«ΝΑΙ» στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες για δημοτικές, «ΟΧΙ» για τις βουλευτικές

Σήμερα οι χιλιάδες εκ μητρογονίας πρόσφυγες δεν ψηφίζουν ως πρόσφυγες αλλά ψηφίζουν στον τόπο διαμονής τους. Δηλαδή, δεν έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στον τόπο καταγωγής τους όπως ισχύει με τους εκ πατρογονίας.

Τον Ιούνιο του 2013 το Υπουργικό Συμβούλιο του Νίκου Αναστασιάδη αναγνώρισε μόνο την προσφυγική τους ιδιότητα για σκοπούς συμμετοχής στα στεγαστικά σχέδια που απευθύνονται στους πρόσφυγες. Όσες φορές τέθηκε στο τραπέζι, την τελευταία 10ετία, αίτημα των εκ μητρογονίας προσφύγων για τη νομική κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου στην επαρχία καταγωγής τους, απορρίφθηκε.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προτίθεται να κάνει ένα βήμα μπροστά και να ικανοποιήσει εν μέρει το διαχρονικό αίτημα των εκ μητρογονίας προσφύγων για να ψηφίζουν στην επαρχία καταγωγής τους. Όπως επιβεβαιώσαμε, με οδηγίες του Προέδρου, το Υπουργείο Εσωτερικών, και δη η Υπηρεσία Εκλογών, προωθεί τη νομική κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου των εκ μητρογονίας προσφύγων στην επαρχία καταγωγής τους μόνο για τις εκλογές ανάδειξης των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Μάλιστα, πρόθεση είναι αυτό το δικαίωμα να δοθεί στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες στις επόμενες δημοτικές εκλογές, το 2029. Ωστόσο, όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, απορρίπτεται το ενδεχόμενο να παραχωρηθεί στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στον τόπο καταγωγής τους και στις βουλευτικές εκλογές.

Και αυτό, διότι, θα αλλάξει ο εκλογικός χάρτης της χώρας και σε βάθος χρόνου, η κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος. Οι ασκήσεις επί χάρτου που έγιναν στην Υπηρεσία Εκλογών κατέδειξαν ότι, σε περίπτωση που αποφασιστεί η τροποποίηση του εκλογικού νόμου για να ψηφίζουν οι εκ μητρογονίας πρόσφυγες στην επαρχία καταγωγής τους, τότε, στις βουλευτικές εκλογές του 2026 οι επαρχίες Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου θα απωλέσουν από μια βουλευτική έδρα προς όφελος δύο εδρών της Αμμοχώστου και μιας έδρας της Κερύνειας.

Πρόσθετα, σε 20 χρόνια η μεγάλη πλειοψηφία των εκλογέων, αν όχι όλοι, θα θεωρούνται πρόσφυγες, με αποτέλεσμα την απώλεια εδρών από τις ελεύθερες επαρχίες σε βαθμό που η κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος.

«Ναι» για τις δημοτικές εκλογές

Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, το θέμα της απόδοσης των εκλογικών δικαιωμάτων στους εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες για τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μελετάται αυτό το διάστημα από την Υπηρεσία Εκλογών με σκοπό να καταγραφούν τα αριθμητικά δεδομένα και το τι συνεπάγεται από πλευράς πρακτικής εφαρμογής (εκλογικά κέντρα, προσωπικό που θα στελεχώνει τα εκλογικά κέντρα κ.ο.κ.).

Σήμερα στον εκλογικό κατάλογο είναι εγγεγραμμένοι 44.041 ψηφοφόροι που είναι εκ μητρογονίας πρόσφυγες. Το σύνολο των εγγεγραμμένων εκλογέων είναι 567.493. Με τα σημερινά δεδομένα, δηλαδή με το όριο ηλικίας για το δικαίωμα του εκλέγειν στα 18 έτη, σε βάθος χρόνου εκτιμάται ότι, δικαίωμα εγγραφής στον εκλογικό κατάλογο θα έχουν 94.993 άτομα που θα είναι εκ μητρογονίας πρόσφυγες. Αν ψηφιστεί η τροποποίηση της νομοθεσίας που προωθεί το Υπουργείο Εσωτερικών για να παραχωρηθεί το δικαίωμα του εκλέγειν από την ηλικία των 17 ετών, ο αριθμός των εκ μητρογονίας προσφύγων που θα εγγράφονται στον εκλογικό κατάλογο εκτιμάται ότι, θα είναι ελαφρώς αυξημένος αλλά δεν θα έχει οποιεσδήποτε συνέπειες.

«Όχι» στις βουλευτικές εκλογές

Σε αντίθεση με τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στο σενάριο που καταστεί υποχρεωτική η ψηφοφορία στις βουλευτικές εκλογές με βάση τον τόπο εκτοπισμού και για τους εκ μητρογονίας πρόσφυγες και αν ληφθεί υπόψη το δεδομένο ότι, στη νομοθεσία δεν υπάρχει όριο στον αριθμό των γενεών για απόκτηση της προσφυγικής ιδιότητας, εκτιμάται ότι σε 20 χρόνια, η πλειοψηφία των εκλογέων θα θεωρούνται πρόσφυγες. Το αποτέλεσμα θα είναι η απώλεια βουλευτικών εδρών από τις ελεύθερες επαρχίες σε βαθμό που η κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος.

Στο σενάριο που δεν θα είναι υποχρεωτική αλλά δοθεί το δικαίωμα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να επιλέξουν αν θα εγγραφούν στον εκλογικό κατάλογο με βάση τον τόπο διαμονής τους ή τον τόπο εκτοπισμού τους, θα πρέπει να δοθεί ανάλογο δικαίωμα και στους εκ πατρογονίας πρόσφυγες, για να αποφευχθεί η δημιουργία διακρίσεων. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Εκλογών, και το σενάριο αυτό θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες στην κατανομή των βουλευτικών εδρών αφού θα δώσει άμεσα το δικαίωμα σε 119.248 εγγεγραμμένους εκλογείς να μετακινήσουν τα εκλογικά τους δικαιώματα, είτε στον τόπο διαμονής, είτε στον τόπο εκτοπισμού τους. Αποτέλεσμα αυτού θα είναι η διαφοροποίηση του εκλογικού χάρτη εφόσον η τελική κατανομή τους θα εξαρτάται από τις αποφάσεις των εκλογέων, με ορατό το ενδεχόμενο ακόμα και της μείωσης των εδρών στους κατεχόμενους/ημικατεχόμενους δήμους σε περίπτωση που η πλειοψηφία των εκλογέων επιλέξουν να εγγραφούν με βάση τον τόπο διαμονής τους.

Η κατανομή των εδρών

Σύμφωνα με τo Yπουργείο Εσωτερικών, αν γίνονταν σήμερα βουλευτικές εκλογές με βάση τους εγγεγραμμένους εκλογείς, ανά επαρχία εκλέγονται:

Λευκωσία: 19 βουλευτές

Κερύνεια: 3 βουλευτές

Αμμόχωστος: 11 βουλευτές

Λάρνακα: 6 βουλευτές

Λεμεσός: 12 βουλευτές

Πάφος: 5 βουλευτές

Σε περίπτωση τροποποίησης της νομοθεσίας για υποχρεωτική εγγραφή με βάση τον τόπο εκτοπισμού και των εκ μητρογονίας προσφύγων, οι βουλευτικές έδρες θα κατανεμηθούν ως ακολούθως:

Λευκωσία: 19 βουλευτές

Κερύνεια: Τέσσερις βουλευτές

Αμμόχωστος: 13 βουλευτές

Λάρνακα: Πέντε βουλευτές

Λεμεσός: 11 βουλευτές

Πάφος: Τέσσερις βουλευτές

Όπως προκύπτει από τα πιο πάνω δεδομένα, θα υπάρχει απώλεια από μια έδρα για Λεμεσό, Λάρνακα και Πάφο προς όφελος δύο εδρών για την Αμμόχωστο και μιας έδρας για την Κερύνεια, ενώ σε βάθος 20ετίας, η διαφοροποίηση των εδρών θα είναι μεγαλύτερη και δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος.

Όπως μας λέχθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών, για τους πιο πάνω λόγους δεν προκρίνεται η απόδοση του εκλογικού δικαιώματος στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες για να ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού τους για τις βουλευτικές εκλογές.

Εκκρεμεί στη Βουλή

Το ζήτημα της νομικής κατοχύρωσης του δικαιώματος ψήφου των εκ μητρογονίας προσφύγων στην επαρχία καταγωγής τους εκκρεμεί προς αυτεπάγγελτη εξέταση στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής. Το θέμα ενέγραψαν πριν από έναν χρόνο οι βουλευτές του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, Φωτεινή Τσιρίδου και Μάριος Μαυρίδης στη βάση εκθέσεων των επιτρόπων Διοικήσεως και Ισότητας που αποφάνθηκαν ότι, η άρνηση στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στην επαρχία καταγωγής τους συνιστά διάκριση φύλου.