα επίπεδα του 2022, με τη φορολογική πολιτική και ειδικότερα το κριτήριο για τον φορολογικό συντελεστή επί των εταιρικών κερδών να λειτουργεί υποβοηθητικά στην κατάταξη όπως και τα προηγούμενα χρόνια.
Στην κατηγορία της αποδοτικότητας των επιχειρήσεων η Κύπρος υποχώρησε στην 55η θέση από την 44η που κατείχε πέρσι. Η σημαντική πτώση στην κατάταξη το 2023 προήλθε από την επιδείνωση της αξιολόγησης της Κύπρου και στις πέντε υποκατηγορίες που εξετάστηκαν: (α) παραγωγικότητα και αποδοτικότητα, (β) αγορά εργασίας, (γ) χρηματοδότηση, (δ) διοικητικές πρακτικές και (ε) επιχειρηματικές στάσεις και αξίες. Ιδιαίτερες αδυναμίες αποτυπώνονται στην αξιολόγηση των διοικητικών πρακτικών των επιχειρήσεων, αφού η Κύπρος φέτος βρίσκεται στην προτελευταία θέση από τις 64 χώρες.
Από τη φετινή κατάταξη φαίνεται ότι η Κύπρος υστερεί σημαντικά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες σε κριτήρια που αφορούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό στις επιχειρήσεις, την ικανότητα των διοικητικών συμβουλίων να ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο, την προσέλκυση και διατήρηση ταλαντούχων εργαζομένων στις επιχειρήσεις, την ανάληψη εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και τη χρήση μεγάλων βάσεων δεδομένων και ανάλυσης στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων. Αν και οι αδυναμίες της Κύπρου σε ορισμένα από τα πιο πάνω κριτήρια είχαν καταγραφεί και τα προηγούμενα χρόνια, φέτος εμφανίζονται εντονότερες, αφού η χώρα καταλαμβάνει τις χαμηλότερες θέσεις.
Στα θετικά, η Κύπρος συνεχίζει να παρουσιάζει πλεονεκτήματα σε ορισμένα κριτήρια στην υποκατηγορία της αγοράς εργασίας, όπως μακροχρόνιος ρυθμός αύξησης εργατικού δυναμικού, ποσοστό γυναικών στο εργατικό δυναμικό, αμοιβές διευθυντικών στελεχών.
Σε όρους υποδομής η Κύπρος κατατάσσεται 42η από τις 64 χώρες, σημειώνοντας πτώση δύο βαθμίδων σε σχέση με πέρσι. Η πτώση στην κατάταξη το 2023 προήλθε από τη δυσμενέστερη αξιολόγηση της Κύπρου στις τέσσερις από τις πέντε υποκατηγορίες που εξετάστηκαν. Η θέση της χώρας στις υποκατηγορίες της βασικής και της τεχνολογικής υποδομής, που ήταν ήδη χαμηλή τα προηγούμενα χρόνια, υποχώρησε περαιτέρω το 2023. Ειδικότερα, η Κύπρος φαίνεται να παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις, σε σχέση με τις πλείστες χώρες, σε πτυχές όπως η ενεργειακή υποδομή, η ποιότητα των αερομεταφορών, το ποσοστό συνδρομητών κινητής ευρυζωνικής πρόσβασης, η κυβερνοασφάλεια και η χρηματοδότηση τεχνολογικής ανάπτυξης.
Παρά τη βελτιωμένη αξιολόγηση της Κύπρου στην υποκατηγορία της επιστημονικής υποδομής, η θέση της χώρας επιβαρύνεται από χρόνιες αδυναμίες, όπως το χαμηλό ποσοστό αποφοίτων θετικών επιστημών και νεοεμφανιζόμενες, όπως η χαμηλή μεταφορά γνώσης μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων.
Το 2023, η θέση της Κύπρου χειροτέρευσε οριακά στην υποκατηγορία της υγείας και του περιβάλλοντος καθώς και στην υποκατηγορία της εκπαίδευσης. Εντούτοις, η Κύπρος συνεχίζει να πλεονεκτεί έναντι άλλων χωρών σε κριτήρια όπως η εισροή ξένων φοιτητών, η αναλογία μαθητών – καθηγητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η σύναψη περιβαλλοντικών συμφωνιών.
