ΓεΣΥ: Οι 5+1 προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί

Παρά το ότι η παχυσαρκία, το κάπνισμα από νεαρή ηλικία μάλιστα και ο διαβήτης, ταλαιπωρούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού μας, δεν παύουμε, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Παρακολούθησης Συστημάτων Υγείας της Ευρώπης, να είμαστε από τους πιο υγιείς πληθυσμούς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως καταγράφεται σε σχετική έκθεση, το προσδόκιμο ζωής στην Κύπρο έχει αυξηθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, φτάνοντας τα 81,7 έτη το 2022, γεγονός που σημαίνει ότι το προσδόκιμο ζωής στην Κύπρο είναι κατά σχεδόν δύο χρόνια πιο υψηλό από τον μέσο όρο της ΕΕ. Μπορεί όμως σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, να είμαστε κάπως σε καλύτερη μοίρα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το σύστημα υγείας της χώρας μας δεν έχει να αντιμετωπίσει πληθώρα προκλήσεων, οι οποίες έχουν να κάνουν κυρίως με καταχρήσεις εντός του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) αλλά και τη βιωσιμότητα των δημόσιων νοσηλευτηρίων μας.

Προκλήσεις

Παρά τα όποια θετικά επισημαίνει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο, την ίδια στιγμή κάνει αναφορά και σε σειρά προκλήσεων που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας, προκειμένου να διασφαλίσει ότι το σύστημα υγείας της Κύπρου, είναι και θα παραμείνει βιώσιμο. Αυτές έχουν να κάνουν με:

1. Ενίσχυση του ρόλου των προσωπικών γιατρών: Μπορεί οι ΠΙ, να είναι όπως αναφέρεται και στην έκθεση, «το πρώτο σημείο επαφής του ασθενούς με τις υπηρεσίες υγείας, έχουν δηλαδή τον ρόλο του ‘φύλακα’ ωστόσο τα στοιχεία δείχνουν ένα σχετικά υψηλό ποσοστό παραπομπών σε ειδικούς, γεγονός που δημιουργεί οικονομικές και λειτουργικές προκλήσεις».

2. Αναδιοργάνωση και μεταρρύθμιση των δημόσιων νοσοκομείων, η οποία θα οδηγήσει στη διοικητική και οικονομική αυτονομία τους.

3. Δημιουργία πανεπιστημιακών κλινικών.

4. Εισαγωγή και χρήση της ηλεκτρονικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών φακέλων υγείας, ρύθμιση της αποθήκευσης δεδομένων και της χρήσης βιολογικών πληροφοριών.

5. Εισαγωγή ιατρικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων γραμμών που θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και της αποτελεσματικότητας των ιατρικών διαδικασιών.

6. Αντιμετώπιση των ελλείψεων που καταγράφονται στον αριθμό των γενικών γιατρών και των νοσηλευτών. Στην έκθεση καταγράφεται υψηλός αριθμός ειδικών γιατρών, σε σύγκριση με το τι συμβαίνει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, την ώρα που στην Κύπρο παρουσιάζονται ελλείψεις στον αριθμό των γενικών γιατρών, ενώ ο αριθμός των επαγγελματιών νοσηλευτών που αποφοιτούν από τα τοπικά πανεπιστήμια έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 5 χρόνια. Το Παρατηρητήριο κάνει λόγο και για σοβαρές ανισορροπίες στο εργατικό δυναμικό μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς οι γιατροί εργάζονται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα και οι νοσηλευτές στον δημόσιο. Ελλείψεις γιατρών υπάρχουν και σε ειδικότητες όπως οι αλλεργιολόγοι, ενδοκρινολόγοι, ενώ ο αριθμός των ασκούμενων γιατρών στο νησί μας έχει αυξηθεί σημαντικά (έφτασαν τους 467 ανά 100.000 πληθυσμού).

Το προφίλ υγείας των Κυπρίων

Το 2022, όπως καταγράφει η ευρωπαϊκή έκθεση, σχεδόν δύο στους τρεις Κύπριους (ποσοστό δηλαδή 78%) θεωρούσε ότι η υγεία του βρίσκεται σε ένα καλό επίπεδο. Το ποσοστό των Κυπρίων, οι οποίοι είναι επί της ουσίας ευχαριστημένοι από την κατάσταση της υγείας τους, ξεπερνά κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες τον μέσο όρο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χώρων, την ίδια ώρα που η χώρα μας κατέχει το χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αίτια που μπορούν να προληφθούν και να θεραπευθούν. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας σε σχέση με την πρόληψη και ιδιαίτερα την αποφυγή συνθηκών, οι οποίες οδηγούν στην εμφάνιση χρόνιων παθήσεων.

Σχεδόν το 40% του πληθυσμού της Κύπρου ζει με τουλάχιστον μία χρόνια πάθηση, η οποία σύμφωνα με την έκθεση, καταγράφεται περισσότερο σε άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα. Άμεση είναι η σύνδεση χρόνιων ασθενειών και με παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η χαμηλή σωματική δραστηριότητα, «η αντιμετώπιση των οποίων αποτελεί πρόκληση όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη».

Οι θάνατοι που σχετίζονται με το κάπνισμα, υπερβαίνουν τον μέσο όρο της ΕΕ, με υψηλά ιδίως ποσοστά μεταξύ των ανδρών. Τα ποσοστά παχυσαρκίας ενηλίκων ευθυγραμμίζονται με τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά στην παιδική ηλικία η παχυσαρκία είναι υψηλή και προκαλεί ανησυχία.

Μειώθηκαν οι ανεκπλήρωτες ανάγκες

Το ότι είμαστε από τους πιο υγιείς πληθυσμούς εντός της ΕΕ, φαίνεται να σχετίζεται με το ότι, σύμφωνα με τα όσα επισημαίνει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο «η Κύπρος διαθέτει ένα καλά ανεπτυγμένο δίκτυο υγειονομικών εγκαταστάσεων, διευκολύνοντας την καλή πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας». Επισημαίνεται πως οι ασθενείς μπορούν να επιλέξουν προσωπικούς γιατρούς, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, με τους γιατρούς να λαμβάνουν κατά κεφαλήν αμοιβή με βάση την ηλικιακή ομάδα των εγγεγραμμένων δικαιούχων, την ίδια στιγμή που η καθιέρωση του «προσωπικού γιατρού» φαίνεται να συνέβαλε στο να μειωθούν σημαντικά οι ανεκπλήρωτες ανάγκες περίθαλψης των ασθενών, από 1,4% το 2018 σε 0,4% το 2020 και 0,1% το 2022.