Ξεκινώντας να πάω στο Παραλίμνι να συναντήσω μια 40χρονη καρκινοπαθή εκπαιδευτικό, ομολογώ πως τα αισθήματα μου ήταν ανάμεικτα. Από την μια υπήρχε αυξημένο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, διότι η ιστορία της όπως μου είχε μεταφερθεί, έδειχνε να έχει πολλές διαφορετικές ιδιάζουσες πτυχές. Από την άλλη, όμως, γνωρίζοντας ότι θα συναντήσεις έναν άνθρωπο, που βρίσκεται στο τέταρτο στάδιο του καρκίνου, και άρα κάποια στιγμή δεν θα αποφύγει το μοιραίο, το στομάχι αναπόφευκτα δένεται κόμπο.
Έβρεχε ραγδαία όταν έφτασα στο σπίτι της δασκάλας Μαρίας Κίτσιου, μονογονιός με πέντε παιδιά. Μας περίμενε στην είσοδο όταν φτάσαμε μαζί με τον κοινό φίλο, που με έφερε σε επαφή και με συνόδευσε. Ήταν η πρώτη έκπληξη. Αντίκρισα μια γυναίκα, με εικόνα που σε καμία απολύτως περίπτωση έδειχνε καρκινοπαθή στον τέταρτο βαθμό. Ούτε καν ασθενούσα με απλό κρυολόγημα. Μας υποδέχτηκε ευδιάθετη. Ευγενικότατη, γλυκύτατη και με ένα πλατύ χαμόγελο στα χείλη. Αυτή ήταν η δεύτερη μεγάλη έκπληξη. Για άνθρωπο που έχει να αντιμετωπίσει τέτοιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, όσο να ‘ναι, αναμένεις στο πρόσωπο και στη συμπεριφορά του να δεις τα σημάδια που προκαλεί η ασθένεια.
Παρακάλεσα με κάποιο δισταγμό τη Μαρία να μου αφηγηθεί την περιπέτεια με την υγεία της. Δεν είναι εύκολο, ακόμη και για τους δημοσιογράφους (και ας μας θεωρούν σκληρούς και αμείλικτους) να ζητάς από κάποιον να σου μιλήσει για την ασθένεια που απειλεί τη ζωή του.
Με τον ίδιο απλό και γλυκύ τρόπο άρχισε η Μαρία να μου περιγράφει τα γεγονότα, αφαιρώντας κάθε δισταγμό μου. Η περιπέτειά της άρχισε τον Απρίλη του 2017. Είχε φρικτούς πόνους και έπεφτε η αιμοσφαιρίνη της σε σημείο που χρειαζόταν μεταγγίσεις αίματος. Μετά από κάποια λιποθυμικά περιστατικά εισήχθη στο Νοσοκομείο Αμμοχώστου. Πέρασε από ένα σωρό εξετάσεις. Στις 11 Μαΐου 2017 ήχησε το άσχημο μαντάτο. Διεγνώσθη με καρκίνο στο παχύ έντερο, ενώ οι εξετάσεις του μαγνητικού τομογράφου έδειξαν ότι ήδη υπήρξε μετάσταση στο συκώτι.
Χωρίς χρονοτριβή την έστειλαν σε ογκολογικό τμήμα. Στα 40 της χρόνια έπρεπε να αρχίσει αμέσως χημειοθεραπείες και ταυτόχρονα να οδηγηθεί στο χειρουργείο για αφαίρεση του όγκου.
Ο φυσιολογικός πανικός που προκάλεσε το ξαφνικό πρόβλημα, επέφερε και σπασμωδικές κινήσεις στις διαδικασίες, που θα ακολουθούσε η Μαρία και η οικογένειά της. Η διερεύνηση σχετικά με το χειρουργείο οδήγησε σε δύο επιλογές. Είτε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας (όπου θα είχε εξωτερικό σακουλάκι) είτε σε ιδιωτικό νοσοκομείο (όπου δεν θα φαινόταν τίποτα). Λόγω όμως έκτακτου προβλήματος (απόφραξη) η Μαρία έπρεπε να χειρουργηθεί άμεσα χωρίς, ωστόσο, οι αρμόδιοι να την καθοδηγήσουν ορθά για τη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθηθεί και ότι έπρεπε να γινόταν παραπομπή μέσω έγκρισης στο ιδιωτικό νοσοκομείο. Όταν έφτασε η ώρα της επέμβασης στο ιδιωτικό νοσοκομείο, αντιλήφθηκαν ότι το κόστος θα το επωμιζόταν η ίδια. Και ήταν πολύ μεγάλο! Από τη μια πίεζε ο χρόνος για την επέμβαση λόγω απόφραξης και από την άλλη δεν υπήρχε χρόνος για να ακολουθήσουν την προβλεπόμενη διαδικασία παραπομπής. Κινητοποιήθηκαν τότε πολλοί φίλοι, οργανισμοί και φιλανθρωπικές οργανώσεις σε ολόκληρη την επαρχία Αμμοχώστου. Η αλληλεγγύη νίκησε για μια ακόμη φορά. Τα χρήματα συγκεντρώθηκαν και η Μαρία προχώρησε στην επέμβαση. Επιτυχώς. Και στο παχύ έντερο και στο συκώτι.
Όλα δύσκολα με την μετάσταση στο περιτόναιο
Η περιπέτειά της, όμως, δεν έμελε να τελειώσει. Τον Ιανουάριο του 2018 μετά από νέα μαγνητική τομογραφία, διαπιστώθηκε ότι ο καρκίνος είχε κάνει μετάσταση στο περιτόναιο (λεπτή και διάφανη μεμβράνη, που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια της περιτοναϊκής και πυελικής κοιλότητας καθώς και όλα τα σπλαγχνικά όργανα που περιέχονται εντός αυτών (ήπαρ, σπλήνα, έντερο, μήτρα, ωοθήκες).
Η περιπέτεια της Μαρίας από το σημείο αυτό έγινε περιπλοκότερη, δυσκολότερη και άκρως επικινδυνότερη. Δεν αρκούσε ο τρόμος που προκάλεσε η νέα μετάσταση. Παρεμβλήθηκαν και οι διαφορετικές εκτιμήσεις γιατρών. Οι γιατροί που την παρακολουθούσαν στο ογκολογικό επέμεναν να κινηθούν στη βάση των πρωτοκόλλων τους. Με συγκεκριμένο πρόγραμμα χημειοθεραπειών δηλαδή. Η Μαρία, όμως, όπως ο κάθε άνθρωπος σε ανάλογη θέση, διερευνούσε την υπόθεσή της και αλλού.
Αποτάθηκε στο Γερμανικό Ογκολογικό, όπου ο δρ Ζάμπογλου της εισηγήθηκε να κτυπήσουν τους όγκους, που είχαν διαπιστωθεί στο περιτόναιο, με μια διαφορετική μέθοδο η οποία εφαρμόζεται στο συγκεκριμένο κέντρο. Την λεγόμενη βραχυθεραπεία. Θεωρούσε -όπως εξηγεί η Μαρία- ότι θα μπορούσε να εξουδετερώσει τους όγκους και αφού δεν υπήρχε μετάσταση σε άλλο σημείο, να αποβεί καθοριστική η μέθοδος, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία.
Η Μαρία υπέβαλε αίτηση στο υπουργείο Υγείας για να εγκριθεί η κάλυψη της διαφορετικής αυτής μεθόδου. Οποία απογοήτευση, όμως, όταν η απάντηση που ήρθε ήταν αρνητική.
Με την βοήθεια της οικογένειας και φίλων η Μαρία προχώρησε. Στο Γερμανικό Ογκολογικό κτύπησαν τους δύο όγκους και άφησαν έναν για να παρακολουθήσουν την εξέλιξή του και να ελέγξουν αν ανταποκρίνεται στη χημειοθεραπεία. Η μέθοδος είχε θεαματικά αποτελέσματα. Οι πόνοι εξαφανίστηκαν, η Μαρία ένιωθε υπέροχα και μπορούσε να πηγαίνει στην εργασία της στο σχολείο χωρίς πρόβλημα και χωρίς να υποφέρει.
Δυνατότητα αφαίρεσης των όγκων
Μέσα από την διερεύνηση που έκανε η Μαρία, προέκυψε η δυνατότητα επέμβασης για αφαίρεση των όγκων από το περιτόναιο. Σ’ αυτό συνέκλιναν οι απόψεις τόσο από ιατρικό κέντρο στην Γερμανία όσο και από το γνωστό ιατρικό κέντρο Hadassah του Ισραήλ αλλά και από ιατρούς σε ιδιωτικά νοσηλευτήρια στην Κύπρο. Υπήρξε, όμως, διαφωνία από τον γιατρό που την παρακολουθούσε και με τον οποίο ακολουθούσε πρόγραμμα χημειοθεραπείας. Η δική του ιατρική γνωμάτευση παρέπεμπε στο ότι μπορούσε ανά πάσα στιγμή να υπάρξει νέα μετάσταση λόγω του προχωρημένου σταδίου του καρκίνου.
Η Μαρία με παράπονο και πόνο αναφέρει, ότι από τον Μάιο του 2017 όταν πρωτοπαρουσιάστηκε ο καρκίνος, της είχε πει ο γιατρός ότι στατιστικά θα έχει το πολύ δύο χρόνια ζωής. Με δεδομένη την διαφωνία του θεράποντος ιατρού, η Μαρία και η οικογένεια της αποφάσισαν να συνεχίσουν το πρόγραμμα χημειοθεραπείας.
Εμφάνιση δύο νέων όγκων
Τον Οκτώβριο του 2018 διεφάνη ότι οι χημειοθεραπείες δεν απέφεραν το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Εμφανίστηκε ένας νέος όγκος, πάλι στο περιτόναιο. Ταυτόχρονα, αυξήθηκαν πολύ και οι πόνοι. Γεγονός ιδιαιτέρως επώδυνο για την Μαρία, που προκαλούσε και αλυσιδωτά προβλήματα. Από την μια η ανάγκη φροντίδας πέντε παιδιών και του σπιτιού. Από την άλλη, η ανάγκη να ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στα εκπαιδευτικά της καθήκοντα.
Βλέποντας ότι με τις χημειοθεραπείες δεν έβλεπε αποτελέσματα και η ποιότητα ζωής της γινόταν ολοένα και χειρότερη, αποτάθηκε εκ νέου στο Γερμανικό Ογκολογικό. Ο δρ Ζάμπογλου εισηγήθηκε να κτυπηθούν εκ νέου οι όγκοι με βραχυθεραπεία, αφού την προηγούμενη φορά που το είχαν δοκιμάσει, είχαν θετικά αποτελέσματα.
Με δεδομένο το υψηλό κόστος της θεραπείας, υπέβαλαν σχετική αίτηση στο ιατροσυμβούλιο για κάλυψη του κόστους από το κράτος. Οποία απογοήτευση. Η αίτηση απορρίφθηκε. Δεν έφθανε αυτό, αλλά είχε και αρνητική αντιμετώπιση από τον θεράποντα ιατρό της. Στην επιμονή της για να ακολουθήσει την συγκεκριμένη θεραπεία, της απάντησε με τρόπο που της έκοψε τα φτερά. Σε μια από τις συναντήσεις τους, της είπε -όπως μας είπε η Μαρία- ότι, προφανώς, δεν έχει αντιληφθεί την κατάστασή της. Ότι βρίσκεται στο τέταρτο στάδιο του καρκίνου και δεν έχει πιθανότητες. Παίζεται αν θα προλάβει τα Χριστούγεννα (τα περασμένα του 2018)…
Έμεινα άναυδος από την αναφορά της. Εκείνη το κατάλαβε και για να διαλύσει κάθε αμφιβολία μου, πρόσθεσε: “Σε κάθε επίσκεψη μου σε ιατρό και για οποιαδήποτε θεραπεία πήγαινα πάντοτε με άλλο άτομο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήμουν μαζί με την μητέρα μου”. Η μητέρα της Μαρίας ήταν παρούσα κατά την συνομιλία μας και κουνώντας καταφατικά το κεφάλι πιστοποίησε την αναφορά της κόρης της.
Η Μαρία, μετά από αυτό, και νιώθοντας ότι η κατάσταση της υγείας της δεν δικαιολογούσε την ψυχρή τοποθέτηση του γιατρού, ζήτησε συνάντηση με τον υπεύθυνο του τμήματος, σε μια προσπάθεια να τον πείσει για την διαφορετική θεραπεία την οποία πρότεινε το Γερμανικό Ογκολογικό. Πήγε στη συνάντηση μαζί με την μητέρα της. Όταν τους είδε ο διευθυντής, η πρώτη του ερώτηση ήταν “ποια είναι η ασθενής;”. Ενδεικτικό ότι η εικόνα της Μαρίας δεν παρέπεμπε σε άνθρωπο που επρόκειτο να πεθάνει σε δύο μήνες. Όταν εκείνη του είπε ότι ήταν η ασθενής, ο διευθυντής απάντησε: “Δεν μπορώ να πω ότι ο φάκελος σας ταυτίζεται με αυτό που βλέπω”.
Παρ’ όλα αυτά, η τελική τοποθέτηση και του διευθυντή ήταν πως δεν μπορούσε να κάνει τίποτα περισσότερο από ότι τα ιατρικά πρωτόκολλα προβλέπουν. Δηλαδή, να συνεχίσει το πρόγραμμα χημειοθεραπειών. Και φυσικά να συνεχίσει έτσι να ζει με τους αφόρητους πόνους, που καθιστούσαν όση ζωή θα έχει ακόμη, ιδιαιτέρως επώδυνη.
Η Μαρία μάζεψε τις δυνάμεις της. Με τεράστιες δυσκολίες μάζεψε τα χρήματα που χρειάζονταν και πήγε στο Γερμανικό Ογκολογικό όπου κτύπησαν με βραχυθεραπεία τους όγκους. Δεκαπέντε μέρες μετά οι πόνοι εξαφανίστηκαν… Η Μαρία σημειώνει ότι το κόστος των χημειοθεραπειών που κάνει, είναι μεγαλύτερο από το κόστος της βραχυθεραπείας στο Γερμανικό Ογκολογικό!
“Να καταλάβουν τη αξία της ποιότητας ζωής και να βοηθήσουν άλλους ασθενείς”
Τελειώνοντας την αφήγησή της η Μαρία, παρέμεινα για λίγο σιωπηλός. Το σφίξιμο στο στομάχι δεν έλεγε να με εγκαταλείψει. Την κοίταξα στα μάτια με περισσό προβληματισμό. Αλλά και στεναχώρια. “Τι θέλεις Μαρία μου; Τι ζητάς μέσα από αυτή την συνέντευξη; Μάλλον, τα δεδομένα σου δεν μας επιτρέπουν να διεκδικήσουμε πολλά πράγματα διότι όλοι θα παραμείνουν ταμπουρωμένοι πίσω από το τι προβλέπουν τα ιατρικά πρωτόκολλα”, της είπα.
Η απάντηση γροθιά στο στομάχι. Όχι το δικό μου. Του κράτους. Του πλαισίου μέσα στο οποίο εγκλωβίζουμε τους καρκινοπαθείς. “Τίποτα. Δεν διεκδικώ τίποτα για μένα. Ούτε και κατηγορώ οποιονδήποτε γιατρό. Γνωρίζω ποια θα είναι η δική μου κατάληξη κάποια στιγμή. Θέλω, όμως, να προβληματίσω το κράτος. Τους αρμόδιους.
Να επιμετρήσουν την ουσία. Είμαι μητέρα -και μάλιστα μονογονιός- πέντε παιδιών. Είμαι και εκπαιδευτικός. Και φυσικά είμαι και άνθρωπος. Επειδή κάποια στιγμή θα πεθάνω, δεν έχει σημασία όσο ζω η ποιότητα της ζωής μου; Δεν έχει σημασία ότι μια διαφορετική θεραπεία μου επιτρέπει να ζω χωρίς πόνο; Ξέρουν τι σημαίνει όσο ζω να ζω καλά με τα παιδιά μου; Να μπορώ να εργάζομαι φυσιολογικά; Να ζω με ό,τι αυτό συνεπάγεται όσο είμαι εν ζωή;”.
Έκλεισα το μαγνητόφωνο. Της χάρισα ένα γλυκό χαμόγελο και σηκώθηκα να φύγω. Μεγαλείο ψυχής η Μαρία. Ισχυρό μάθημα ζωής τα λόγια της. Πανίσχυρο μήνυμα στους αρμοδίους του υπουργείου Υγείας και του κράτος. Δεν ξέρω αν θα συγκινηθεί οποιοσδήποτε από δαύτους. Δεν ξέρω αν ο ίδιος ο υπουργός Υγείας θα προβληματιστεί ώστε να ξεφύγουν από τα πρωτόκολλα του πόνου! Ας αναλογιστούν ένα μόνο πράγμα.
Βρισκόμαστε στα μέσα Μαρτίου. Η Μαρία δεν πέθανε τα Χριστούγεννα… Ζει. Και μάλιστα, ευτυχώς, βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση. Διδάσκει στο σχολείο όπου είναι διορισμένη χωρίς να έχει έστω και μία απουσία! Χάρις σε μια θεραπεία εκτός πρωτοκόλλων!!! Αν δεν το πάλευε, αν παρέμενε μόνο στις χημειοθεραπείες των πρωτοκόλλων, ενδεχομένως, να είχε πεθάνει. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα ζούσε υποφέροντας από φρικτούς πόνους. Η ζωή της θα είχε μετατραπεί σε κόλαση!
