Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου εξομολογείται τις 4 δυσκολότερες μέρες της πανδημίας

«Οι σχεδιασμοί για τη συνέχεια και έχοντας κατά νου το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος της πανδημίας, δεν προνοούν για γενικό lockdown, όπως συνέβη κατά την πρώτη φάση. Θεωρώ, όπως και ο ΠΟΥ, ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί στα κράτη ολικό κλείσιμο για δεύτερη φορά. Πλέον, και ήδη το βλέπουμε να εφαρμόζεται σε κάποιες χώρες όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, κτλ, η πρακτική που θα ακολουθήσει και η Κύπρος εάν παραστεί ανάγκη, είναι τα τοπικά lockdowns σε περιοχές που πιθανόν να παρατηρηθούν εστίες κρουσμάτων».

Aυτό τονίζει σε συνέντευξη που παραχώρηε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπουργός Υγείας της Κύπρου Κωνσταντίνος Ιωάννου, προσθέτοντας ότι σε γενικές γραμμές έχει καθοριστεί το πλάνο δράσης και σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει υλοποιηθεί και πρακτικά, εντοπίζοντας και διορθώνοντας τα όποια κενά ή αδυναμίες. Η στρατηγική αυτή είναι δυναμική, μπορεί να αναπροσαρμοστεί πάντοτε στη βάση και των οδηγιών που δίνονται από τους αρμόδιους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς, έτσι ώστε να είναι σε όσο το δυνατό μεγαλύτερη συνάρτηση με τα άλλα κράτη.

O κ. Ιωάννου ηγήθηκε των αρμόδιων υπουργείων σε ό,τι αφορά την έκδοση διαταγμάτων και την τήρηση οδηγιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας και απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το τι άφησε πίσω της στην Κύπρο όλη αυτή η κατάσταση από τις αρχές Μαρτίου και έπειτα.

«Η εμπειρία που αποκτήσαμε όλο αυτό το διάστημα και η γνώση που πλέον έχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο για τον ιό, σίγουρα θα αποτελέσουν καθοριστικό παράγοντα για τη συνέχεια και το ενδεχόμενο μιας νέας έξαρσης κρουσμάτων. Το lockdown και οι περιορισμοί που εφαρμόσαμε την άνοιξη μάς έδωσε τον χρόνο να προετοιμαστούμε.

Αρχικά, μπορέσαμε να αναδιαμορφώσουμε το πλάνο δράσης στη βάση υφιστάμενων διαδικασιών που είχε η Μονάδα Επιδημιολογικής Επιτήρησης για αντιμετώπιση παλαιότερων επιδημιών. Με το πλάνο αυτό, τόσο οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας όσο και τα αρμόδια Τμήματα άλλων Υπουργείων γνωρίζουν επακριβώς τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούν σε κάθε στάδιο.

Ορίσαμε νοσοκομείο αναφοράς και εκπαιδεύσαμε το προσωπικό ως προς τη διαχείριση των κρουσμάτων, αλλά και για να επανδρώσουν -αν χρειαστεί- τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Εξασφαλίσαμε με μεγάλη δυσκολία, λόγω της κατάστασης που επικρατούσε σε διεθνές επίπεδο και των περιορισμών που εφάρμοζαν όλες οι χώρες, προστατευτικό εξοπλισμό και αναλώσιμα για τα νοσοκομεία και τους επαγγελματίες υγείας.

Δημιουργήσαμε μέσα σε μόλις 25 μέρες νέα πτέρυγα ΜΕΘ, με δυναμικότητα για επιπλέον 28 κλίνες. Απευχόμαστε το σενάριο να χρειαστεί να τη χρησιμοποιήσουμε, ωστόσο λάβαμε έγκαιρα μέτρα για να μην δούμε και στη χώρα μας τα δυσάρεστα φαινόμενα που παρακολουθήσαμε σε άλλες χώρες, όπου ασθενείς, λόγω έλλειψης υποδομών, αφήνονταν να καταλήξουν.

Όπως ανέφερα και πιο πάνω, αναπτύξαμε έναν μηχανισμό ελέγχου μεγάλων ομάδων του γενικού πληθυσμού και των επισκεπτών.

Σημαντική πολιτική, την οποία συνεχίζουμε ακόμα και θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε είναι η ιχνηλάτηση των επαφών των κρουσμάτων. Παράλληλα, συνεχίζουμε να υλοποιούμε διάφορα προγράμματα ελέγχου ομάδων του πληθυσμού, με στόχο να κρατήσουμε το υψηλό ποσοστό των εργαστηριακών εξετάσεων που διενεργούμε, και, κατ’ επέκταση, τον έλεγχο των κρουσμάτων για να αποφευχθεί η μετάδοση στην κοινότητα».

Ερώτηση: Αναμφίβολα, η Κύπρος συμπεριλαμβάνεται στις χώρες που διαχειρίστηκαν άκρως επιτυχημένα την κρίση της πανδημίας. Ποιοι ήταν οι κεντρικοί άξονες αυτής της διαχείρισης και πώς κινηθήκατε τόσο στα υπόλοιπα Υπουργεία, όσο και γενικότερα στους πολίτες;

Απ: Στις πρωτοφανείς αυτές συνθήκες που αντιμετώπισε ολόκληρος ο πλανήτης, η Κύπρος έλαβε εξ αρχής και συνειδητά την απόφαση να εφαρμόσει δύσκολα και επώδυνα μέτρα. Πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτό από την Κυβέρνηση ότι υπήρχε ανάγκη για εφαρμογή αυστηρών μέτρων, παρά το κόστος που θα έφερνε στην οικονομία του τόπου. Ωστόσο, οι οδηγίες που είχαμε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν να διαφυλαχτεί πρώτα και κύρια η Δημόσια Υγεία και να περιοριστεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό η διασπορά του ιού στην κοινότητα.

Αντιλαμβανόμενοι ότι το πρόβλημα χρειαζόταν να προσεγγιστεί επιστημονικά και ολιστικά, δημιουργήσαμε τη Συμβουλευτική Επιτροπή Επιστημόνων, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ειδικών και ακαδημαϊκών διαφόρων ειδικοτήτων. Ενώ οι αποφάσεις για εφαρμογή των μέτρων λαμβάνονταν σε πολιτικό επίπεδο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Υπουργικό Συμβούλιο, η εμπειρογνωμοσύνη τους συνέβαλε ουσιαστικά στη διαχείριση της πανδημίας.

Συνεπώς, ο ένας τρόπος για να περιορίσουμε την εμφάνιση κρουσμάτων ήταν να λάβουμε μέτρα στις πύλες εισόδου της Δημοκρατίας, να ελέγχουμε δηλαδή τους επισκέπτες από τις χώρες που είχαν το μεγαλύτερο πρόβλημα εκείνη την περίοδο, όπως ήταν η Κίνα και αργότερα η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, κοκ. Στη συνέχεια, ένα άλλο ομολογουμένως πολύ σκληρό μέτρο που λάβαμε ήταν το κλείσιμο τον αεροδρομίων και των λιμανιών της χώρας, πολύ νωρίτερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ΕΕ. Αυτό ήταν το δυσκολότερο μέτρο που χρειάστηκε να λάβουμε, που όμως ήταν αναγκαίο, διότι με αυτόν τον τρόπο καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα μηχανισμό που αργότερα μας επέτρεψε να αρχίσουμε τον επαναπατρισμό των Κύπριων πολιτών με ασφάλεια και ελεγχόμενα, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις εισαγόμενες λοιμώξεις.

Ο έγκαιρος εντοπισμός των εισαγόμενων λοιμώξεων εξακολουθεί να αποτελεί για μας προτεραιότητα. Θέλουμε να περιορίσουμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό την εισαγωγή κρουσμάτων στην κοινωνία, και προς αυτή την κατεύθυνση λαμβάνουμε μέτρα στις πύλες εισόδου. Ο δειγματοληπτικός έλεγχος των ταξιδιωτών στα αεροδρόμια -πρακτική που εφαρμόζεται μόνο από την Κύπρο και την Ελλάδα- είναι μια κοστοβόρα μεν πρακτική, ωστόσο μας βοηθά στον εντοπισμό των κρουσμάτων και τον άμεσο περιορισμό τους και, κατ’ επέκταση, στην αποφυγή της διασποράς στην κοινότητα.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός άξονας στον οποίο στηριχθήκαμε, στη βάση των κατευθυντήριων οδηγιών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), ήταν η ιχνηλάτηση των επαφών των περιστατικών COVID-19. Η διερεύνηση και η ιχνηλάτηση των επαφών ήταν η πρακτική εκείνη που συνέτεινε στον έλεγχο του ιού στην κοινότητα. Ο έγκαιρος εντοπισμός των κρουσμάτων και, κατ’ επέκταση, η απομόνωση και η παρακολούθησή τους βοήθησε τη χώρα να παραμείνει σε χαμηλό αριθμό κρουσμάτων.

Τέλος, ένας άλλος καταλυτικός παράγοντας στον οποίο βασίσαμε την πολιτική μας για τη διαχείριση της πανδημίας, ήταν η διενέργεια αυξημένου αριθμού εργαστηριακών εξετάσεων στον γενικό πληθυσμό. Με διάφορα προγράμματα ελέγχου που εφαρμόσαμε και εφαρμόζουμε ακόμα ελέγξαμε τη μετάδοση του ιού στην κοινότητα, και ταυτόχρονα δημιουργήσαμε μια βάση δεδομένων, η ανάλυση των οποίων μας επέτρεψε τον σχεδιασμό της στρατηγικής για άρση των απαγορεύσεων. Για τα στοιχεία αυτά, τα οποία καταθέσαμε στο ECDC, λάβαμε τα εύσημα τόσο από τον ΠΟΥ όσο και από το ECDC.

Σε ερώτηση για το ποια ήταν η δυσκολότερη στιγμή σε όλη αυτήν την πορεία στο υπουργείο κι αν υπήρξε νύχτα που πραγματικά ξενυχτήσε με λίγο μεγαλύτερη ανησυχία από τις άλλες ο Υπουργός είπε,

Απ:’Όλη αυτή η περίοδος ήταν για μένα δύσκολη. Βιώσαμε όλοι πολύ έντονες στιγμές και σε αρκετές περιπτώσεις οι αποφάσεις που αναγκαστήκαμε να λάβουμε ήταν επώδυνες και για μας. Πηγαίνοντας πίσω, μπορώ να σας πω ότι ήδη από τον Γενάρη, βλέποντας ότι καταγράφονταν κρούσματα εκτός Κίνας, είχα αρχίσει να προβληματίζομαι και έδωσα οδηγίες στις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου να παρακολουθούν στενά τα δεδομένα σε άλλες χώρες και να επικαιροποιήσουν το πλάνο δράσης. Ένιωθα έντονα ότι έπρεπε να ετοιμαστούμε άμεσα και έγκαιρα, για να μην αφήσουμε να ξεφύγει από τον έλεγχό μας η κατάσταση. Κάναμε με τους συνεργάτες μου αρκετά ξενύχτια, ειδικά το πρώτο διάστημα όταν η γνώση μας για τα του ιού ήταν πολύ περιορισμένη και, ως ήταν φυσιολογικό, ανησυχούσαμε ακόμα και για άτομα με υποψία συμπτωμάτων.

Όταν στις 9 Μαρτίου νωρίς το απόγευμα ενημερώθηκα από τη Μονάδα Επιδημιολογικής Επιτήρησης για τον εντοπισμό των πρώτων δύο κρουσμάτων του ιού στην Κύπρο, το ένα εκ των οποίων μάλιστα ήταν επαγγελματίας υγείας στο νοσοκομείο, αμέσως σήμανε καμπανάκι. Είχαμε πια περάσει από τις ασκήσεις επί χάρτου, στο στάδιο που έπρεπε να υλοποιηθούν όσα σχεδιάζαμε το προηγούμενο διάστημα. Το γεγονός ότι είχαμε κρούσμα σε νοσηλευτήριο στην αρχή της πανδημίας στη χώρα μας, μάς προκάλεσε μεγαλύτερη ανησυχία και χρειάστηκε να λάβουμε έκτακτα μέτρα στα νοσηλευτήρια.

Θυμάμαι, επίσης, χαρακτηριστικά τη μέρα που αποφασίσαμε να κλείσουμε τα αεροδρόμια και να απαγορεύσουμε την είσοδο στη χώρα. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα είχα τον άχαρο ρόλο να ανακοινώσω σε χιλιάδες οικογένειες ότι θα έπρεπε να στερηθούν τα παιδιά τους και τους αγαπημένους τους κατά τη διάρκεια των εορτών του Πάσχα. Ως πατέρας κι εγώ, μπορούσα να αντιληφθώ απόλυτα την αγανάκτηση και τον θυμό που προκαλέσαμε. Ή τη μέρα εκείνη που αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε το lockdown, να κλείσουμε επιχειρήσεις και σχολεία, να περιορίσουμε τη διακίνηση των πολιτών.

Δύσκολη στιγμή για μένα ήταν επίσης η 1η Απριλίου, όταν έπρεπε να ενημερώσω τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι είχαμε 58 νέα περιστατικά της νόσου. Σε εκείνο το σημείο, που όπως φάνηκε εκ των υστέρων ήταν η κορύφωση της καμπύλης, και με 800 άτομα που έπρεπε να ιχνηλατηθούν ως επαφές, είχα ανησυχήσει έντονα ότι θα εκτροχιαζόταν η κατάσταση.

Ήταν πολλές οι έντονες στιγμές που βίωσα σαν υπουργός, αλλά κυρίως σαν άνθρωπος. Δέχθηκα πολλές επικρίσεις για τα μέτρα που εφαρμόσαμε. Όμως σε καμία στιγμή δεν μετανιώνω, διότι γνωρίζω καλύτερα από τον καθένα ότι όλες μας οι αποφάσεις ήταν προς το κοινό καλό. Όλα τα μέτρα που λάβαμε προστάτευσαν τη Δημόσια Υγεία και όλοι μαζί πετύχαμε να βγούμε με τις λιγότερες δυνατές απώλειες από την υγειονομική κρίση.