Έρχονται εξώδικα πρόστιμα και κατεδαφίσεις για τις επικίνδυνες οικοδομές – Έτοιμο το νομοσχέδιο του υπ. Εσωτερικών

Έτοιμο είναι το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών που στόχο έχει να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα που προκύπτουν με τις επικίνδυνες οικοδομές. Από θαύμα δεν θρηνήσαμε, μέχρι σήμερα, θύματα από τις δεκάδες πτώσεις μπαλκονιών, αποκόλλησης κτισμάτων ή και ολόκληρων τοίχων που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια σε επικίνδυνες οικοδομές.

Οι ιδιοκτήτες τους αδιαφορούν ή αρνούνται ή αδυνατούν οικονομικά να τις συντηρήσουν, με αποτέλεσμα να τίθενται σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Εκτός από τους χρήστες – ενοικιαστές αυτών των κατοικιών κινδυνεύουν και όσοι διέρχονται από αυτές.

Όπως δήλωσε στον «Π» ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, οι προτεινόμενες αλλαγές που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο είναι αποτέλεσμα διαβούλευσης με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (ΕΟΑ, Ένωση Δήμων, αρμόδια τμήματα ΥΠΕΣ) καθώς και με τον πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής. «Η από κοινού ετοιμασία του νομοσχεδίου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των θετικών αποτελεσμάτων που μπορεί να έχει για τους πολίτες και την κοινωνία η υπεύθυνη στάση και η εποικοδομητική συνεργασία», υπέδειξε ο υπουργός.

Πότε θα θεωρείται επικίνδυνη μια οικοδομή

Με βάση το νομοσχέδιο, «επικίνδυνη οικοδομή» θα λογίζεται η οικοδομή ή μέρος οικοδομής που παρουσιάζει και εμφανίζει σημεία φθοράς και/ή βλάβης και/ή μετατροπές και/ή προσθήκες που καθιστούν ορατό τον κίνδυνο για την ασφαλή της χρήση για τα πρόσωπα που διαμένουν σε αυτήν ή στη γειτονική οικοδομή ή για τους διερχομένους ή για τις γειτονικές οικοδομές. Η επικινδυνότητα μπορεί να σχετίζεται με την παλαιότητα ή τη μη συντήρηση ή και βλαβών ή ένεκα κακής θεμελίωσης ή κακής ποιότητας ή σύνθεσης υλικών ή κακοτεχνίας και/ή κακής δόμησης ή ακόμη ένεκα δομικών ελαττωμάτων ή διάβρωσης ή ελλειμμάτων πυροπροστασίας.

Οι βασικές πρόνοιες του νομοσχεδίου

Με σκοπό τη βελτίωση του ισχύοντος πλαισίου προκειμένου να καταστεί αποτελεσματικό και αποτρεπτικό, στο νομοσχέδιο προτείνονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις:

1Ενημέρωση ιδιοκτήτη επικίνδυνης οικοδομής. Εξαιτίας των δυσκολιών που παρατηρούνται στον εντοπισμό των ιδιοκτητών καθώς και στην παραλαβή των διπλοσυστημένων επιστολών – τις οποίες η πλειοψηφία των πολιτών δεν παραλαμβάνει, πλέον, διότι θεωρούν ότι είναι εξώδικο πρόστιμο για τροχαίες παραβάσεις από τις κάμερες – προτείνεται η τροποποίηση της νομοθεσίας, έτσι ώστε, να μην απαιτείται επίδοση της ειδοποίησης για επικίνδυνη οικοδομή και λήψη μέτρων. Αντ’ αυτού, προτείνεται όπως ο ιδιοκτήτης ενημερώνεται είτε μέσω επιστολής η οποία θα αποστέλλεται ταχυδρομικώς και θα λειτουργεί με τα επιπρόσθετα μέτρα ενημέρωσης που περιλαμβάνονται στην υφιστάμενη νομοθεσία και αφορούν τη δημοσίευση σε ημερήσια εφημερίδα ή/και την τοιχοκόλληση στην οικοδομή καθώς και τα προτεινόμενα μέτρα για ανάρτηση στην ιστοσελίδα της αρμόδιας Αρχής και ενημέρωση της τοπικής Αρχής.

2 Δυνατότητα ολικής ή μερικής κατεδάφισης επικίνδυνης οικοδομής. Με σκοπό να διευκρινιστεί ρητά στη νομοθεσία ότι ως μέτρο άρσης της επικινδυνότητας περιλαμβάνεται και η ολική ή μερική κατεδάφιση οικοδομής, εισάγονται διατάξεις που επιτρέπουν την εφαρμογή της, τόσο από τον ιδιοκτήτη, όταν λαμβάνονται μέτρα σύμφωνα με σχετική ειδοποίηση της αρμόδιας Αρχής, όσο και από την αρμόδια Αρχή σε περίπτωση λήψης μέτρων λόγω μη ανταπόκρισης του ιδιοκτήτη ή αυτεπάγγελτης επέμβασης.

3 Είσοδος και λήψη μέτρων σε κατοικία με διάταγμα ex parte. Όπου απαιτείται επέμβαση της αρμόδιας Αρχής για λήψη μέτρων σε οικοδομή που χρησιμοποιείται ως κατοικία, εισάγεται πρόνοια ώστε το διάταγμα δικαστηρίου που απαιτείται να εκδίδεται κατόπιν διαδικασίας που αρχίζει με μονομερή αίτηση (ex parte) που καταχωρίζει η αρμόδια Αρχή για σκοπούς εξοικονόμησης χρόνου.

4 Εκκένωση οικοδομής με διάταγμα ex parte. Ομοίως και σε περίπτωση που η αρμόδια Αρχή απαιτήσει εκκένωση επικίνδυνης οικοδομής όπου εισάχθηκε σχετική πρόνοια ώστε σε περίπτωση άρνησης των ενοίκων να εγκαταλείψουν την επικίνδυνη οικοδομή να είναι δυνατή η απομάκρυνσή τους με έκδοση διατάγματος δικαστηρίου, το οποίο θα εκδίδεται κατόπιν διαδικασίας που αρχίζει με μονομερή αίτηση (ex parte) που καταχωρίζει η αρμόδια Αρχή.

5 Απαγόρευση χρήσης και/ή ενοικίασης. Εισάγεται ειδική πρόνοια που απαγορεύει τη χρήση ή/και ενοικίαση οικοδομών που έχουν χαρακτηριστεί ως επικίνδυνες με απόφαση της αρμόδιας Αρχής. Η απαγόρευση αυτή θα ισχύει ανεξαρτήτως των διατάξεων του περί ενοικιοστασίου νόμου διασφαλίζοντας ότι, κτήρια που ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούνται ή να εκμισθώνονται έως ότου αρθεί η επικινδυνότητά τους.

6 Διακοπή της παροχής νερού ή/και της ηλεκτρικής ενέργειας. Με σκοπό την εισαγωγή επιπρόσθετων και πιο ισχυρών εργαλείων ως μοχλό πίεσης προς τον ιδιοκτήτη ή/και τα πρόσωπα που διαμένουν σε επικίνδυνη οικοδομή για εγκατάλειψη και εκκένωσή της, εισήχθησαν πρόνοιες οι οποίες παρέχουν στην αρμόδια Αρχή τη δυνατότητα να διακόψει την παροχή ύδατος στην οικοδομή, λαμβάνοντας υπόψη ότι, αρμοδιότητα για την παροχή ύδατος έχει ο οικείος ΕΟΑ και/ή να υποβάλει στον Διαχειριστή Συστήματος Διανομής εντολή αποσύνδεσης της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.

7 Λήψη μέτρων στη βάση οικονομικών κριτηρίων. Σε περιπτώσεις επικίνδυνων οικοδομών και όπου η αρμόδια Αρχή καλεί τον ιδιοκτήτη να διορίσει μελετητή για την ετοιμασία σχετικής έκθεσης, περιλήφθηκε διάταξη σύμφωνα με την οποία η εν λόγω έκθεση θα πρέπει να περιλαμβάνει και την επιλογή της μερικής ή ολικής κατεδάφισης. Περαιτέρω, στο προτεινόμενο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι, στην περίπτωση που οι αρμόδιες Αρχές λαμβάνουν μέτρα σε επικίνδυνη οικοδομή θα περιορίζονται σε άμεσα σωστικά μέτρα για την άρση της επικινδυνότητας, όπως για παράδειγμα σφράγιση, τοποθέτηση προειδοποιητικών πινακίδων ή σημάτων κινδύνου, περίφραξη, υποστύλωση, αντιστήριξη ή μερική/ολική κατεδάφιση, απομάκρυνση επικίνδυνων στοιχείων, και λαμβάνοντας υπόψη το κόστος των μέτρων, θα επιλέγουν την πλέον οικονομική λύση.

8 Εμπράγματο βάρος (MEMO). Αναφορικά με την ανάκτηση των εξόδων της αρμόδιας Αρχής μετά από επέμβαση και τη λήψη μέτρων σε επικίνδυνη οικοδομή, στο προτεινόμενο νομοσχέδιο έχει προστεθεί πρόνοια για την εγγραφή εμπράγματου βάρους στην επηρεαζόμενη ακίνητη ιδιοκτησία κατά τρόπο παρόμοιο με τις διατάξεις του περί Δήμων Νόμου που αφορά τα έξοδα επέμβασης σε περιπτώσεις οχληρίας. Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα ρύθμισης της οφειλής για τα εν λόγω έξοδα με πληρωμή σε μηνιαίες δόσεις κατόπιν συμφωνίας με την αρμόδια Αρχή.

9 Εξώδικη ρύθμιση αδικήματος. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης δεν ανταποκριθεί στην ειδοποίηση της αρμόδιας Αρχής για τη λήψη μέτρων σε επικίνδυνη οικοδομή, πέραν των ποινικών κυρώσεων και του διοικητικού προστίμου που ήδη προβλέπονται στη νομοθεσία, εισάγεται η δυνατότητα επιβολής και εξώδικου προστίμου.

Αύξηση διοικητικών και ποινικών προστίμων

Το νομοσχέδιο προβλέπει αύξηση του διοικητικού προστίμου που δύναται να επιβάλει η αρμόδια Αρχή σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του ιδιοκτήτη με ειδοποίηση που αφορά επικίνδυνη οικοδομή, από μέχρι €20.000 που προβλέπεται σήμερα σε μέχρι €40.000, ενώ σε περίπτωση συνέχισης της παράβασης, προβλέπεται επιπρόσθετο ημερήσιο πρόστιμο έως €200. Σε περίπτωση μη καταβολής του προστίμου, η αρμόδια Αρχή δύναται να λάβει δικαστικά μέτρα για την είσπραξη του οφειλόμενου ποσού ως αστικό χρέος.

Αυξάνεται, επίσης, το ποινικό πρόστιμο που δύναται να επιβάλει το δικαστήριο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του ιδιοκτήτη με ειδοποίηση που αφορά επικίνδυνη οικοδομή, έως €20.000 σε περίπτωση πρώτης καταδίκης και έως €40.000 σε περίπτωση δεύτερης ή μεταγενέστερης καταδίκης.

Καταγράφηκαν 1.287 επικίνδυνες οικοδομές το 2024

Σε συνεργασία με το ΕΤΕΚ, την Ένωση Δήμων, τις 25 αρμόδιες Αρχές (20 Δήμοι και πέντε Επαρχιακές Διοικήσεις) καθώς και άλλες Υπηρεσίες και Τμήματα του Υπουργείου Εσωτερικών, διενεργήθηκε μελέτη, εντός του 2024, με σκοπό την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης.

Οι επικίνδυνες οικοδομές που εντοπίστηκαν και καταγράφηκαν ανά επαρχία έχουν ως εξής:

• Επαρχία Λευκωσίας: 618 επικίνδυνες οικοδομές.
• Επαρχία Λεμεσού: 303 επικίνδυνες οικοδομές.
• Επαρχία Λάρνακας: 170 επικίνδυνες οικοδομές.
• Επαρχία Αμμοχώστου: 26 επικίνδυνες οικοδομές.
• Επαρχία Πάφου: 170 επικίνδυνες οικοδομές.

Δέον να σημειωθεί, ότι κατά το έτος 2024, οι Δήμοι Λευκωσίας και Λεμεσού δαπάνησαν τα περισσότερα χρήματα για τη λήψη μέτρων με σκοπό την άρση της επικινδυνότητας σε οικοδομές που βρίσκονται εντός των δημοτικών τους ορίων. Συγκεκριμένα, ο Δήμος Λευκωσίας δαπάνησε ποσό ύψους €160.000 και ο Δήμος Λεμεσού ποσό ύψους €100.000

Εκτός νομοσχεδίου το ΜΟΤ

Στο νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνεται η πρόνοια για υποχρεωτική συντήρηση και έλεγχο των οικοδομών, που επικράτησε να λέγεται ως ΜΟΤ των κτηρίων. Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, το συγκεκριμένο μέτρο θα προωθηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο καθώς τυγχάνει ακόμη επεξεργασίας. Συγκεκριμένα, εξετάζεται η έκδοση ενός υπουργικού διατάγματος στο οποίο θα καθορίζονται, αφενός, οι κατηγορίες οικοδομών και η συχνότητα διενέργειας των περιοδικών ελέγχων ανά κατηγορία και αφετέρου, τα χρονικά διαστήματα των περιοδικών ελέγχων, τα οποία θα κυμαίνονται από δυο μέχρι 20 έτη αναλόγως της κατηγοριοποίησης της οικοδομής. Το διάταγμα θα εκδίδεται από τον υπουργό Εσωτερικών.

Οι ΕΟΑ αναλαμβάνουν την ευθύνη από 1/4/2025

Ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, μιλώντας στον «Π» προέβη στην ακόλουθη δήλωση αναφορικά με την τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας που δρομολογείται για τις επικίνδυνες οικοδομές: «Στο πλαίσιο της διαρκούς προσπάθειάς μας για αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τη διαχείριση των επικίνδυνων οικοδομών, εντοπίσαμε αδυναμίες στον υφιστάμενο νόμο, οι οποίες εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή του. Οι επικίνδυνες οικοδομές αποτελούν ζήτημα που απαιτεί δραστική παρέμβαση με στόχο να διασφαλίζονται η δημόσια ασφάλεια και υγεία.

Συνεπώς, και ενόψει της μεταφοράς της αρμοδιότητας στους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης από την 1η Απριλίου 2025, κρίθηκε απαραίτητο να τροποποιηθούν πρόνοιες του υφιστάμενου νόμου, έτσι ώστε, οι ΕΟΑ να έχουν στα χέρια τους ισχυρότερα νομικά και διοικητικά εργαλεία, που να τους επιτρέπουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά το θέμα των επικίνδυνων οικοδομών. Μέσα από την προτεινόμενη νομοθετική αλλαγή, δίνεται ξεχωριστή έμφαση στον παράγοντα ελέγχου τήρησης του νόμου με τον καθορισμό αυστηρότερου πλαισίου επιτήρησης και επιβολής στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης.

Επίσης, η ευθύνη άρσης της επικινδυνότητας μετατίθεται στον ιδιοκτήτη της οικοδομής και, παράλληλα, εισάγονται μέτρα επιβολής ως μοχλός πίεσης προς τους ιδιοκτήτες ώστε να προβαίνουν οι ίδιοι σε ενέργειες για την άρση της επικινδυνότητας της οικοδομής τους. Ακόμα, επιλύεται η οικονομική πτυχή του θέματος, δεδομένου ότι στις πλείστες περιπτώσεις το κόστος για την άρση της επικινδυνότητας αποτελεί τροχοπέδη για τη λήψη μέτρων από τις αρμόδιες Αρχές. Για τον λόγο αυτό, εξασφαλίσαμε επιπρόσθετη οικονομική ενίσχυση, η οποία θα παραχωρείται στους ΕΟΑ μέσω των δήμων ώστε στη βάση προγραμματισμού, να γίνονται οι απαραίτητες διεργασίες».