Τα μέτωπα του ΓεΣΥ μέσα από τους εμπλεκόμενους

Πολλές προκλήσεις έχει να αντιμετωπίσει και φέτος ο ΟΑΥ και κατ’ επέκταση το ΓεΣΥ. Ο «Π» καταγράφει τις έξι βασικές, πέραν των επιθέσεων στη φιλοσοφία του συστήματος και των συζητήσεων στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής, οι οποίες πέρσι μονοπώλησαν το ενδιαφέρον.

Για τις προκλήσεις και τα όσα αναμένεται να φέρει το 2023 στο ΓεΣΥ μίλησαν στον «Π» ο πρόεδρος των οργανωμένων ασθενών (ΟΣΑΚ) Μάριος Κουλούμας, ο πρόεδρος της επιστημονικής εταιρείας προσωπικών ιατρών δρ Ανδρέας Πολυνείκης και ο διευθυντής του ΟΑΥ Ανδρέας Παπακωνσταντίνου.

Μάριος Κουλούμας, πρόεδρος των οργανωμένων ασθενών (ΟΣΑΚ)

Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, διευθυντής του ΟΑΥ

Ανδρέας Πολυνείκης, πρόεδρος της επιστημονικής εταιρείας προσωπικών ιατρών.

1. Καλλιέργεια κουλτούρας υγείας

Κουλούμας: «Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα υποκουλτούρας υγείας στη χώρα μας. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τόσο τους δικαιούχους όσο και τους παρόχους ως προς το τι είναι το ΓεΣΥ και πώς και κυρίως πότε αξιοποιούμε το σύστημα. Όπως είπε κάποτε και ένας παλιός υπουργός Υγείας, πρέπει να αντιληφθούμε όλοι ότι η δημόσια υγεία δεν είναι δωρεάν παγωτό. Πρόκειται για ένα πολύπλευρο ζήτημα».

Πολυνείκης: «Η κουλτούρα υγείας μπορεί να αναπτυχθεί με πολλούς τρόπους. Αρχικά θα πρέπει να δοθεί ο χρόνος στον προσωπικό γιατρό να εκπαιδεύσει τον δικαιούχο, ο οποίος θα πρέπει να τον εμπιστευτεί για να λειτουργήσει το σύστημα. Εκτός αυτού, θα πρέπει και ο ίδιος ο ΟΑΥ να φροντίσει ούτως ώστε να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες εντός του ΓεΣΥ για να καλλιεργηθεί αυτή η κουλτούρα υγείας. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του ΟΑΥ. Πρέπει μέσω του Υπουργείου Υγείας να προωθηθεί αυτό που λέμε «δημόσια υγεία». Λέμε για «δημόσια υγεία» αλλά δυστυχώς είναι μόνο στα χαρτιά».

Παπακωνσταντίνου: «Η διαμόρφωση κουλτούρας αφορά τη γενικότερη συμπεριφορά των δικαιούχων και παρόχων του ΓεΣΥ. Αρχικά ο οργανισμός έδωσε ιδιαίτερα έμφαση στο να εμπεδωθεί μια ειλικρινής σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ δικαιούχου και προσωπικού γιατρού αφού ο θεσμός του ΠΙ αποτελεί βασικό πυλώνα του όλου σχεδιασμού. Η σωστή λειτουργία του θεσμού του ΠΙ όσο εμπεδώνεται αναμένεται ότι θα αποφέρει πολλά και σημαντικά οφέλη στη συνολική αποτελεσματικά του συστήματος αφού ο ΠΙ είναι ουσιαστικά η βασική πύλη εισόδου στο σύστημα, είναι το σημείο όπου παρέχεται η πρωτοβάθμια περίθαλψη, είναι εκεί που δίνεται έμφαση στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση καθώς τυγχάνουν διαχείρισης πολλά περιστατικά για τα οποία δεν απαιτείται η παρέμβαση του ειδικού γιατρού».

2. Αντιμετώπιση των καταχρήσεων

Κουλούμας: «Το ΓεΣΥ δεν κινδυνεύει από τους ασθενείς αλλά από τους υγιείς πολίτες διότι, λόγω του ότι δεν ξέρουν, δεν έχουν εκπαιδευτεί στο πώς να χειρίζονται ένα σύστημα όπως είναι το ΓεΣΥ. Εκτός αυτού, οι έλεγχοι που γίνονται από πλευράς ΟΑΥ δεν αρκούν για να μειωθούν οι καταχρήσεις. Μπορεί να έχουμε ΓεΣΥ αλλά δεν έχουμε εθνικό κέντρο διαπίστευσης, δεν έχουν καθοριστεί πρωτόκολλα και κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και ως μέτρα απέναντι στις καταχρήσεις. Θέμα με τα πρωτόκολλα και τον έλεγχο υπάρχει ανεξαρτήτως ΓεΣΥ, διότι ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και αυτή η ξεδοντιασμένη νομοθεσία για τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, η οποία ακόμη βρίσκεται υπό συζήτηση».

Πολυνείκης: «Είναι κάτι το οποίο εμείς ως επαγγελματίες υγείας το είχαμε προβλέψει και είχαμε επισημάνει και στο Υπουργείο Υγείας και στον ΟΑΥ την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα σύστημα πληροφορικής, με πρωτόκολλα και κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες θα βοηθήσουν στο να μειωθούν όσο γίνεται οι καταχρήσεις. Από τη στιγμή που οι πολίτες γνωρίζουν ότι μέσω του ΓεΣΥ λαμβάνουν δωρεάν υπηρεσίες υγείας τότε είναι αναμενόμενο το να ζητούν περισσότερη περίθαλψη από αυτήν που έχουν ανάγκη, επομένως είναι και πάλι θέμα καλλιέργειας κουλτούρας υγείας».

Παπακωνσταντίνου: «Υπήρξαν φορές που το θέμα των καταχρήσεων παρουσιάστηκε με έναν τρόπο που περιείχε υπερβολές, δίνοντας μια εικόνα προς τον πολίτη ότι οι εισφορές του φορολογούμενου τυγχάνουν σπατάλης εντός του ΓεΣΥ. Στο σύστημα έχει εισαχθεί αριθμός ασφαλιστικών δικλίδων οι οποίες σε μεγάλο βαθμό προστατεύουν τις εισφορές του πολίτη. Βέβαια έχοντας αναφέρει αυτό, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αφεθεί η εντύπωση ότι δεν θεωρούμε σημαντικό θέμα την πάταξη της απάτης και τον περιορισμό των καταχρήσεων. Ο οργανισμός έχει προγραμματίσει για το 2023 συγκεκριμένα μέτρα όπως συνεργασίες με εξειδικευμένους φορείς για έλεγχο των απαιτήσεων, εντατικότερους ελέγχους, ενίσχυση των επιτόπιων ελέγχων, αξιοποίηση εξειδικευμένων λογισμικών για ανάλυση και εντοπισμό ύποπτων συμπεριφορών, εφαρμογή αυστηρότερων ποινών, περαιτέρω αναβάθμισης της συνεργασίας με τον ΠΙΣ, τις επιστημονικές εταιρείες, καθώς και των άλλων οργανωμένων ομάδων».

3. Ένταξη καινοτόμων φαρμάκων στο ΓεΣΥ

Κουλούμας: «Η ένταξη καινοτόμων φαρμάκων στο ΓεΣΥ και γενικότερα η αλλαγή της διαδικασίας που υπάρχει είναι ένα από τα πάγια αιτήματά μας ως οργανωμένων ασθενών. Για εμάς είναι ανεπίτρεπτο ενώ έχουμε ΓεΣΥ να ταλαιπωρούνται οι ασθενείς και να πρέπει να απευθύνονται σε επιτροπές για να εξασφαλίσουν τα αυτονόητα. Υπάρχουν λύσεις για να απλοποιηθούν οι διαδικασίες και εμείς έχουμε καταθέσει πολλάκις τις προτάσεις μας και ενώπιον του ΟΑΥ αλλά και ενώπιον του ίδιου του υπουργού Υγείας. Αναμένουμε να λάβουν επιτέλους μέτρα, όπως μέτρα αναμένουμε να λάβουν και για το θέμα που υπάρχει με τα κρατικά φαρμακεία. Μετά από τρία χρόνια ΓεΣΥ είναι καιρός να σταματήσει η ταλαιπωρία των ασθενών, οι οποίοι θα μπορούσαν να παίρνουν τα φάρμακά τους από το φαρμακείο της γειτονιάς».

Πολυνείκης: «Τα φάρμακα στο ΓεΣΥ είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο. Δύσκολο το να ικανοποιηθούν όλες οι ανάγκες των ασθενών. Εμείς είμαστε υπέρ του να μπαίνουν φάρμακα άμεσα στο σύστημα, δεδομένου όμως ότι υπάρχουν πρωτόκολλα και ότι ο Κύπριος ασθενής δεν θα γίνει πειραματόζωο. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί».

Παπακωνσταντίνου: «Ο οργανισμός έχει προβλέψει στον προϋπολογισμό για το 2023 κονδύλια ύψους 40 εκατ. για μεταφορά στο ΓεΣΥ σημαντικού αριθμού φαρμάκων τα οποία σήμερα εγκρίνονται από την Επιτροπή Ονομαστικών Φαρμάκων. Ως οργανισμός έχουμε ήδη ενημερώσει το υπουργείο για το πλάνο μεταφοράς των συγκεκριμένων φαρμάκων με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Η ένταξη νέων φαρμάκων θα αποτελεί πάντοτε μια πρόκληση για το σύστημα αφού συνεχώς παράγονται νέα φάρμακα τα οποία χρειάζονται μια περίοδο 2-3 ετών για να περάσουν από το πειραματικό στάδιο, στο στάδιο μαζικής διάθεσης μέσω πρωτοκόλλου».

4. Χρόνιοι ασθενείς και υπηρεσίες αποκατάστασης

Κουλούμας: «Θετικό μεν το ότι μπαίνουν οι υπηρεσίες στο ΓεΣΥ, έστω και κουτσουρεμένες αλλά θα πρέπει άμεσα ο ΟΑΥ να προχωρήσει στην πλήρη ένταξη των υπηρεσιών αυτών. Για να γίνει κάτι τέτοιο όμως θα πρέπει επιτέλους να διευθετηθεί και το ζήτημα που υπάρχει με τη νομοθεσία. Ανεξαρτήτως ΓεΣΥ θα πρέπει να κλείσει το θέμα με τη νομοθεσία, και το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με τη νομοθεσία για τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα. Δεν γίνεται να παρέχουν υπηρεσίες προς τους ασθενείς και να μην γίνονται οι απαραίτητοι έλεγχοι. Όσον αφορά τους χρόνιους ασθενείς και την παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών υγείας, για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει να προχωρήσει η δημιουργία αρχείου χρόνιων πασχόντων. Το μόνο αρχείο που υπάρχει είναι για τους καρκινοπαθείς και δεν είναι και ολοκληρωμένο. Πώς μπορείς εξάλλου να χαράσσεις πολιτική υγείας και να προωθείς την πρόληψη ασθενειών όταν δεν γνωρίζεις ποιο είναι το προφίλ υγείας του Κύπριου ασθενούς;»

Πολυνείκης: «Ανάμεσα στις εισηγήσεις μας προς τον ΟΑΥ είναι η απευθείας πρόσβαση κάποιων χρόνιων ασθενών σε ειδικούς γιατρούς. Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνάμε ότι το ΓεΣΥ έγινε γι’ αυτούς. Για να εξυπηρετούνται και να μην ταλαιπωρούνται οι χρόνιοι ασθενείς. Θεωρώ ότι δεν τίθεται θέμα εάν ένας χρόνιος ασθενής χρειάζεται να παραπεμφθεί σε κάποιον ειδικό για να εξασφαλίσει παραπεμπτικό από τον προσωπικό του γιατρό. Άλλο ένα ζήτημα που θα πρέπει να δούμε είναι η σύνδεση των αμοιβών των γιατρών με τα παραπεμπτικά που εκδίδουν. Λάθος. Δεν είναι αποδεκτό το να μπαίνει ο γιατρός στο δίλημμα του να εκδώσει ή όχι ένα παραπεμπτικό ενώ, όπως έχουμε αναφέρει πολλάκις, αν θέλουν να ελέγξουν τις καταχρήσεις που γίνονται υπάρχουν άλλοι τρόποι για να το κάνουν».

Παπακωνσταντίνου: «Από την αρχή του νέου έτους ξεκινήσαμε τις υπηρεσίες ιδρυματικής αποκατάστασης. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που επιτεύχθηκε συμφωνία και με τα τρία ιδιωτικά κέντρα αποκατάστασης τα οποία κατέχουν και άδεια νοσηλευτηρίου. Αφού ολοκληρωθεί με επιτυχία η εφαρμογή του νέου τρόπου αμοιβής των νοσηλευτηρίων, θα ακολουθήσει η ένταξη δύο επιπλέον σημαντικών νοσηλευτηρίων στο ΓεΣΥ. Όσον αφορά τον οργανισμό, προγραμματίζει κατά το 2023 την έναρξη της εξατομικευμένης διαχείρισης χρόνιων ασθενών κάτι που αναμένεται να διευκολύνει την πρόσβαση και εμπειρία των εν λόγω ασθενών όταν λαμβάνουν υπηρεσίες από το σύστημα, παραδείγματος χάριν ένας καρκινοπαθής προφανώς δεν χρειάζεται συνεχώς παραπεμπτικό για να επισκέπτεται τον ογκολόγο γιατρό του. Αυτά θα εξεταστούν σε συνεργασία με τους οργανωμένους ασθενείς».

4. Ένταξη ιδιωτικών ΤΑΕΠ στο ΓεΣΥ

Κουλούμας: «Ένα ιδιωτικό ΤΑΕΠ σε κάθε επαρχία είναι απαραίτητο. Ωστόσο αυτό δεν θα λύσει τα προβλήματα που υπάρχουν με τις Πρώτες Βοήθειες στα δημόσια νοσηλευτήρια. Έβγαλε η γλώσσα μας μαλλιά να λέμε ότι υπάρχουν προβλήματα στα ΤΑΕΠ του Δημοσίου και πρέπει επιτέλους να αναλάβουν τις ευθύνες τους τόσο ο ΟΚΥπΥ όσο και ο ΟΑΥ, ο οποίος πληρώνει τα δημόσια νοσηλευτήρια. Οφείλει και ο ΟΑΥ να ασκήσει πιέσεις για να βελτιωθεί η κατάσταση που επικρατεί στα ΤΑΕΠ του Δημοσίου».

Παπακωνσταντίνου: «Ο οργανισμός κατά το 2022 έχει καταγράψει το πρόβλημα όσον αφορά τη λειτουργία των υπηρεσιών ΤΑΕΠ εντός ΓεΣΥ. Παρά τη λειτουργία του θεσμού του προσωπικού γιατρού καθώς και των εφημερευόντων πρωτοβάθμιων κέντρων, συχνά παρουσιάζονται παράπονα ως προς τους χρόνους αναμονής στα ΤΑΕΠ. Ο οργανισμός αναγνωρίζοντας το πρόβλημα θα προχωρήσει στην ένταξη τουλάχιστον ενός ιδιωτικού ΤΑΕΠ στην επαρχία Λευκωσίας. Υπενθυμίζω ότι λειτουργεί ήδη ένα ιδιωτικό ΤΑΕΠ στη Λεμεσό εντός ΓεΣΥ. Πιστεύουμε ότι η λειτουργία ιδιωτικών ΤΑΕΠ θα δώσει αναμφιβόλως επιλογές στους δικαιούχους, θα δημιουργήσει έναν υγιή ανταγωνισμό μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και θα συμβάλει στην αποσυμφόρηση των δημόσιων ΤΑΕΠ. Βέβαια, αναμένουμε ότι και ο ΟΚΥπΥ θα εντείνει τις προσπάθειές του για αναβάθμιση των δημόσιων ΤΑΕΠ αφού, έχοντας υπ’ όψιν την τεχνογνωσία και τις υποδομές που διαθέτει, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης».

5. Αλλαγές στις αμοιβές των νοσηλευτηρίων

Κουλούμας: «Για εμάς το σημαντικό είναι ότι με τις αλλαγές που δρομολογούνται θα δίνεται περισσότερη βάση στους ασθενείς και στο κατά πόσον αυτοί εξυπηρετήθηκαν ή όχι. Το γεγονός αυτό θα συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας εξυπηρέτησης αλλά και στην πρόσβαση καθώς μέσα από τις αλλαγές που δρομολογούνται θα δοθούν κίνητρα στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια να αναλαμβάνουν περισσότερα παθολογικά περιστατικά και έτσι θα εξυπηρετούνται καλύτερα ηλικιωμένοι αλλά και χρόνιοι ασθενείς».

Παπακωνσταντίνου: «Ο οργανισμός προγραμματίζει αρχές του 2023 να καθορίσει και να συνδέσει αριθμό ποιοτικών κριτήριων με τις αμοιβές των νοσηλευτηρίων ως μια προσπάθεια, μεταξύ άλλων, να ενθαρρύνει τα νοσηλευτήρια του ΓεΣΥ να δώσουν ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην αναβάθμιση των υπηρεσιών τους. Η εν λόγω αλλαγή είναι αρκετά φιλόδοξη και δείχνει την αποφασιστικότητα του οργανισμού να δώσει έμφαση στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στο ΓεΣΥ. Μας χαροποιεί ότι το ίδιο όραμα φαίνεται να συμμερίζονται οι σύνδεσμοι των νοσηλευτηρίων καθώς και τα ίδια τα νοσηλευτήρια. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα προκύψουν διαφωνίες ή/και προβλήματα στην εφαρμογή αυτού του σχεδιασμού, αφού αναμφιβόλως επηρεάζει τις οικονομικές αποδόσεις του κάθε νοσηλευτηρίου. Σε αυτή τη διαδικασία ως οργανισμός οφείλουμε να κρατήσουμε ίσες αποστάσεις μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων και να διασφαλίσουμε ότι τα κριτήρια είναι στον δυνατόν βαθμό απλά, δίκαια, αντικειμενικά και διαφανή και ότι θα προάγουν την ποιότητα και την αριστεία».

Τι αναμένουν από το 2023;

Κουλούμας: «Το ότι εφαρμόσαμε ΓεΣΥ δεν σημαίνει ότι λύσαμε όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στον τομέα της υγείας. Οι προκλήσεις είναι πολλές. Ποδολόγοι και εργοθεραπευτές είναι μόνο μερικοί από τους άλλους επαγγελματίες υγείας οι οποίοι δεν παρέχουν προς το παρόν υπηρεσίες εντός του ΓεΣΥ. Ένα ζήτημα το οποίο πρέπει να δουν σοβαρά οι αρμόδιοι είναι τα δημόσια νοσηλευτήρια, τα οποία πρέπει επιτέλους να εκσυγχρονιστούν. Σε αντίθετη περίπτωση δύσκολα θα τα καταφέρουν να επιβιώσουν στο ανταγωνιστικό περιβάλλον του ΓεΣΥ. Εξίσου σημαντική με το ΓεΣΥ είναι και η εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Υγείας, η οποία τα τελευταία χρόνια λόγω και της πανδημίας έχει μείνει πίσω. Τέλος, θεωρώ ότι θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το Υπουργείο Υγείας, το οποίο χτίστηκε για να διοικεί τα δημόσια νοσηλευτήρια και τώρα ο ρόλος του είναι η εποπτεία και η προώθηση ενός υγιούς συστήματος υγείας. Για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει και το υπουργείο να έχει τα κατάλληλα εφόδια».

Πολυνείκης: «Οι προκλήσεις για το ΓεΣΥ αλλά και για τον τομέα της υγείας στη χώρα μας είναι πολλές. Αρχικά θα πρέπει να γίνει μια αναδιοργάνωση του Υπουργείου Υγείας, το οποίο στην παρούσα φάση δεν έχει στη διάθεσή του όλα τα όπλα για να εποπτεύει τη δημόσια υγεία στον τόπο μας. Δεύτερον, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα και να οργανωθούν σωστά τα δημόσια νοσηλευτήρια, τα οποία καλούνται να επιβιώσουν μέσα στο ανταγωνιστικό περιβάλλον που έχει δημιουργήσει το ΓεΣΥ. Πρωταρχικό καθήκον θα πρέπει να είναι η διαπίστευση όλων των δημόσιων και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων για να αναβαθμιστεί η ποιότητα των υπηρεσιών. Θα πρέπει να δημιουργηθεί στο επίπεδο του Υπουργείου Medical Audit για να γίνεται σωστός έλεγχος των ιατρικών πράξεων και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το θέμα της δημιουργίας πανεπιστημιακών κλινικών στα μεγάλα δημόσια νοσηλευτήρια θα πρέπει να τεθεί ως προτεραιότητα. Είναι αδιανόητο μια χώρα όπως η Κύπρος να υστερεί σ’ αυτόν τον τομέα. Η ίδρυση και λειτουργία πανεπιστημιακών κλινικών θα δώσει ώθηση στην έρευνα, την αναβάθμιση της ποιότητας και της θέσης της Κύπρου στην παροχή υπηρεσιών υγείας σε άτομα από άλλες χώρες που το έχουν ανάγκη, και όχι μόνο. Η προσοχή θα πρέπει να στραφεί και προς την κατεύθυνση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και να βρουν επιτέλους λύση στα προβλήματα που την ταλανίζουν για να μπορέσει να παίξει τον ρόλο που χρειάζεται στην ορθή και αποτελεσματική απόδοση του συστήματος υγείας, τόσο σε ποιότητα όσο και σε έλεγχο των δαπανών στην υγεία που είναι τόσο σπάνιες και αναγκαίες».

Παπακωνσταντίνου: «Αν και υπάρχουν πολλά μικρά και μεγάλα έργα που τρέχουν αυτή τη στιγμή στο ΓεΣΥ με σκοπό την περαιτέρω σταθεροποίηση και βελτίωση του συστήματος, θεωρώ ότι οι προτεραιότητες για το 2023 έχουν ως εξής εφαρμογή, ποιοτικά κριτήρια σε νοσηλευτήρια και προσωπικούς γιατρούς, περιορισμό καταχρήσεων, ενίσχυση καταλόγου φαρμάκων, έναρξη εξατομικευμένων υπηρεσιών σε χρόνιους ασθενείς, ένταξη ιδιωτικών ΤΑΕΠ, εφαρμογή θεσμού εφημερευόντων νοσηλευτηρίων και τεχνολογική αναβάθμιση. Με την υλοποίηση των πιο πάνω πιστεύω ότι το 2023 θα υπάρξει σημαντική αναβάθμιση των υπηρεσιών του συστήματος. Εννοείται βέβαια ότι τα πιο πάνω καθώς και άλλα μικρότερα έργα θα πρέπει να γίνουν κατόπιν συνεννόησης με τους συνεργάτες μας, τους εμπλεκόμενους φορείς και κυρίως με τους εκπροσώπους των παρόχων και ασθενών».

Πηγή: Politis