Ανεπιθύμητοι οι μαθητές με αναπηρίες – Καταιγισμός καταγγελιών κατά ιδιωτικών σχολείων

Παρά τις διακηρύξεις για ένα συμπεριληπτικό σχολείο και ίσες ευκαιρίες στην Εκπαίδευση, στην πράξη, παιδιά με αναπηρίες εξακολουθούν να έρχονται αντιμέτωπα με σοβαρά εμπόδια.

Όπως προέκυψε από τα όσα ακούστηκαν χθες ενώπιον της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής, μαθητές με ορατές και αόρατες αναπηρίες είναι σχεδόν αδύνατον να φοιτήσουν σε κάποιο ιδιωτικό σχολείο. Ιδιωτικά σχολεία αρνούνται να τα εγγράψουν ή, αν τα δεχτούν, να τους προσφέρουν στήριξη ή να επιτρέψουν στους ίδιους τους γονείς να καλύψουν το κόστος συνοδού, πρακτικές που εγείρουν εύλογα ερωτήματα για διακρίσεις και αποκλεισμό παιδιών από το εκπαιδευτικό περιβάλλον.

Την ώρα που το Υπουργείο Παιδείας επικαλείται τα υφιστάμενα νομοθετικά όρια για τη χρηματοδότηση συνοδών στην Ιδιωτική Εκπαίδευση, οργανώσεις και οικογένειες καλούν σε άμεση θεσμική παρέμβαση, τονίζοντας ότι η στήριξη πρέπει να συνοδεύει το παιδί και όχι το σχολικό σύστημα στο οποίο φοιτά. Για μια ακόμη φορά αναδεικνύεται η ανάγκη ουσιαστικής εποπτείας, ξεκάθαρου πλαισίου και ρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν ότι κανένα παιδί δεν χάνει το δικαίωμα στη μάθηση λόγω της αναπηρίας του.

«Δεν μας δέχονται»

Στη συνεδρία κατατέθηκαν μαρτυρίες γονέων που αποδεικνύουν ότι η διάκριση δεν είναι θεωρητική αλλά υπαρκτή και καθημερινή. Πατέρας παιδιού με σύνδρομο Down περιέγραψε πως ιδιωτικό νηπιαγωγείο πριν από μερικά χρόνια αρνήθηκε να δεχτεί το παιδί του «λόγω του συνδρόμου», επικαλούμενο εσωτερικούς κανονισμούς και δικαίωμα επιλογής μαθητών.

Άλλοι γονείς και οργανώσεις (μεταξύ των οποίων ΚΥΣΟΑ και ΟΣΑΚ) κατήγγειλαν ότι ιδιωτικά σχολεία αποφεύγουν παιδιά που χρειάζονται εξατομικευμένη υποστήριξη. «Υπάρχουν σχολεία που ζητούν ουσιαστικά χαμηλή αναπηρία για να δεχτούν ένα παιδί», σημειώθηκε. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, σχολεία θέτουν ανεπίσημα «όρια λειτουργικότητας», επιλέγοντας μαθητές που δεν θα «επιβαρύνουν» τις δομές τους, όπως καταγγέλθηκε.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, ορισμένα σχολεία όχι μόνο δεν παρέχουν συνοδό αλλά δεν επιτρέπουν ούτε στους γονείς να πληρώσουν δικό τους συνοδό. Το αποτέλεσμα είναι ότι παιδιά, παρά τα δικαιώματά τους και παρά τη θέληση των οικογενειών να διασφαλίσουν τη φοίτησή τους, μένουν εκτός σχολικού πλαισίου. «Έτσι συντελείται ακόμη μια διάκριση σε βάρος των παιδιών», υπογράμμισαν εκπρόσωποι οργανώσεων, κάνοντας λόγο για πρακτικές που παραβιάζουν διεθνείς συμβάσεις και θέτουν υπό αμφισβήτηση τον χαρακτήρα της Κύπρου ως κράτους που σέβεται τα δικαιώματα του παιδιού.

Αφετηρία της συζήτησης αποτέλεσε καταγγελία μητέρας, η οποία έδωσε το «παρών» στη Βουλή. «Όταν τέθηκε το θέμα του συνοδού και ανακάλυψα ότι δεν δικαιούμαστε να πληρώνει το κράτος συνοδό, είπα στη Διεύθυνση ότι προτίθεμαι να τον καλύψω εγώ. Μου είπαν ότι λόγω εσωτερικών κανονισμών δεν επιτρέπουν συνοδούς. Ζήτησα να μου το δώσουν γραπτώς και αρνήθηκαν. Η μόνη λύση που μου έδωσαν είναι να αλλάξουμε σχολείο…» ανέφερε η μητέρα.  Η εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου για το Παιδί διευκρίνισε ότι παρόμοιες καταγγελίες έφτασαν και στο παρελθόν ενώπιόν τους, κυρίως σε ό,τι αφορά γονείς που πληρώνουν απο την τσέπη τους τον συνοδό.

Τι λέει το υπουργείο

Από πλευράς Υπουργείου Παιδείας, η πρώτη λειτουργός Μέσης Εκπαίδευσης Χρυστάλλα Κουκουμά ανέφερε ότι οι επιτροπές Ειδικής Εκπαίδευσης μπορούν να πιστοποιήσουν ότι μαθητής ιδιωτικού σχολείου χρειάζεται συνοδό, ωστόσο «δεν υπάρχει μέριμνα για οικονομική κάλυψη», όπως συμβαίνει στα δημόσια σχολεία. «Τα ιδιωτικά σχολεία υποχρεούνται να παρέχουν μόνο διευκολύνσεις που δεν έχουν κόστος», σημείωσε. Για τους εσωτερικούς κανονισμούς, τοποθετήθηκε ο λειτουργός του ΥΠΑΝ Μιχάλης Μιχαήλ λέγοντας ότι «Γραπτώς δεν υπάρχει τέτοιος κανονισμός, σε καμία περίπτωση δεν θα εγκρινόταν. Εμείς ελέγχουμε μόνο τα γραπτά που μας στέλνουν». Με άλλα λόγια, εάν υπάρχουν τέτοιες πρακτικές, εφαρμόζονται άτυπα  -χωρίς επίσημη έγκριση.

Βουλευτές όλων των κομμάτων ζήτησαν από το ΥΠΑΝ να εξετάσει άμεσα το κενό και να φέρει συγκεκριμένη πρόταση ρύθμισης, υπογραμμίζοντας ότι η ισότητα στην Εκπαίδευση δεν μπορεί να εξαρτάται από τον τύπο σχολείου που επιλέγει μια οικογένεια.

Απάντηση ιδιωτικών σχολείων

Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολείων, Γιώργος Κρητικός, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης το μοναδικό κριτήριο εισδοχής παιδιών είναι οι εξετάσεις και πως τα υπόλοιπα θέματα λειτουργίας τους καθορίζονται από εσωτερικούς κανονισμούς. Οι εν λόγω κανονισμοί, σε περίπτωση που τύχουν αλλαγών, πρέπει να υποβάλλονται στον υπουργό Παιδείας για σχετικές εγκρίσεις.  Ο κ. Κρητικός σημείωσε ακόμα πως το θέμα αυτό έχει και οικονομική πτυχή, καθώς το κράτος εξοικονομεί για κάθε μαθητή που φοιτά στην Ιδιωτική Εκπαίδευση περίπου €10.000 – €15.000, επομένως το ελάχιστο που μπορεί να κάνει είναι να δώσει οικονομική στήριξη για τους σχολικούς συνοδούς.

Προνόμιο η κατ’ οίκον Εκπαίδευση 

Πέραν του ζητήματος των συνοδών, στη συνεδρία τέθηκε και μια ακόμη πτυχή που αφορά παιδιά με σοβαρά προβλήματα υγείας: την απουσία πρόνοιας κατ’ οίκον Εκπαίδευσης για μαθητές ιδιωτικών σχολείων που αδυνατούν να φοιτήσουν. Όπως αναφέρθηκε, εάν ένα παιδί που φοιτά σε ιδιωτικό σχολείο νοσήσει στη μέση της χρονιάς, νοσηλευτεί για μεγάλο διάστημα ή κριθεί ότι δεν μπορεί να βρίσκεται στην τάξη, δεν δικαιούται κατ’ οίκον διδασκαλία, με αποτέλεσμα να μένει εκτός Εκπαίδευσης. Χαρακτηριστικά, τέθηκε το παράδειγμα παιδιού με σοβαρή ψυχιατρική πάθηση, το οποίο σήμερα δεν μπορεί να παρευρεθεί στο σχολείο και, επειδή φοιτούσε σε ιδιωτικό ίδρυμα, δεν καλύπτεται από την υφιστάμενη νομοθεσία για κατ’ οίκον Εκπαίδευση. Ως εκ τούτου, κινδυνεύει να επαναλάβει τη χρονιά του -όχι εξαιτίας των δυσκολιών του αλλά λόγω ενός θεσμικού κενού.