Σε κάθε ιστορική καμπή, τα κράτη που επιτυγχάνουν να σταθούν με σταθερότητα απέναντι στις προκλήσεις του παρόντος και να διαμορφώσουν με όραμα το μέλλον, είναι εκείνα που επενδύουν στην Παιδεία. Η εκπαίδευση δεν είναι απλώς ένας τομέας πολιτικής. Είναι ο μηχανισμός διαμόρφωσης του πολίτη, ο βασικός πυλώνας κοινωνικής συνοχής και κινητήριος μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης. 

Ως  Κυβέρνηση έχουμε θέσει ως στρατηγική προτεραιότητά μας ένα συνεκτικό πλαίσιο αλλαγών στην εκπαίδευση, με στόχο όχι μόνο τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, αλλά κυρίως την καλλιέργεια Παιδείας που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των καιρών, που να επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο και να στηρίζει την οικονομία.

Το προφίλ του πολίτη του αύριο διαμορφώνεται – και εν πολλοίς καθορίζεται – από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Για να ενδυναμώσουμε τα παιδιά από την μικρή ηλικία και να τους μεταδώσουμε τα απαραίτητα εφόδια ώστε να εξελιχθούν σε ενεργούς, δημοκρατικούς και ικανούς πολίτες, η εκπαίδευση αποτελεί τον πιο ισχυρό μας σύμμαχο. Οφείλει να καλλιεργεί αξίες, να προσφέρει γνώσεις και να ενισχύει δεξιότητες κρίσιμες για τη σύγχρονη ζωή και εργασία. Δεν μπορούμε να αναμένουμε πολίτες με ανώτερες δεξιότητες σκέψης, εάν δεν ξεκινήσουμε να τις καλλιεργούμε από την προσχολική ηλικία και ακόμη νωρίτερα.

Η εκπαίδευση αποτελεί θεμέλιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Η επένδυση σε ένα ποιοτικό και δίκαιο εκπαιδευτικό σύστημα είναι το μέσο για μια υγιή κοινωνία, δημοκρατικό πολίτευμα και ισχυρή οικονομία. Η ανάγκη για εξυγίανση και αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος – ώστε να είναι αποτελεσματικό, συμπεριληπτικό και να προσφέρει ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά – είναι αδιαμφισβήτητη. Αυτός είναι και ο στόχος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που υλοποιούμε.

Τα ευρήματα εθνικών και ευρωπαϊκών μελετών καταδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη μετάβασης προς ένα σύγχρονο, ανθρωποκεντρικό σχολείο. Ένα σχολείο που δημιουργεί προϋποθέσεις επιτυχίας για κάθε παιδί και στηρίζει ουσιαστικά το έργο των εκπαιδευτικών. Παρά τη σημαντική οικονομική επένδυση που γίνεται στον τομέα της Παιδείας, τα μαθησιακά αποτελέσματα δεν αντανακλούν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τις δυνατότητες των παιδιών και του συστήματος. Γι’ αυτό και επιδιώκεται καλύτερη στόχευση πόρων, ανακατανομή κονδυλίων και υιοθέτηση πιο αποτελεσματικών παιδαγωγικών πολιτικών. Αυτό είναι το υπόβαθρο της μεταρρύθμισης.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να γίνει πιο φιλικό, πιο λειτουργικό και ουσιαστικά πιο αποδοτικό, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς. Οι πολιτικές που εφαρμόζουμε έχουν ως επίκεντρο τη μετάβαση από ένα αναχρονιστικό, αποσπασματικό και εξετασιοκεντρικό μοντέλο, σε ένα σχολείο σύγχρονο, ευέλικτο, συμπεριληπτικό και αποτελεσματικό. Ένα σχολείο που δεν αναπαράγει την άγονη γνώση, αλλά ενισχύει τις δεξιότητες που απαιτεί η πραγματικότητα που ζούμε. Κριτική σκέψη, δημιουργικότητα, επίλυση προβλημάτων, επιχειρηματολογία και τεκμηριωμένη άποψη.

Η Παιδεία μάς αφορά όλους. Τον μαθητή και τη μαθήτρια, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, την κάθε οικογένεια, την επιχειρηματική κοινότητα, την κοινωνία ολόκληρη. Διότι η ποιότητα της εκπαίδευσης αντικατοπτρίζεται στη δημοκρατία, την εργασία, την ευημερία.

Από τη θεωρία στην πράξη: Ένα συνεκτικό και ρεαλιστικό πλαίσιο μεταρρύθμισης
Το ερώτημα που απασχολεί κάθε σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα είναι σαφές: ποιον/ποιαν  πολίτη θέλουμε να διαμορφώσουμε; Η απάντηση δεν είναι αφηρημένη, μεταφράζεται, σε πράξη μέσα από ένα σχολείο που ενδυναμώνει τα παιδιά με δεξιότητες, γνώσεις, στάσεις και αξίες που απαιτεί ο  αιώνας που διανύουμε.
Με συνέπεια και αποφασιστικότητα, προχωρούμε σε μια σειρά στοχευμένων παρεμβάσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι πιο κάτω:

Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτικού Έργου: Η αλλαγή στην Παιδεία ξεκινά από το πιο κρίσιμο σημείο της, την ποιότητα της διδασκαλίας.  Για αυτό και η αξιολόγηση είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Και στην χρονική συγκυρία που βρισκόμαστε – με ένα νομοσχέδιο στο πλαίσιο της Βουλής- είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η αξιολόγηση είναι η πυξίδα που δείχνει πού πάμε καλά και πού πρέπει να βελτιωθούμε. Είναι πολύ σημαντικό το βήμα που έχουμε ήδη κάνει, έχοντας ένα νομοσχέδιο ενώπιον της Βουλής. Και υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να προχωρήσουμε με θάρρος σε μια νέα εποχή αξιολόγησης, στηριγμένη στη διαφάνεια, την τεκμηρίωση και την επιστημονικότητα, απαλλαγμένη με αναχρονισμούς, στρεβλώσεις και φοβίες. Γιατί τα παιδιά μας αξίζουν ένα σχολείο που να προσπαθεί συνεχώς να γίνεται καλύτερο. Και οι εκπαιδευτικοί μας αξίζουν ένα σύστημα που να αναγνωρίζει την προσπάθεια και το έργο τους.
Εκσυγχρονισμός της ύλης. Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, προχωρούμε στην επικαιροποίηση της ύλης όλων των μαθημάτων, από το δημοτικό μέχρι τη μέση εκπαίδευση, με μείωση στην αναγκαία έκταση και ενίσχυση δεξιοτήτων όπως η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η επίλυση προβλημάτων και η επιχειρηματολογία. Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης δεν μπορεί να παραμένει στατικό, όταν η επιστήμη και η τεχνολογία εξελίσσονται ραγδαία.

Αναβάθμιση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Η μετάβαση σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό μοντέλο δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την ουσιαστική στήριξη των εκπαιδευτικών. Εφαρμόζουμε καινοτόμα προγράμματα επιμόρφωσης, διά ζώσης και διαδικτυακά, που στηρίζουν την εξατομικευμένη και διαφοροποιημένη διδασκαλία με επίκεντρο το παιδί και όχι απλώς την κάλυψη της ύλης.

Σύγχρονος τεχνολογικός εξοπλισμός. Από τον Σεπτέμβριο 2025, όλα τα σχολεία θα εξοπλιστούν με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, αξιοποιώντας κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση δεν αποτελεί πλέον καινοτομία, αλλά αναγκαιότητα. Η πρόκληση είναι η παιδαγωγικά ορθή αξιοποίησή τους, με έμφαση στη λογική και ηθική χρήση, κυρίως σε ότι αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Εκσυγχρονισμός της αξιολόγησης των μαθητών. Υλοποιούμε ήδη ένα νέο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών, που δεν πρέπει να περιορίζεται σε διαγωνίσματα, αλλά περιλαμβάνει πολυσύνθετες μορφές αξιολόγησης όπως πρότζεκτ, συνθετικές και δημιουργικές εργασίες, τεκμηριωμένες παρουσιάσεις. Στόχος είναι η μετατόπιση του κέντρου βάρους από την αποστήθιση στην κατανόηση και την εφαρμογή της γνώσης.

Αναβάθμιση των σχολικών δομών. Η λειτουργία του ολοήμερου σχολείου με σύγχρονο περιεχόμενο, αναλυτικό πρόγραμμα και διασύνδεση πρωινού και απογευματινού χρόνου αποτελεί προτεραιότητα. Παράλληλα, θεσμοθετούμε και ενισχύουμε σχολεία ειδικού ενδιαφέροντος – μουσικά, αθλητικά, STEM, Τεχνικό Γυμνάσιο – που ενισχύουν τη δημιουργικότητα και αξιοποιούν τα ταλέντα των μαθητών. Σε αυτά θέση έχουν και οι κτηριακές υποδομές, για τις οποίες επενδύουμε πολλά, μέσω συγκεκριμένου προγραμματισμού και προτεραιοτήτων.

Στήριξη της ψυχικής υγείας και πρόληψη της παραβατικότητας. Εφαρμόζουμε δράσεις προαγωγής της ψυχικής υγείας από τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Παρεμβαίνουμε με στόχο τη μείωση της βίας και της παραβατικότητας μέσω της πρόληψης και της ενδυνάμωσης των μαθητών.
Επανένταξη της αγωγής του πολίτη. Ενισχύουμε την αγωγή του ενεργού και δημοκρατικού πολίτη, με σύγχρονη θεματολογία και πρακτικό προσανατολισμό. Ο πολίτης της νέας εποχής πρέπει να γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και να διαθέτει ενσυναίσθηση και κοινωνική συνείδηση.

Νέα χρήσιμα μαθήματα. Εισάγουμε από το δημοτικό τη Συμβουλευτική και τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό, ώστε οι μαθητές να εξοικειώνονται με έννοιες που θα τους στηρίξουν στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή.
Συμπερίληψη και ισότητα. Ενισχύουμε τη συμπεριληπτική εκπαίδευση, ώστε κάθε παιδί – ανεξαρτήτως προκλήσεων να έχει ίσες ευκαιρίες. Η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι προϋπόθεση μιας δημοκρατικής κοινωνίας και δείκτης της ποιότητάς της.

Παιδεία και Οικονομία: Από την επένδυση στο αποτέλεσμα

Η Παιδεία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την οικονομική ανάπτυξη. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι οι σύγχρονες οικονομίες θεμελιώνονται στις αίθουσες των σχολείων. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν προσφέρει ουσιαστικά εφόδια στους νέους, δεν μπορεί να υποστηρίξει μια ανταγωνιστική οικονομία.

Η εκπαίδευση είναι επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και, συνεπώς, στον ίδιο τον αναπτυξιακό πυρήνα της χώρας. Οι πολιτικές μας συνδέονται στρατηγικά με την αγορά εργασίας και την επιχειρηματικότητα:

Αναβάθμιση της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΤΕΕΚ). Νέα και εκσυγχρονισμένα προγράμματα, θεσμοθέτηση του Τεχνικού Γυμνασίου, αναβάθμιση των ΜΙΕΕΚ. Τα προγράμματα σχεδιάζονται στη βάση της έρευνας για τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, με έμφαση στην απασχόληση.

Διασύνδεση με την αγορά εργασίας. Οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν στόχο μόνο τη γνώση, αλλά και την επαγγελματική προοπτική. Καλλιεργούμε δεξιότητες με εφαρμογή στην πράξη και δίνουμε στα παιδιά τα εργαλεία για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της οικονομίας.
Καλλιέργεια της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.  Η νέα γενιά πρέπει να είναι σε θέση όχι μόνο να ενταχθεί στην αγορά εργασίας, αλλά και να την αναδιαμορφώσει. Ενισχύουμε την καλλιέργεια δεξιοτήτων καινοτομίας από την πρώτη σχολική ηλικία.

Μια οικονομία ανθεκτική και δίκαιη χρειάζεται πολίτες ενημερωμένους, με εφόδια, ψυχικά ανθεκτικούς και κοινωνικά ενεργούς. Αυτός είναι και ο ρόλος της Παιδείας.

Το σχολείο για το σήμερα και το αύριο 

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προωθούμε δεν είναι απλώς ένα πλέγμα μεμονωμένων δράσεων. Είναι ένα συνεκτικό σχέδιο που θέτει τις βάσεις για ένα σχολείο που δεν ακολουθεί την εποχή του, αλλά τη διαμορφώνει. Ένα σχολείο που είναι ασφαλές, συμπεριληπτικό, δημοκρατικό, φιλικό προς όλα τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς, και που προετοιμάζει πολίτες με αυτοπεποίθηση, υπευθυνότητα και κριτική συνείδηση.

Αλλάζουμε νοοτροπίες, ξεπερνούμε παγιωμένες αντιλήψεις, κάνουμε τομές εκεί όπου για χρόνια υπήρχε αδράνεια. Η Παιδεία αλλάζει  με όραμα, με σχέδιο και συνέπεια.

Γιατί η επένδυση στην Παιδεία είναι επένδυση στο μέλλον. Στα παιδιά μας. Στην κοινωνία μας. Στην οικονομία μας.

Η Παιδεία αλλάζει: Το όραμα γίνεται πράξη

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που υλοποιούμε αποτελεί συνδυασμό οράματος, τεχνογνωσίας και πολιτικής βούλησης. Δεν αποτελεί αποσπασματική πολιτική. Είναι μια ολιστική στρατηγική με περιεχόμενο και επιστημονική τεκμηρίωση, για μια Παιδεία που δημιουργεί ενεργούς πολίτες, δίκαιη κοινωνία και ανθεκτική οικονομία. «Η Παιδεία αλλάζει» δεν είναι σύνθημα. Αλλάζουμε γιατί γνωρίζουμε τι δεν λειτουργεί. Αλλάζουμε γιατί πιστεύουμε ότι τα παιδιά μας αξίζουν ένα εκπαιδευτικό σύστημα που καλλιεργεί δεξιότητες, ενσυναίσθηση και δημοκρατική συνείδηση. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προετοιμάζει όχι μόνο επαγγελματίες, αλλά ενεργούς πολίτες.

Η Παιδεία είναι η πιο σπουδαία κοινωνική και αναπτυξιακή επένδυση. Και είμαστε αποφασισμένοι να την υλοποιήσουμε. Αυτός είναι ο δρόμος για να φτιάξουμε την Κύπρο που όλοι θέλουμε.

Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας