Απευθείας διάλογος με τους ίδιους τους αλιείς – Εξαιρετικής σημασίας για τους Κύπριους ψαράδες οι νέες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενίσχυση της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας ήρθε σε μια στιγμή όπου ο τομέας χρειάζεται μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση ανάμεσα στη βιωσιμότητα, τη δικαιοσύνη και την ανθεκτικότητα των κοινοτήτων που ζουν από τη θάλασσα.

Η πρωτοβουλία, που παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα, καλεί τα κράτη μέλη να αναθεωρήσουν τις μεθόδους κατανομής αλιευτικών δυνατοτήτων, να ενισχύσουν τη διαφάνεια και τη χρηστή διακυβέρνηση και να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στους αλιείς μικρής κλίμακας.

Παρουσιάζει επίσης καλές πρακτικές, τις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν να υιοθετήσουν για τον σκοπό αυτό. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη και για την Κύπρο, όπου οι αλιείς μικρής κλίμακας αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα του συνόλου των αλιέων.

Για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις, η κίνηση αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία». Πέραν των διαχρονικών ευρημάτων και δεδομένων που έχουν στη διάθεση τους οι υπηρεσίες της Επιτροπής, η πρωτοβουλία αποτελεί συνέχεια ενός διαλόγου που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δώδεκα μήνες και τον οποίο ο Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών Κώστας Καδής επέλεξε να πραγματοποιήσει μέσα από απευθείας επαφή με τις παράκτιες κοινότητες της ΕΕ.

Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον περασμένο Δεκέμβριο, έχει επισκεφθεί παράκτιες/αλιευτικές κοινότητες σε σημαντικό αριθμό κρατών-μελών, συζητώντας με τοπικούς φορείς, συνεταιρισμούς, επιστημονικά ιδρύματα και, κυρίως, με τους ίδιους τους ψαράδες. Οι εμπειρίες αυτές ήταν αρκετές και σημαντικές για να αποτελέσουν τη βάση για τη διαμόρφωση των νέων κατευθυντήριων γραμμών, εμβολιάζοντάς τες με τις απόψεις των ίδιων των ανθρώπων της θάλασσας.

Η αλιεία μικρής κλίμακας αντιπροσωπεύει περίπου το 75% του αλιευτικού στόλου της ΕΕ και σχεδόν το μισό της απασχόλησης στον τομέα. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσοι δραστηριοποιούνται σε αυτήν την κατηγορία είναι διαρκώς αυξανόμενες: υψηλό ενεργειακό κόστος, μεταβολές στα αποθέματα, κλιματική αλλαγή, περιβαλλοντική υποβάθμιση, χωροκατακτητικά είδη και παράνομη ή μη καταγεγραμμένη αλιεία.

Η Επιτροπή, με τη νέα της πρωτοβουλία, επιχειρεί να δώσει στα κράτη-μέλη εργαλεία που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των κοινοτήτων αυτών και θα διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τομέα.

Αναγνωρίζοντας το ρόλο των αλιέων μικρής κλίμακας καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, ο Επίτροπος Καδής επέλεξε να αφιερώσει ένα από τους δύο ετήσιους διαλόγους που διοργανώνει κάθε Επίτροπος με φορείς από ολόκληρη την ΕΕ, στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών πολιτικών που αφορούν ειδικά τους αλιείς μικρής κλίμακας. Ο διάλογος αυτός, που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες σε μια βδομάδα από σήμερα, θα επικεντρωθεί στην αποτελεσματικότητα των πολιτικών αυτών και σε πιθανά μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυσή τους.

Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ με την ευκαιρία της ανακοίνωσης, ο Κώστας Καδής σημείωσε ότι οι αλιείς μικρής κλίμακας αποτελούν βασικό στήριγμα για τις παράκτιες κοινότητες και ότι η συμβολή τους πρέπει να αναγνωρίζεται και να υποστηρίζεται ουσιαστικά. Η τοποθέτηση αυτή αντικατοπτρίζει μια προσέγγιση που ενσωματώνει τόσο την ανάγκη προστασίας των θαλάσσιων πόρων όσο και τη σημασία της κοινωνικής συνοχής σε περιοχές που εξαρτώνται οικονομικά από τη θάλασσα.

Η ίδια φιλοσοφία αποτυπώνεται και στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τον Ωκεανό, μια πρωτοβουλία συνεργασίας που φέρνει στο ίδιο τραπέζι επιστήμονες, αλιείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις, επιχειρήσεις και τοπικές αρχές. Το Σύμφωνο αναγνωρίζει τον ρόλο των αλιέων μικρής κλίμακας ως θεματοφυλάκων των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και αξιοποιεί την εμπειρική τους γνώση στη διαμόρφωση πολιτικών.

Ήδη υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν πώς αυτή η προσέγγιση μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη. Πρωτοβουλίες όπως το «Αμοργόραμα» στην Ελλάδα και το «Oceano Azul» στην Πορτογαλία προβάλλονται συχνά ως ενδεικτικές του πώς πρακτικές χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος μπορούν να ενισχύσουν τόσο την προστασία των θαλάσσιων πόρων όσο και τη βιωσιμότητα των τοπικών οικονομιών. Οι πρωτοβουλίες αυτές στηρίζονται έμπρακτα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τον ίδιο τον Επίτροπο.

Κρίσιμο βήμα σε μια μακρόχρονη διαδικασία αλλαγών

Η νέα ανακοίνωση της Επιτροπής δεν αποτελεί αποσπασματική παρέμβαση, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προσπάθειας για μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική αλιευτική πολιτική. Στόχος της είναι να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να επανεξετάσουν τις πρακτικές τους, να αξιοποιήσουν βέλτιστα παραδείγματα από άλλες χώρες και να διαμορφώσουν πολιτικές που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των παράκτιων κοινοτήτων τους.

Καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις, η συζήτηση γύρω από την αλιεία μικρής κλίμακας αποκτά νέα σημασία. Δεν πρόκειται μόνο για ένα ζήτημα παραγωγής ή περιβάλλοντος, αλλά για ένα πεδίο όπου συναντώνται παράδοση, τοπική ταυτότητα και οικονομική επιβίωση. Για την Κύπρο, η συζήτηση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική και αναμένονται με ενδιαφέρον οι ενέργειες των αρμόδιων αρχών για περαιτέρω στήριξη των κύπριων αλιέων μικρής κλίμακας και, κατ’ επέκταση, των παράκτιων κοινοτήτων.

Η πρωτοβουλία αυτή της Επιτροπής λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι οι ουσιαστικές αλλαγές στην ευρωπαϊκή αλιευτική πολιτική δεν προκύπτουν μέσα από συνθήματα ή μεμονωμένες και ατεκμηρίωτες διαμαρτυρίες, αλλά μέσα από συστηματική δουλειά, διάλογο και βαθύτερη κατανόηση των πραγματικών συνθηκών. Οι διαδικασίες αυτές φαίνεται να ενισχύονται το τελευταίο διάστημα, με συντονισμένες προσπάθειες και με έμφαση στον άνθρωπο που ζει και εργάζεται στη θάλασσα.