Μέτρα με στόχο την ενεργό γήρανση – Σε διαβούλευση η πρώτη Εθνική Στρατηγική
Μέχρι το 2050 υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού της γης θα είναι άτομα Τρίτης Ηλικίας, μιας και το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί για τις γυναίκες στα 80 έτη και για τους άνδρες στα 77 έτη. Στην Κύπρο το προσδόκιμο ζωής είναι 84,7 για τις γυναίκες και 80,3 για τους άντρες. Όπως προκύπτει και μέσα από την τελευταία απογραφή πληθυσμού, στην Κύπρο το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω είναι στο 17,2%, έχοντας ξεπεράσει το ποσοστό των παιδιών κάτω των 15 ετών, το οποίο βρίσκεται στο 15,4%.
1. Κοινωνική Ενσωμάτωση
Οι στρατηγικές επιδιώξεις και στόχοι της Εθνικής Στρατηγικής εδράζονται σε τέσσερις πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας αφορά την Κοινωνική Ενσωμάτωση. Στο πλαίσιο αυτό προωθούνται δράσεις που στοχεύουν στην:
- Βελτίωση της κοινωνικοποίησης και ενεργότερης συμμετοχής μέσω της ενίσχυσης της συνεργασίας με ΜΚΟ και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης
- Βελτίωση της πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες.
- Βελτίωση των προγραμμάτων κατ’ οίκον φροντίδας
- Βελτίωση της κοινωνικοποίησης των ατόμων Τρίτης Ηλικίας.
- Διασφάλιση οικονομικής ασφάλειας ατόμων Τρίτης Ηλικίας μέσω των συντάξεων.
- Διασφάλιση προσβασιμότητας της διαμονής και φροντίδας σε Στέγες Ηλικιωμένων.
- Ενθάρρυνση της ανάπτυξης επιλογών στέγασης φιλικών προς την Τρίτη Ηλικία.
- Ανάπτυξη του συστήματος δημόσιων μεταφορών με τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ατόμων Τρίτης Ηλικίας.
- Καταγραφή των διαγενεακών δράσεων παγκύπρια για να καταστεί δυνατή μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του ζητήματος.
- Διερεύνηση και προώθηση της πραγματοποίησης διαγενεακών συναντήσεων σε βιβλιοθήκες και δράσεων εθελοντικής εργασίας στα Προγράμματα Διά Βίου Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
Μεταξύ των δράσεων στις οποίες γίνεται αναφορά στη Στρατηγική είναι το πρόγραμμα «ΦροντίΖΩ», η παγκύπρια επέκταση και ενίσχυση προγράμματος Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς, αλλά και η πολιτική εφαρμογή του προγράμματος «Κόκκινο Κουμπί», η οποία αναμένεται ότι θα γίνει εντός του 2025. Ακόμη, προωθείται η δημιουργία έξι μικρών κατοικιών οικογενειοκεντρικού χαρακτήρα, μακροχρόνιας χωρητικότητας 10 ατόμων, ενώ γίνεται αναφορά και στο μέτρο της αύξησης της επιδότησης για διαμονή σε Στέγες Ηλικιωμένων, το οποίο έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή.
2. Υγιής Γήρανση
Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με την Υγιή Γήρανση, με τα προβλήματα-κενά που υπάρχουν σ’ αυτόν τον τομέα να καταγράφονται στην Εθνική Στρατηγική για την Υγεία των Ηλικιωμένων, την οποία εκπόνησε πριν από κάποιο διάστημα το Υπουργείο Υγείας. Εκεί καταγράφονται κενά στην εκπαίδευση και εξειδίκευση γιατρών, νοσηλευτών, επαγγελματιών υγείας και φροντιστών ηλικιωμένων ανθρώπων, έλλειψη γιατρών με ειδικότητα τη γηριατρική, ενώ ο έλεγχος των υπηρεσιών που παρέχονται σε ηλικιωμένους δεν φαίνεται να είναι επαρκής.
3. Ενεργοποίηση
Άλλος ένας άξονας, στο οποίο θα πρέπει να επενδύσει το κράτος είναι αυτός της «Ενεργοποίησης». Όπως αναφέρεται στην Εθνική Στρατηγική, «η αύξηση του προσδόκιμου ζωής έχει καταστήσει την περίοδο αυτή της ζωής ως μια περίοδο παραγωγική και δημιουργική. Στόχος είναι η ενεργοποίηση των ατόμων Τρίτης Ηλικίας και συμμετοχή τους στα κοινωνικά δρώμενα και κέντρα λήψης αποφάσεων, η οποία αποτελεί κινητήριο δύναμη για την αποφυγή φαινομένων κοινωνικής απομόνωσης και τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Παράλληλα, προωθείται η αυτονομία, ανεξαρτησία και ενδυνάμωση των ηλικιωμένων μέσω της συμπερίληψής τους σε πολιτιστικές δράσεις, μέσω της διά βίου μάθησης και του ψηφιακού γραμματισμού». Κάτω από αυτό το πρίσμα αναμένεται ότι θα δούμε δράσεις που έχουν να κάνουν με:
- Αύξηση της ενεργούς συμμετοχής των ατόμων Τρίτης Ηλικίας σε πολιτιστικές δράσεις, ιδιαίτερα σε συνεργασία με τις ΑΤΑ.
- Βελτίωση της προσβασιμότητας σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
- Χρήση νέων τεχνολογιών για βελτίωση της εμπειρίας κατά τις επισκέψεις σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
- Προσαρμογή των προγραμμάτων διά βίου μάθησης στις ανάγκες των ατόμων Τρίτης Ηλικίας και επιμόρφωση επί τούτου των εκπαιδευτών τέτοιων προγραμμάτων.
- Αξιολόγηση και βελτίωση λειτουργίας υφιστάμενων φορέων θεσμών με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους.
- Συμμετοχή των ατόμων Τρίτης Ηλικίας σε τοπικούς θεσμούς και στα κέντρα λήψης αποφάσεων των ΑΤΑ.
- Επέκταση των δωρεάν μαθημάτων, μέσω των Επιμορφωτικών Κέντρων και σε Κέντρα Ημερήσιας Απασχόλησης Ηλικιωμένων.
- Ενίσχυση της συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο
4. Διαφορετικότητα και ανισότητες
Ο τέταρτος πυλώνας αφορά τη Διαφορετικότητα και τις Ανισότητες, καθώς, όπως αναφέρεται, «η γήρανση αποτελεί συχνά πηγή διακρίσεων, τόσο λόγω της εικόνας που έχει η κοινωνία για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας όσο και λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα ίδια τα άτομα να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους ή να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τη βούλησή τους». Στόχος, της Εθνικής Στρατηγικής, είναι η διασφάλιση της ισότιμης μεταχείρισης των ατόμων Τρίτης Ηλικίας, η πρόληψη και γρήγορη ανίχνευση κακομεταχείρισης ή οποιασδήποτε μορφής βίας σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την:
- Διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων Τρίτης Ηλικίας στην απαραίτητη ενημέρωση σχετικά με τα δικαιώματά τους και τις διαθέσιμες υπηρεσίες.
- Διασφάλιση της μη διάκρισης λόγω της τεχνολογικής ανάπτυξης.
- Μελέτη των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι σε σχέση με τις τραπεζικές πρακτικές και διευκολύνσεις.
- Προώθηση θετικών εικόνων της γήρανσης.
- Ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τον ηλικιακό ρατσισμό και την κακοποίηση.
- Πρόληψη της κακοποίησης, παραμέλησης και εκμετάλλευσης μέσω της θέσπισης νέων μέτρων και πολιτικών.
- Βελτίωση νομοθετικού πλαισίου σε σχέση με την εγγραφή και λειτουργία Στεγών Ηλικιωμένων και Αναπήρων