Ανακαλύπτουμε εφτά χωριά που εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους τους και αφέθηκαν στον χρόνο
του Τάσου Αναστάση
Πριν η Κύπρος αναπτυχθεί ραγδαία στα μεγάλα αστικά κέντρα που ξέρουμε μέχρι σήμερα, χιλιάδες κάτοικοι ζούσαν στα χωριά της υπαίθρου όπου έχτιζαν τις οικογένειες τους γύρω από τις τοπικές κοινωνίες και έβλεπαν τα χωριά τους να ανθίζουν.
Για διάφορους λόγους ωστόσο, με κυριότερους αυτό της αστυφιλίας και του πολέμου, αρκετά χωριά άρχισαν να εγκαταλείπονται από τους κατοίκους τους, ακόμα και να αδειάζουν εντελώς μετα χωριά να παραμένουν έρημα μέχρι και σήμερα.
Τα τελευταία χρόνια πολλά από αυτά άρχισαν ξανά να μας κεντρούν το ενδιαφέρον και να μας καλούν να γνωρίσουμε την ιστορία τους.
Συλλέξαμε ορισμένα από αυτά σας παρουσιάζουμε την ιστορία τους
Σουσκιού – Πάφος
Όπως προδίδει και το όνομα του, το χωριό Σουσκιού στην επαρχία Πάφου, χτίστηκε από Τουρκοκύπριους. Στο χωριό Σουσκιού, έστω και ερειπωμένο, μπορείς να δεις τον πλούτο και την ευημερία των κατοίκων του. Σε κάθε γειτονιά, υπάρχει βρύση με πόσιμο νερό. Ο μεγάλος αριθμός τους, καταδεικνύει και τον μεγάλο αριθμό των κατοίκων που ξεπερνούσαν τους τετρακόσιους. Η αρχιτεκτονική των σπιτιών, διαφέρει ανάλογα με την εποχή που το σχετικό σπίτι είχε αναγερθεί. Τα πιο παλιά, που αποτελούν και τον πυρήνα του οικισμού, είναι κτισμένα με τεράστιες ακανόνιστες πέτρες, επιχρισμένες με άργιλο.
Το χωριό εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του κατά διαστήματα. Τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας, η Σουσκιού αποτελούσε μέρος εκπαίδευσης τρομοκρατών της ΤΜΤ. Στα χώματα την εύφορης κοιλάδας που για πολλούς αιώνες παρήγαγε προϊόντα και τάιζε τους ανθρώπους που την κατοικούσαν, φυτεύτηκε ο σπόρος της διχόνιας.
Το χωριό, καλά κρυμμένο μέσα στην κοιλάδα του ποταμού, μακριά από τα όποια βλέμματα των αρχών του κράτους, οι διασπαστές εκπαιδεύονταν στα όπλα, που στην συνέχεια τα έτρεψαν ενάντια στις νόμιμες αρχές του νησιού.
Το 1963 αποτέλεσε την αρχή της εγκατάλειψης του χωριού. Μέχρι το 1974, στους δρόμους της Σουσκιού, δεν κυκλοφορούσε κανένας άνθρωπος. Οι τετρακόσιοι κάτοικοι του, σκορπίστηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, μεταναστεύοντας οι περισσότεροι στο εξωτερικό.
Γερόβασα-Τρόζενα
Η Τρόζενα είναι ένα μικρό και εγκαταλελειμμένο χωριό στην Επαρχία Λεμεσού. Τα ερείπια του βρίσκονται σε μια «ήπια» πλαγιά που περιβάλλεται από πανύψηλες βουνοκορφές. Όλα τα σπίτια έχουν μετατραπεί σε ερείπια και το μόνο οικοδόμημα που συντηρείται και βρίσκεται σε καλή κατάσταση, είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Για να φθάσουμε σε αυτόν τον μικρό και κρυμμένο παράδεισο, πρέπει να κατηφορίσουμε τον δρόμο από τον Άγιο Νικόλαο προς Πάφο. Αφού περάσουμε από τα χωριά Πραιτώρι και Κέδαρες θα συνεχίζουμε ευθεία μέχρι να βρούμε κατευθυντήρια πινακίδα που θα μας παραπέμπει αριστερά, με ενδείξεις για τα χωριά, Γεροβάσα – Τρότενα. Το χωριό Τρόζενα εγκαταλείφθηκε περίπου πριν 20 χρόνια λόγω αστυφιλίας.
Φοίνικας
Βρίσκεται στην επαρχία Πάφου, περίπου στα 3 χλμ βορειοανατολικά από το χωριό Αναρίτα, ακριβώς δίπλα από το φράγμα του Ασπρόκρεμμου. Ο Φοίνικας μερικές φορές αναφέρεται ως «βυθισμένο χωριό», με ορισμένα από τα παλιά κτίρια του να είναι μισοβυθισμένα στο νερό, όταν το νησί είχε μεγάλο ποσοστό βροχοπτώσεων και προκαλούσε υπερχείλιση του φράγματος.
Το χωριό Φοίνικας, συνέχισε να «ζει» μέχρι και την ανεξαρτησία του νησιού το 1960. Η ανεξαρτησία, δεν έφερε μαζί της μόνο τα καλά. Έφερε και την αστυφιλία. Δεκάδες χωριά εγκαταλείφθηκαν και ερειπώθηκαν. Ανάμεσα τους και ο Φοίνικας. Οι λιγοστοί Τ/κάτοικοι του το εγκαταλειπουν το 1974.
Τα ερείπια του άλλοτε πανέμορφου χωριού βρίσκονται βορειοδυτικά του φράγματος του Ασπρόκρεμμου στην Πάφο. Λίγα χιλιόμετρα βόρεια του χωριού Αναρίτα και μόλις ένα χιλιόμετρο νότια του χωριού Νατά.
Φικάρδου
Το χωριό Φικάρδου είναι ένας παραδοσιακός οικισμός και βρίσκεται κτισμένο σε νοτιοανατολική πλαγιά της οροσειράς του Τροόδους, σε απόσταση 40 περίπου χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της Λευκωσίας. Σε αυτό οδηγούν δύο δρόμοι, ένας από την Κλήρου και ο άλλος από το Καλό Xωριό Κλήρου και το Γούρρι. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται το επίσης παραδοσιακό χωριό Λαζανιάς και το Μοναστήρι της Παναγίας του Μαχαιρά.
Το χωριό όμως σήμερα, έχει εγκαταλειφθεί πλήρως από τους αυτόχθονες κατοίκους του. Πλείστα από τα σπίτια του χωριού που παραμένουν ιδιοκτησία των αυτοχθόνων και τα οποία συντηρήθηκαν με την βοήθεια, επιτήρηση και οικονομική επιχορήγηση του Τμήματος αρχαιοτήτων, παραμένουν κλειστά και χρησιμοποιούνται ελάχιστα και εποχιακά από τους ιδιοκτήτες τους.
Μεγάλο τμήμα του χωριού, αποτελεί ιδιοκτησία του Τμήματος Αρχαιοτήτων, το οποίο το 1978 κήρυξε ολόκληρο το χωριό σε «Αρχαίο Μνημείο» και «Ελεγχόμενη Περιοχή» και αποκατάστησε και συντήρησε τις υπό κατάρρευση κατοικίες.
Το χωριό επισκέπτονται πολλές χιλιάδες επισκεπτών τον χρόνο, είτε για περιήγηση είτε για φαγητό στο μοναδικό εστιατόριο που λειτουργεί στο χωριό. Το Φικάρδου έγινε πολύ γνωστό πριν μερικά χρόνια όταν σε αυτό έγιναν τα γυρίσματα της δημοφιλούς σειράς «Αίγια Φούξια».
Παλιά Θελέτρα
Σε απόσταση αναπνοής από τα πανέμορφα χωριά Στρουμπί και Κάθηκας στην Πάφο, βρίσκεται το χωριό Παλιά Θελέτρα. Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν είναι ότι τα «Νέα Θελέτρα» που βρίσκονται στην κορυφή ενός λόφου έχουν 269 κατοίκους, ενώ τα Παλιά Θελέτρα στο κάτω μέρος του λόφου δεν έχουν σχεδόν καθόλου κατοίκους. Το παλιό χωριό εγκαταλείφθηκε εξαιτίας ενός τεράστιου σεισμού που προκάλεσε μεγάλη κατολίσθηση πριν περίπου 40 χρόνια, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και να δημιούργησαν μια νέα βάση στον πάνω λόφο.
Υπάρχουν και εκείνοι που εξακολουθούν να παραμένουν προσκολλημένοι στα δικά τους σπίτια, με τη νεότερη γενιά να προχώρησε σε ανακαίνιση δίνοντας νέα πνοή σε μια περιοχή που έχει εγκαταλειφθεί στο χρόνο. Η εκπληκτική θέα σε ένα άγριο, ορεινό τοπίο. και ηλιοβασίλεμα που κυριολεκτικά κόβει την ανάσα.
Πετροφάνι
Το χωριό Πετροφάνι της Επαρχίας Λάρνακας είναι σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινο. Τα ερείπια του βρίσκονται περίπου δυο χιλιόμετρα μακριά από την Αθηένου δίπλα στην νεκρά ζωνη. Επρόκειτο για ακόμα ένα χωριό που διέμεναν Τ/κ και άρχισε να εγκαταλείπεται τη περίοδο των δικοινοτικών ταραχών στη Κύπρο.
Στον παλιό δρόμο Λευκωσίας – Λάρνακας έξω από το Πετροφάνι δολοφονήθηκαν οι Ντερβίς Αλί Καβάζογλου και Κώστας Μισιαούλη, στις 11 Απριλίου 1965. Μετά την εισβολή το χωριό εγκαταλείφθηκε εντελώς με τους κατοίκους τους να μετατοπίζονται στη κατεχόμενη Κύπρο.
Άγιος Σωζόμενος
Το εγκαταλελειμμένο χωριό βρίσκεται λίγο έξω από τη Λευκωσία, κοντά στο Δάλι και πολύ κοντά στην Πράσινη Γραμμή. Πρόκειται για ακόμα ένα χωριό που βίωσε την βία των δικοινοτικών ταραχών το 1963 με αποτέλεσμα οι Τ/κ κάτοικοι του να το εγκαταλείψουν σχεδόν δια της βίας.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια στην περιοχή είναι αναμφίβολα η ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Μάμα με τις επιβλητικές καμάρες, χτίσμα του 16ου αιώνα σε γοτθικό ρυθμό.
Το 1974 στην περιοχή έγιναν σκληρές μάχες μεταξύ των αμυνομένων Ελληνοκυπρίων και των επιτιθεμένων Τούρκων, με αποτέλεσμα το χωριό να ισοπεδωθεί. Το μόνο κτίσμα που έμεινε αλώβητο ήταν η εκκλησία του Αγίου Σωζόμενου.
Με πληροφορίες και φωτογραφίες από την ιστοσελίδα www.ix-andromeda.com
