Γιώργος Άστρας: Η πλήρης αντιμετώπιση του καρκίνου παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά και επιστημονικά ζητήματα
1/ Μιλήστε μας για εσάς και για τη δουλειά σας ως Ογκολόγος.
Ονομάζομαι Γιώργος Άστρας και είμαι Παθολόγος Ογκολόγος και διδάσκω Ογκολογία στους φοιτητές της Ιατρικής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστήμιου. Εδώ και σχεδόν 25 χρόνια ασχολούμαι με τη διάγνωση, θεραπεία και υποστήριξη ασθενών που παλεύουν με τον καρκίνο.
Η δουλειά μου απαιτεί όχι μόνο επιστημονική κατάρτιση αλλά και μεγάλη συναισθηματική αντοχή και ενσυναίσθηση. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός — όχι μόνο ως περίπτωση νόσου, αλλά και ως άνθρωπος. Αυτό που με συγκινεί περισσότερο στη δουλειά μου είναι οι σχέσεις εμπιστοσύνης που χτίζουμε ως ομάδα με πολλούς από τους ασθενείς μας και τις οικογένειές τους .
Η ομάδα μας αποτελείται από πέραν των 20 επαγγελματιών υγείας και συνεργαζόμαστε με όλες τις Ιατρικές ομάδες στα πλαίσια της πολυθεματικης προσέγγισης μεσα από πολυθεματικα συμβούλιά με κοινό στόχο να παρέχουμε εξατομικευμένη φροντίδα και να ενισχύσουμε την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η πρόοδος της Ογκολογίας τα τελευταία χρόνια μάς έχει δώσει νέα εργαλεία: ανοσοθεραπείες, στοχευμένες θεραπείες και σύνθετα πρωτόκολλα θεραπειών . Όμως ο ανθρώπινος παράγοντας και η θετική προσέγγιση παραμένουνκαθοριστικοί.
Για μένα, η ογκολογία δεν είναι απλώς μια ειδικότητα — είναι λειτούργημα. Κάθε μέρα είναι μια ευκαιρία να προσφέρουμε ελπίδα, αξιοπρέπεια και στήριξη σε ανθρώπους που το έχουν περισσότερο ανάγκη.
Πλέον με την νέα μας συνεργασία με την Κλινική Άγιος Ραφαήλ στην Λάρνακα ,προσφέρουμε της υπηρεσίες μας σε όλες τις πόλεις της ελεύθερης Κύπρου.
2/ Είναι αλήθεια ότι η Κύπρος έχει ψηλά ποσοστά καρκίνου;
Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα για το 2020, η Κύπρος εμφάνισε ψηλότερη συνολική επίπτωση καρκίνου από τον μέσο όρο της ΕΕ: 639 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 569 ανά 100.000
Ταυτόχρονα ομως ο δείκτης θνησιμότητας από καρκίνο στην Κύπρο ήταν χαμηλότερος — 195 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους– σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 247 που δειχνει ότι υπάρχει μια συνολικά ποιοτική και αποτελεσματική Ογκολογική προσέγγιση και θεραπεία από τους διάφορους φορείς στην Κύπρο.
3/ Ποια είναι η πρόληψη για τον καρκίνο;
Η πρόληψητου καρκίνου είναι ένα πολύπλευρο θέμα και περιλαμβάνει διάφορες στρατηγικές που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Ορισμένες από τις βασικές αρχές και ενέργειες για την πρόληψη του καρκίνου περιλαμβάνουν την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, την αποφυγή παραγόντων κινδύνου, και την τακτική παρακολούθηση μέσω διαγνωστικών εξετάσεων.
Ας δούμε τις πιο σημαντικές στρατηγικές πρόληψης του καρκίνου:
- Αποφυγή του Καπνίσματος
Το κάπνισμα είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για πολλές μορφές καρκίνου, όπωςτον καρκίνο του πνεύμονα, του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης και άλλων. Η διακοπή του καπνίσματος είναι η πιο σημαντική ενέργεια που μπορεί κάποιος να κάνει για να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου.
- Στρατηγικές:
- Συμβουλευτική υποστήριξη για τη διακοπή του καπνίσματος.
- Φαρμακευτική αγωγή (όπως υποκατάστατα νικοτίνης ή φαρμακευτικά σκευάσματα).
- Διατροφή και Σωματική Άσκηση
Η υγιεινή διατροφή και η τακτική σωματική άσκηση έχουν άμεση σχέση με την πρόληψη του καρκίνου.
- Διατροφή:
- Αυξήστε την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ολικής αλέσεως προϊόντων και φυτικών ινών.
- Περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένων τροφίμων και αλκοόλ.
- Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλατισμένων και τηγανητών τροφών.
- Σωματική Άσκηση:
- Ενδυναμώστε το ανοσοποιητικό σας σύστημα με τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας άσκησης την εβδομάδα.
- Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνους όπως του παχέος εντέρου, του μαστού και του ενδομητρίου.
- Προστασία από την Ηλιακή Ακτινοβολία
Η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνουγια τον καρκίνο του δέρματος (μελάνωμα, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα). Ενδείκνυται να ακολουθείτε μέτρα προστασίας.
- Στρατηγικές:
- Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας (SPF 30 ή περισσότερο).
- Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο τις ώρες αιχμής (10 π.μ. – 4 μ.μ.).
- Φορέστε προστατευτικά ρούχα, καπέλα και γυαλιά ηλίου.
- Εμβολιασμοί κατά του Καρκίνου
Ορισμένα εμβόλια μπορούν να βοηθήσουνστην πρόληψη του καρκίνου.
- Εμβόλιο για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV): Ο ιός HPV προκαλεί καρκίνοτου τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού, του πέους, του στοματοφάρυγγα κ.ά. Το εμβόλιο HPV προλαμβάνει τη μόλυνση από ορισμένα στελέχη του ιού.
- Εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β: Ο ιός της ηπατίτιδας Β συνδέεται μετον καρκίνο του ήπατος. Ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο.
- Τακτικός Προληπτικός Έλεγχος (Screening)
Η πρώιμη διάγνωση μπορεί να σώσει ζωές. Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος (screening) για ορισμένους τύπους καρκίνου μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση καρκίνου σε αρχικό στάδιο.
- Μαστογραφία-υπερηχογράφημα και Μαγνητικός Τομογράφος για τον καρκίνο του μαστού (για γυναίκες 35–40 ετών και άνω).
- Τεστ Παπανικολάου (Pap test) και HPV test για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
- Κολονοσκόπηση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου (από 50 ετών και άνω).
- Δοκιμή αίματος για PSA για τον καρκίνο του προστάτη.
- Περιορισμός Αλκοόλ
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνογια διάφορους τύπους καρκίνου, όπως του ήπατος, του στομάχου, του στόματος και του φάρυγγα.
- Αποφυγή Επαγγελματικών Καρκινογόνων
Ορισμένες επαγγελματικές δραστηριότητες ενδέχεται να εκθέτουν τους εργαζόμενους σε καρκινογόνες ουσίες (π.χ. αμίαντο, χημικά προϊόντα). Η χρήση κατάλληλων προστατευτικών μέτρων και η τήρηση των κανονισμών ασφαλείας είναι πολύσημαντικά.
4/ Σε τι ποσοστό είναι ιάσιμη η συγκεκριμένη ασθένεια στη χώρα μας;
Το ποσοστό ίασης ή επιβίωσης από τον καρκίνο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του καρκίνου, το στάδιο στο οποίο διαγιγνώσκεται, η ηλικία του ασθενούς, η γενική του υγεία και η πρόσβαση σε έγκαιρη και αποτελεσματική θεραπεία. Ωστόσο, η Κύπρος έχει σημειώσει πρόοδο στην αντιμετώπιση του καρκίνου, ειδικά λόγω της βελτίωσης των διαγνωστικών μεθόδων και των θεραπευτικών επιλογών.
- Γενικά ποσοστά επιβίωσης για τον καρκίνο στηνΚύπρο
Τα ποσοστά επιβίωσηςγια τον καρκίνο στην Κύπρο βρίσκονται σε παρόμοια επίπεδα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αν και υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης στην πρόληψη και στη θεραπεία σε κάποιες περιπτώσεις.
- Πενταετής επιβίωση: Η πενταετής επιβίωση, δηλαδή το ποσοστό των ασθενών που επιβιώνουν για τουλάχιστον 5 χρόνια μετά τη διάγνωση του καρκίνου, κυμαίνεται γύρω από 60-65% για τους περισσότερους τύπους καρκίνου στην Κύπρο
- Ειδικά για καρκίνο του μαστού: Τα ποσοστά επιβίωσης για τον καρκίνο του μαστού είναι ιδιαίτερα υψηλά και κοντά στο 80-85% για τις γυναίκες που διαγιγνώσκονται στο πρώτο στάδιο της νόσου
- Καρκίνος του παχέος εντέρου: Οι πενταετείς επιβιώσαντες για τον καρκίνο του παχέος εντέρου κυμαίνονται γύρω από 60%, αλλά με την έγκαιρη διάγνωση (screening), τα ποσοστά μπορούν να φτάσουν μέχρι το 90% στην περίπτωση των σταδίων 1 και 2
5/ Πόσο κοντά είμαστε στην πλήρη αντιμετώπιση του καρκίνου;
Η πλήρης αντιμετώπιση του καρκίνου παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά και επιστημονικά ζητήματα του 21ου αιώνα. Αν και έχουμε κάνει τεράστια βήματα στην κατανόηση των αιτίων και στη θεραπεία του καρκίνου, το όνειρο για την “πλήρη θεραπεία” παραμένει μακρινό, κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας της ασθένειας.
Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις και ελπιδοφόρες προοπτικές στον τομέα της ογκολογίας που μας φέρνουν πιο κοντά στην πλήρη ή ακόμη και στην οριστική θεραπεία για πολλούς τύπους καρκίνου. Ας εξετάσουμετις πιο πρόσφατες και σημαντικές εξελίξεις:
- Ανοσοθεραπεία: Η ΜεγάληΕλπίδα
Η ανοσοθεραπεία είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς ώστε να αναγνωρίσει και να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα. Η ανοσοθεραπεία έχει αποδώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου, όπως:
- Μελάνωμα
- Καρκίνος του πνεύμονα
- Καρκίνος του νεφρού
- Καρκίνος της ουροδόχου κύστης
Οι θεραπείες όπως τα αντι-CTLA-4 και αντι-PD-1 αναστέλλουν τους μηχανισμούς που εμποδίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίσει και να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία εμφανίζουν σχεδόν συνεχή ύφεση και μακροχρόνια επιβίωση.
Ωστόσο, οι ανοσοθεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές για όλους τους τύπους καρκίνου και για όλους τους ασθενείς, και οι παρενέργειες μπορούν να είναι σημαντικές, γι’ αυτό συνεχίζονται οι έρευνες για την περαιτέρω βελτίωση των θεραπευτικών στρατηγικών.
- Στοχευμένες Θεραπείες: Προσαρμοσμένες και Εξατομικευμένες
Οι στοχευμένες θεραπείες βασίζονται στην κατανόηση των γενετικών μεταλλάξεων που προκαλούν τον καρκίνο. Αυτές οι θεραπείες στοχεύουν συγκεκριμένα μοριακά σημεία των καρκινικών κυττάρων και διαφέρουν από την παραδοσιακή χημειοθεραπεία, που καταστρέφει και τα υγιή κύτταρα.
Για παράδειγμα:
- Έγκριση φαρμάκων για την αντιμετώπιση καρκίνων με μεταλλάξεις EGFR (π.χ. καρκίνος του πνεύμονα).
- Αναστολείς του HER2 για τον καρκίνοτου μαστού.
Αυτές οι θεραπείες επιτρέπουν μια πιο στοχευμένη και ακριβή προσέγγιση, μελιγότερες παρενέργειες και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, η ανάπτυξη τέτοιων θεραπειών για όλους τους τύπους καρκίνου είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο, και η γενετική ποικιλία των καρκίνων καθιστά δύσκολη την πλήρη θεραπεία όλων των περιπτώσεων.
- Πρόληψη και Πρόωρη Διάγνωση
Η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη προσέγγιση παραμένουν κρίσιμα εργαλεία για την πλήρη αντιμετώπιση του καρκίνου. Οι τακτικοί έλεγχοι (screening) όπως η μαστογραφία, η κολονοσκόπηση και οι γενετικές εξετάσεις για ανθρώπους με υψηλό κίνδυνο, έχουν οδηγήσει σε αύξησητων ποσοστών επιβίωσης για πολλούς τύπους καρκίνου.
Αν καταφέρουμε να ανιχνεύσουμετον καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, οι πιθανότητες πλήρους ίασης αυξάνονται δραματικά, ειδικά για καρκίνους όπως:
- Καρκίνος του μαστού
- Καρκίνος του παχέος εντέρου
- Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
Παρά τις εντυπωσιακές εξελίξεις στην ανοσοθεραπεία, τις στοχευμένεςθεραπείες και τις επεμβατικές θεραπείες, δεν έχουμε φτάσει ακόμα σε πλήρη θεραπεία του καρκίνου για όλουςτουςτύπους και τα στάδια.
- Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση παραμένουν κλειδιά για την επιτυχία στην αντιμετώπιση του καρκίνου, και η έρευνα συνεχίζεται σε πολλές κατευθύνσεις.
Η πλήρης ίαση για όλους τους τύπους καρκίνου μπορεί να αργήσει, αλλά οι ελπίδες είναι μεγάλες, καθώς η επιστήμη συνεχώς εξελίσσεται και επιτυγχάνει νέες κατακτήσεις στην κατανόηση και την αντιμετώπιση της ασθένειας.
