Βραχυκύκλωμα στην ηλεκτρική διασύνδεση GSI: Τι απομένει να κριθεί άμεσα

Έντονο προβληματισμού στην ελληνική κυβέρνηση προκάλεσαν οι δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού ότι το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης δεν είναι βιώσιμο με τον Αντιπρόεδρο της Ελλάδας Χατζιδάκη και υπουργούς να ζητούν από τη Λευκωσία να αποσαφηνίσει άμεσα αν στηρίζει ή όχι τον Great Sea Interconnector (GSI). 

Την ίδια ώρα στο εσωτερικό της κυπριακής κυβέρνησης συνυπάρχουν δύο γραμμές: ο Μάκης Κεραυνός αμφισβητεί τη βιωσιμότητα (επικαλούμενος δύο ανεξάρτητες μελέτες), ενώ ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου υποστηρίζει το έργο. Η κατατάστασει αυτή άσκησε πιέσεις στο Προεδρικό να πάρει θέση.

Στο πλαίσιο αυτό ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης επανέλαβε ότι η διασύνδεση είναι στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο, αλλά προϋπόθεση βιωσιμότητας είναι να υλοποιήσει ο ΑΔΜΗΕ συγκεκριμένες δεσμεύσεις (μεταφορά παγίων στον GSI κ.ά.).  Δεν πέρασε πάντως απαρατήρητο πως ο ΠτΔ απέφυγε να αντικρούσει ευθέως τον ΥΠΟΙΚ αλλά ούτε και στήριξε τον Υπουργό Ενέργεαις Γ. Παπαναστασίου.

Ευρωπαϊκή Εισαγγελία: άνοιξε φάκελο

Περισσότερη αβεβαιότητα προσθέτει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ξεκίνησε ποινική διερεύνηση για το έργο μετά από καταγγελίες σε Κύπρο και Ελλάδα. Εξετάζεται αν ευρωπαϊκοί πόροι διατέθηκαν αποκλειστικά για συμβάσεις του έργου από το 2013 έως σήμερα. Στο μεταξύ, αναφέρονται πληρωμές/εκταμιεύσεις (ενδεικτικά: προς EuroAsia Interconnector, προς Nexans, και μέρος της επιχορήγησης των 657 εκατ. ευρώ).

Κρίσιμο αγκάθι θεωρείται η μη εκταμίευση από τη Λευκωσία της πρώτης δόσης 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ, παρότι η ΡΑΕΚ έχει εγκρίνει σχετικό έσοδο. Η Αθήνα επισημαίνει ότι το κόστος δεν μπορεί να επωμιστεί μόνο ο Έλληνας φορολογούμενος και ζητά σαφές πλαίσιο επιμερισμού.

Έρευνες και τουρκικές αντιδράσεις

Η Ελλάδα δηλώνει αποφασισμένη να επανεκκινήσει τις βυθομετρήσεις για την πόντιση του καλωδίου, παρά τις τουρκικές αντιδράσεις σε διεθνή ύδατα. Το έργο αντιμετωπίζεται ως ζήτημα στρατηγικής σημασίας και άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Στη Λευκωσία καταγράφονται εκτιμήσεις ότι η καθυστέρηση λειτουργεί ως μοχλός για ευνοϊκότερους όρους συμμετοχής/εκμετάλλευσης. Παράλληλα, υπάρχει κριτική για επιρροή από συμφέροντα ΑΠΕ που βλέπουν τη διασύνδεση ανταγωνιστικά.

Δηλώσεις από Αθήνα

Ο Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κυβένρησης Κωστής Χατζηδάκης και ο ΥΠΕΝ Σταύρος Παπασταύρου κάλεσαν την Κύπρο να ξεκαθαρίσει τη στάση της, υπογραμμίζοντας τη στρατηγική σημασία του έργου και τις πρόσφατες αποφάσεις ΡΑΕΚ. Το θέμα τίθεται στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, με συμμετοχή του υφυπουργού Νίκου Τσάφου.

Τι μένει να κριθεί άμεσα

• Αν η κυπριακή πλευρά εκταμιεύσει τα 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ.
• Αν θα υπάρξει καθαρή πολιτική γραμμή από το Προεδρικό ενόψει πιθανών ανασχηματισμών.
• Πώς θα επηρεάσει η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας τις χρηματοδοτήσεις και τα χρονοδιαγράμματα.
• Πόσο θα βαραίνει η γεωπολιτική (τουρκικές αντιδράσεις) στις τεχνικές-οικονομικές αποφάσεις.

Συνολική εικόνα

Το έργο παραμένει «σε τεντωμένο σχοινί»: στρατηγικό για άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου και για την περιφερειακή αρχιτεκτονική, αλλά εγκλωβισμένο ανάμεσα σε οικονομικές αμφιβολίες, εσωτερικές πολιτικές τριβές και γεωπολιτικούς κινδύνους. Αν δεν υπάρξει άμεση αποσαφήνιση από τη Λευκωσία και επίλυση των εκκρεμοτήτων με τον ΑΔΜΗΕ, νέα κρίση στις σχέσεις Αθήνας–Λευκωσίας θεωρείται πιθανή.