Ελεγκτική: Αποζημιώσεις €59 εκατ. διεκδικούν από το κράτος οι λεωφορειούχοι

Η Ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας κάνει εκτενή αναφορά στο καθεστώς των συμβάσεων δημόσιων επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία, αναδεικνύοντας χρόνιες αδυναμίες που ξεκινούν από τη δεκαετία 2010–2020 και συνεχίζουν να επηρεάζουν το κράτος μέχρι σήμερα.

Οι έξι συμβάσεις της περιόδου εκείνης, που αφορούσαν την κάλυψη όλων των επαρχιών της Κυπριακής Δημοκρατίας, προνοούσαν την καταβολή κυβερνητικής συνεισφοράς προς τους αναδόχους, βάσει συγκεκριμένης μεθοδολογίας. Ωστόσο, κατά την εφαρμογή τους προέκυψαν σοβαρές διαφωνίες σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού της συνεισφοράς, οι οποίες οδήγησαν σε παρατεταμένες αντιπαραθέσεις μεταξύ κράτους και παρόχων και, τελικά, σε δικαστικές προσφυγές.

Σύμφωνα με την Έκθεση, πέντε από τους έξι αναδόχους της περιόδου 2010–2020 έχουν καταχωρίσει αγωγές εναντίον του κράτους, διεκδικώντας επιπρόσθετα ποσά άνω των 59 εκατομμυρίων ευρώ, πέραν όσων έχουν ήδη καταβληθεί. Οι διεκδικήσεις αφορούν οικονομικές διαφορές που συσσωρεύτηκαν σε βάθος δεκαετίας, με τους αναδόχους να αμφισβητούν τις προκαταρκτικές πληρωμές που τους καταβλήθηκαν με βάση αποφάσεις της Επιτροπής Κρίσης Διαφορών. Παρά τη λήξη των συγκεκριμένων συμβάσεων και το γεγονός ότι έχει παρέλθει σημαντικό χρονικό διάστημα, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών παραμένει, όπως σημειώνει η Ελεγκτική Υπηρεσία, ανίκανο να προσδιορίσει το ενδεχόμενο συνολικό ύψος των οφειλών του κράτους, γεγονός που επιβαρύνει τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και αφήνει ανοιχτό ένα σοβαρό οικονομικό μέτωπο.

Η Έκθεση καταγράφει επίσης αδυναμίες στη διαχείριση των συμβάσεων από πλευράς Υπουργείου Μεταφορών, ιδίως ως προς τον έλεγχο των πληρωμών. Εντοπίζονται περιπτώσεις όπου το ίδιο πρόσωπο είχε ταυτόχρονα ρόλο στον υπολογισμό των αποζημιώσεων, στον έλεγχο της ορθότητάς τους και στη διαδικασία λήψης απόφασης για καταβολή των ποσών, κάτι που αντίκειται στις βασικές αρχές του διαχωρισμού αρμοδιοτήτων και αυξάνει τον κίνδυνο σφαλμάτων ή παραλείψεων.

Αναφορικά με τις νέες συμβάσεις της περιόδου 2020–2032, η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει ότι, παρότι πρόκειται για συμβάσεις «καθαρού κόστους» που μεταφέρουν μεγαλύτερο επιχειρηματικό κίνδυνο στους παραχωρησιούχους, εξακολουθούν να παρουσιάζονται σοβαρές δυσλειτουργίες στην παρακολούθησή τους. Οι ανάδοχοι υποχρεούνται να υποβάλλουν τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου και οικονομικούς λογαριασμούς, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις καταγράφεται καθυστερημένη, ελλιπής ή και μη υποβολή στοιχείων, χωρίς την έγκαιρη επιβολή των προβλεπόμενων χρηματικών ποινών από την Αναθέτουσα Αρχή.

Παράλληλα, η Ελεγκτική Υπηρεσία επισημαίνει ότι οι βασικοί δείκτες επίδοσης, που έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίζουν την ποιότητα των δημόσιων συγκοινωνιών και να επιτρέπουν την επιβολή κυρώσεων σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, δεν εφαρμόζονται συστηματικά. Ως αποτέλεσμα, το κράτος στερείται ενός κρίσιμου εργαλείου ελέγχου και προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, ενώ ενισχύεται η εικόνα χαλαρής εποπτείας σε συμβάσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Συνολικά, η εικόνα που αποτυπώνει η Έκθεση για τις συμβάσεις δημόσιων επιβατικών μεταφορών είναι εκείνη ενός συστήματος που λειτουργεί με δομικές αδυναμίες, περιορισμένο έλεγχο και σημαντική καθυστέρηση στη διευθέτηση εκκρεμοτήτων του παρελθόντος. Οι εκκρεμείς αγωγές των 59 εκατομμυρίων ευρώ λειτουργούν ως η πιο ηχηρή προειδοποίηση για τις πιθανές συνέπειες, αναδεικνύοντας την ανάγκη ουσιαστικής αναθεώρησης των μηχανισμών διαχείρισης, ελέγχου και εποπτείας των συγκεκριμένων συμβάσεων.