Η ιστορική δίκη που σημάδεψε το 2024

Κατά τη χρονιά που αποχαιρετήσαμε, έχει εκδικαστεί στην Κύπρο μια από τις πιο ιστορικές υποθέσεις στην ιστορία της δικαιοσύνης του τόπου. Από όποια πτυχή και εάν δει κανείς την υπόθεση παύσης του τέως Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη για ανάρμοστη συμπεριφορά από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, αναμφίβολα πρόκειται για μια ιστορική απόφαση.

Ιστορική διότι, στην Κύπρο δεν υπήρχε προηγούμενο με τα ίδια δεδομένα. Ούτε ακόμη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο εντοπίζονται υποθέσεις παύσης ανώτατων κρατικών αξιωματούχων με παρόμοια γεγονότα και χαρακτηριστικά.

Στην Κύπρο, ίσως η πιο κοντινή απόφαση αφορούσε στην απόλυση του πρώην βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Ρίκκου Ερωτοκρίτου. Σ’ αυτήν την περίπτωση υπήρχαν όμως πολλές και σημαντικές διαφορές με την απόλυση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, με νομικούς να σημειώνουν ότι η πιο σημαντική αφορά στην παραδοχή του Ρίκκου Ερωτοκρίτου και την απολογία του για τα όσα του κατελόγιζε ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης.

Στην υπόθεση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη δεν υπήρξε παραδοχή, εγέρθηκαν σοβαρά συνταγματικά ζητήματα, και ο Γενικός Εισαγγελέας «έχτισε» την υπόθεση σε 15 ενότητες οι οποίες δικαιολογούσαν την απόλυση του Γενικού Ελεγκτή. Μάλιστα, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο στην απόφασή του, έκτασης 209 σελίδων, υιοθέτησε – επί της ουσίας- το σύνολο των επιχειρημάτων που κατέθεσε η πλευρά του Γενικού Εισαγγελέα. Καταλόγισε ευθύνη στον Γενικό Ελεγκτή σε όλες τις ενότητες που αναφέρθηκαν στο πλαίσιο της αίτησης που κατατέθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα, πλην μιας.

Σχετικά άρθρα
Ο μεγάλος στόχος του Στέφανου Στεφάνου για το 2025 – Το ΑΚΕΛ, οι τράπεζες και η αποξένωση από το ΔΗΚΟ
ΓεΣΥ: Οι 5+1 προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί
Τι θα γίνει με τα επιτόκια – Αβεβαιότητα για τον ρυθμό και το μέγεθος των μειώσεων
Πέραν των πιο πάνω, ο χαρακτηρισμός σε ιστορική απόφαση ενισχύεται και από το αυτούσιο περιεχόμενο και το λεκτικό που χρησιμοποιήθηκε από την ολομέλεια του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου που συνήλθε για τη συγκεκριμένη υπόθεση ως Συμβούλιο. Πρώην δικαστές, νομικοί και γενικότερα ο νομικός κόσμος του τόπου, αναγιγνώσκοντας το πλήρες κείμενο της απόφασης, ανέφεραν ότι ήταν ιδιαίτερα σκληρό, έντονο και ισοπεδωτικό και με πολύ σοβαρούς χαρακτηρισμούς. Από νομικής πλευράς, η άποψη που κυριάρχησε είναι ότι το Συμβούλιο ίσως χρησιμοποίησε τέτοιο λεκτικό λόγω της σοβαρότητας της υπόθεσης, αλλά κυρίως θέλοντας να στείλει και το μήνυμα ότι η κατάληξη δεν επιδέχεται αμφισβήτησης και ότι με όσα δεδομένα, στοιχεία και μαρτυρίες είχε ενώπιόν του, δεν υπήρχε άλλη επιλογή από την απόλυση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη.

Σε κάθε περίπτωση, οι χαρακτηρισμοί όπως αναφέρονται στην απόφαση ήταν πολύ σοβαροί, πόσω μάλλον όταν απευθύνονταν για τον Γενικό Ελεγκτή. Στον Οδυσσέα Μιχαηλίδη αποδίδονται, μεταξύ άλλων, εμμονή, εμπάθεια, μεμπτή συμπεριφορά, περιφρόνηση των θεσμών, συμπεριφορά κατώτερη των περιστάσεων, αβάσιμοι χαρακτηρισμοί, ασέβεια, παραπλάνηση, συμπεριφορά ασύμβατη με τα θέσμια, ενεργούσε μεθοδευμένα για αποδόμηση της Νομικής Υπηρεσίας, απρέπεια, απέδιδε στον εαυτό του τον ρόλο μοναδικού προασπιστή των συμφερόντων των πολιτών, παρασύρθηκε από τις σειρήνες της δημοφιλίας, απαξίωνε τους θεσμούς, ενεργούσε τοιουτοτρόπως, δεν είχε αντίληψη των ορίων της αρμοδιότητάς του, έλλειψη ευθυκρισίας και ήταν ανίκανος να ασκεί τα καθήκοντά του.

Στην απόφασή του το δικαστήριο σχολίασε και τη θέση που εξέφρασε στην υπεράσπισή του η πλευρά του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ότι θα έπρεπε να είχε προσκομιστεί μαρτυρία κατά πόσο στα μάτια τρίτων είναι ακατάλληλος να ασκεί τα καθήκοντά του. «Η δημοφιλία δεν αποτελεί κριτήριο και μέτρο συμπεριφοράς κρατικού αξιωματούχου. Ούτε και επαφίεται στους πολίτες, υποκειμενικά, χωρίς γνώση του αποδεικτικού υλικού και συνυπολογισμό όλων των παραγόντων που επιδρούν, να αποφανθούν κατά πόσο συγκεκριμένος αξιωματούχος είναι ακατάλληλος, λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς, να ασκεί τα καθήκοντα του αξιώματός του, υποκαθιστώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το Συμβούλιο.

Το εκ του Συντάγματος αποκλειστικά αρμόδιο όργανο να αξιολογήσει, αντικειμενικά και βάσει όλων των σχετικών κριτηρίων, τη συμπεριφορά του υπό αναφορά αξιωματούχου», αναφέρεται στην απόφαση.

Η καθοριστική καταγγελία

Το μέτωπο που είχε ανοίξει ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης με τη Νομική Υπηρεσία, εκ του αποτελέσματος, ήταν ο βασικότερος λόγος που οδηγήθηκε στην απόλυση λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς. Καταλυτικός παράγοντας ήταν η διαβίβαση καταγγελίας στην Αρχή κατά της Διαφθοράς για τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, και σχετικές τοποθετήσεις που ακολούθησαν.

Στην απόφαση για απόλυση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη τονίζεται ότι «ο Γενικός Ελεγκτής, όχι απλώς «πέρασε τη γραμμή» (crossed the line), αλλά με εμμονή παραβίαζε το τεκμήριο αθωότητας άλλου κρατικού αξιωματούχου και απαξίωνε το αθωωτικό πόρισμα της αρμόδιας Αρχής κατά της Διαφθοράς, παραπέμποντας σε λαϊκά δικαστήρια. Τοιουτο τρόπως ενεργώντας, απέτυχε να αντιληφθεί ότι οι μεταξύ των Θεσμών διαφορές δεν επιλύονται με φραστικές, δημόσιες, αντιπαραθέσεις, αλλά ούτε και η απόδοση οποιασδήποτε τυχόν μεμπτής συμπεριφοράς εναντίον άλλου αξιωματούχου αποτελεί αντικείμενο δημοσίων συζητήσεων».

Το δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι «ακολουθούνται οι εκ του Συντάγματος επιβαλλόμενες διαδικασίες. Έτσι λειτουργούν οι Θεσμοί και έτσι θωρακίζεται το κράτος δικαίου. Αυτή την οδό όφειλε να ακολουθήσει ο Γενικός Ελεγκτής, εάν έκρινε ότι υπάρχουν επαρκή στοιχεία προς απόδοση ευθυνών σε άλλον κρατικό αξιωματούχο, είτε αυτό αφορούσε τον Γενικό Εισαγγελέα για αντιθεσμικές, έκνομες ενέργειές του, είτε τον Βοηθό Γενικού Εισαγγελέα για διαφθορά ή συμπεριφορά πέραν του συνταγματικού πλαισίου. Άλλως, διαβρώνονται οι Θεσμοί, απαξιώνονται στα μάτια των πολιτών και «επακολουθεί χάος».

Εξπρές

Παρά τη σημαντικότητα και την κρισιμότητα της απόφασης, η εκδίκαση της υπόθεση για παύση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς ήταν… εξπρές. Η αίτηση από τον Γενικό Εισαγγελέα καταχωρίσθηκε τον Απρίλιο του 2024 και τον Σεπτέμβριο του 2024 εκδόθηκε η απόφαση του Συμβουλίου. Λόγω της φύσης της υπόθεσης, πριν από την έναρξη της εκδίκασης, ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Αντώνης Λιάτσος, είχε εκφράσει την πρόθεση για ταχεία εκδίκαση, όπως και έγινε. Η ιστορική δικαστική διαδικασία κράτησε μόλις πέντε μήνες.

Με… παρενέργειες

Πέραν των παρενεργειών που προκάλεσε η απόφαση σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, φαίνεται ότι η παύση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη από τη θέση του Γενικού Ελεγκτή, ίσως επηρεάσει και υποθέσεις που βρίσκονται ενώπιον της Δικαιοσύνης. Πρόσφατα, στην ποινική υπόθεση με κατηγορούμενο τον πρώην επίτροπο Εθελοντισμού Γιάννη Γιαννάκη, η υπεράσπισή του έθεσε θέμα για τον τρόπο εξασφάλισης του μαρτυρικού υλικού.

Κατά τη δικαστική διαδικασία στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, αναφέρθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα ότι ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης ενήργησε ως ανακριτής και έλαβε κατάθεση από τον Γιάννη Γιαννάκη στο πλαίσιο της έρευνας που διεξήγαγε σε σχέση με τα ακαδημαϊκά του προσόντα και την πρόσληψή του στον Οργανισμό Νεολαίας. Παρά το γεγονός ότι απορρίφθηκε το αίτημα για διεξαγωγή δίκης εντός δίκης με το αιτιολογικό ότι η μαρτυρία είναι καρπός από μολυσμένο δέντρο, το θέμα αναμένεται να τεθεί εκ νέου στο τέλος της διαδικασίας. Μάλιστα, η πλευρά του Γ. Γιαννάκη εμφανίζεται αποφασισμένη να φτάσει μέχρι το Εφετείο.