Τα αεροσκάφη πυρόσβεσης που διαθέτει η Κύπρος και το κόστος κάθε πτήσης

133 δασικές και γεωργικές πυρκαγιές εκδηλώθηκαν από την έναρξη του 2024 μέχρι και τα τέλη Αυγούστου, κατακαίοντας συνολικά 305 εκτάρια φυσικού πλούτου και γόνιμης γης. Οι μάχες με τις φλόγες φέτος ξεκίνησαν δυστυχώς από πολύ νωρίς, την άνοιξη.

Η κλιματική αλλαγή, η ανομβρία, και η ανθρώπινη απερισκεψία κατέστησε το έργο των ομάδων πυρόσβεσης, εναέριων και επίγειων, ακόμα πιο δύσκολο.

Η καταστολή των πυρκαγιών δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά, η Μονάδα πτητικών Μέσων του Τμήματος Δασών. Είναι οι πυροσβέστες των αιθέρων, οι άνθρωποι που βρίσκονται σε συνεχή ετοιμότητα για να ριχθούν στη μάχη κατά της πύρινης λαίλαπας, τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου.

Αλέξης Κουρτέλας, Χειριστής Πτητικών Μέσων Τμήματος Δασών
Η πιο δύσκολη ήταν στην αρχή του καλοκαιριού στο Ψαθί της Πάφου. Ήταν μια πολύ μικρής έκταση πυρκαγιάς αλλά λόγω των ανέμων σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα πήρε μεγάλες διαστάσεις. Δώσαμε όλοι τον καλύτερο μας εαυτό, τόσο από τα εναέρια όσο και από τα πτητικά μέσα ωστόσο υπήρχαν αρκετές καταστροφές. Ήταν μια από τις πιο δύσκολες επιχειρήσεις.

Για τη φετινή καλοκαιρινή περίοδο που παρατείνεται μέχρι και τον Νοέμβριο, το Τμήμα Δασών διαθέτει 11 πρωτεύοντα πτητικά μέσα, εκ των οποίων επτά αεροπλάνα και τέσσερα ελικόπτερα. Δύο ιδιόκτητα, τα οποία λειτουργούν Κύπριοι πιλότοι και μηχανικοί και βρίσκονται στο αεροδρόμιο Λάρνακας, άλλα 4 ενοικιαζόμενα από ιδιωτικές εταιρείες εκ των οποίων τα δυο εδρεύουν στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Πάφου και τα άλλα δυο στο Ακρωτήρι. Για πρώτη φορά η Βασιλική αεροπορία της Ιορδανίας παραχώρησε στην Κυπριακή Δημοκρατία ακόμα 2 αεροσκάφη και 2 ελικόπτερα που εδρεύουν σε Λάρνακα και Πάφο αντίστοιχα. Αυτή την περίοδο το ένα αεροσκάφος είναι υπό επισκευή.

Στέλιος Κοτζίκας, Προϊστάμενος μονάδας Πτητικών Μέσων Τμήματος Δασών
Είναι τα περισσότερα που έχουμε, από τη μέρα που Ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, είναι μια αρκετά καλή δύναμη για να ανταποκριθείς στην αεροπυρόσβεση, πάντα όμως υπάρχουν οι ανάγκες τις οποίες το κράτος κατά διαστήματα αξιολογεί και παίρνει τις ανάλογες αποφάσεις.

Στη μάχη της αεροπυρόσβεσης η Κύπρος χρησιμοποιεί, αεροπλάνα τύπου Air Tractor 802. Πρόκειται για ευέλικτα αεροπλάνα και δημοφιλή στην Ευρώπη, αφού ίπτανται πέραν των 200 μονάδων. Έχουν χαμηλό κόστος αγοράς κοντά στα 3 εκατομμύρια ευρώ και χαμηλό κόστος πτήσης που κυμαίνεται στα €1.500 με €2.000 ευρώ την ώρα και μεταφέρουν 3.100 λίτρα νερό. «Τα πλεονεκτήματα αυτών των αεροσκαφών είναι ότι έχουν γρήγορη αντίδραση γιατί είναι μονοκινητήρια», αναφέρει ο κ. Κοτζίκας.

Και ενώ τα παράπονα από τοπικές αρχές και πολίτες κάθε που ξεσπά πυρκαγιά είναι έντονα σε σχέση με τον χρόνο αντίδρασης των αρμοδίων, η Κύπρος όπως μαθαίνουμε, κατατάσσεται στις χώρες με τους χαμηλότερους χρόνους απογείωσης στην Ευρώπη.

«Έχουμε 3 βαθμούς ετοιμότητας των 15,8,5 λεπτών ανάλογα με την ετοιμότητα, εάν είμαστε σε ετοιμότητα Α σε 5 λεπτά, από την ώρα που θα λάβει το τηλεφώνημα πρέπει να βγει στον αέρα. Πρέπει να γίνουν αρκετές ενέργειες από τους χειριστές, ξεκινώντας από το πρωί ενημέρωση πληρωμάτων, εφοδιάζονται τα αεροσκάφη στο έδαφος και είναι έτοιμα. Οι χειριστές είναι έτοιμοι και το μόνο που απομένει είναι να κτυπήσει ο συναγερμός να μπει ο χειριστής στο αεροσκάφος.»

Την ίδια ώρα τα ελικόπτερα έχουν χρόνο ανταπόκρισης 15 με 20 λεπτά, και εφοδιάζονται με νερό από τα φράγματα και τις λίμνες, που βρίσκονται πιο κοντά στο χώρο εκδήλωσης της πυρκαγιάς.   Έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν μέχρι 3,5 τόνους νερό. Τα δυο ενοικιαζόμενα ελικόπτερα κοστίζουν στο κράτος 800.000 ευρώ τον μήνα.

Το πλήρωμα
Το πλήρωμα του αεροσκάφους αποτελείται από τον κυβερνήτη – χειριστή του αεροσκάφους και τον παρατηρητή.
Ελέγχουν το αεροσκάφος, λαμβάνουν τις θέσεις τους και μόλις ο πύργος ελέγχου δώσει το πράσινο φως, απογειώνονται για να αναλάβουν δράση.

Αλέξης Κουρτέλας, Χειριστής Πτητικών Μέσων Τμήματος Δασών
Ο χειριστής επικεντρώνεται στο πτητικό κομμάτι και στην προσβολή του στόχου και ο παρατηρητής αναλαμβάνει κατά το πλείστο τις επικοινωνίες οι οποίες έρχονται και από το έδαφος και από τον αέρα και επίσης παίζει σημαντικό παράγοντα στο να εκτιμούμε την κατάσταση και την επικινδυνότητα κάποιας ρίψης πρέπει να γίνει το λεγόμενο risk assessment πριν μια ρίψη, και οι δυο περιμετρικά του στόχου το αεροσκάφος κινείται κυκλικά από τον στόχο και τα 2 μέλη του πληρώματος αναγνωρίζουμε πιθανούς κινδύνους, όπως πάσσαλοι υψηλής τάσης ή εμπόδια μπροστά η πίσω από τον καπνό οπότε η συνεργασία μεταξύ των 2 είναι πολύ σημαντική για την προσβολή του στόχου.

Η χρήση ειδικού κράνους και πυρίμαχης στολής είναι απαραίτητη για προστασία τους σε περίπτωση ατυχημάτων.

«Σίγουρα οι απαιτήσεις είναι αρκετές, υπάρχουν πρωτόκολλα κανόνες εμπλοκής, ένα δύσκολο κομμάτι της δουλειάς αυτής είναι ότι πρέπει να ακολουθείς πάντα τους κανόνες εμπλοκής και να απομονώνεις τον συναισθηματικό τομέα, είμαστε μάρτυρες κάθε φορά καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος καταστροφής περιουσιών και εμείς προσπαθούμε να ελέγξουμε το συναισθηματικό κομμάτι και να επικεντρωθούμε στη δουλειά μας και να λάβουμε τις οδηγίες και να ρίξουμε τις ρίψεις εκεί που απαιτούνται με βάση των οδηγιών που μας δίνεται από το έδαφος.»

Η κατάσβεση και ο ανεφοδιασμός
Για την κατάσβεση των πυρκαγιών πέραν από το νερό, που κάποιες φορές δεν είναι ικανοποιητικός τρόπος για να σβήσει η πυρκαγιά, χρησιμοποιείται αφρός πυρόσβεσης και επιβραδυντικό υλικό.

«Καμιά φορά βλέποντας τα πτητικά μέσα και με τα διάφορα κοινωνικά δίκτυα τα οποία παρακολουθούν όλες τις επιχειρήσεις τις οποίες επεμβαίνουμε πολλές φορές μπορεί να βλέπουν κάποιες ρίψης που για κάποιους στο έδαφος να μην επικεντρώνονται στα σημεία που ο κόσμος νομίζει ότι είναι σωστό αλλά μια δασική πυρκαγιά είναι ένα περίπλοκο και επικίνδυνο σενάριο που πολλές φορές οι ρίψεις και οι δυνάμεις επικεντρώνονται στα σημεία που προσπαθούμε να αποτρέψουμε την επέκταση της πυρκαγιάς σε σημεία τα οποία εάν περάσει από συγκεκριμένο σημείο και μετά θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να σταματήσει, αυτό  ο κόσμος δύσκολα να το καταλάβει.»

Τα αεροσκάφη που επιχειρούν δεν είναι αμφίβια για αυτό εφοδιάζονται μόνο από τα τέσσερα σημεία ανεφοδιασμού που βρίσκονται στα αεροδρόμια, Λάρνακας, Πάφου, Ακρωτηρίου και από το αεροδρόμιο του Τμήματος Δασών στο Μάμμαρι.

Ο πλήρης ανεφοδιασμός τους με 3 τόνους νερό διαρκεί μόλις 2 λεπτά. Το πλήρωμα εδάφους, που αποτελείται κυρίως από δασοπυροσβέστες βρίσκονται σε ετοιμότητα και χωρίς καθυστέρηση ανεφοδιάζουν τα αεροσκάφη.

Στέλιος Κοτζίκας, Προϊστάμενος μονάδας Πτητικών Μέσων Τμήματος Δασών
Ανάλογα με την πυρκαγιά θα φύγουν τα αεροπλάνα γεμάτα με νερό θα κάνουν τις πρώτες τους ρίψεις και στη συνέχεια η δεύτερη και τρίτη ρίψη θα γίνει από το κοντινότερο για την περιοχή αεροδρόμιο.

Μέτρα πρόληψης
Οι περιπολίες των αεροσκαφών είναι καθημερινές με στόχο την πρόληψη αλλά και την άμεση κατάσβεση των πυρκαγιών. Οι πτήσεις αρχίζουν στις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 4 το απόγευμα. Ενώ όταν το Τμήμα Δασών είναι σε κόκκινο συναγερμό οι περιπολίες πυκνώνουν με τη συμμετοχή και δεύτερου αεροσκάφους.

«Είναι πολύ σημαντικό στο πρώτο κτύπημα από 2 αεροσκάφη μόλις εντοπιστεί η πυρκαγιά να ρίξουν νερό αν είναι επιτυχημένες οι ρίψεις τότε υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να σταματήσεις την πυρκαγιά στο πολύ αρχικό στάδιο.»

Συντονισμός
Τον συντονισμό των πτητικών επιχειρήσεων κατάσβεσης πυρκαγιών αναλαμβάνουν οι λειτουργοί του γραφείου επιχειρήσεων. Αναλαμβάνουν την έκδοση εντύπου καθημερινής διαθεσιμότητας των κυπριακών αεροσκαφών τόσο για εσωτερικές επιχειρήσεις όσο και για τα 2 αεροσκάφη που είναι ενταγμένα στον ευρωπαϊκό μηχανισμό προστασίας για σκοπούς εμπλοκής τους σε περιστατικά πυρκαγιών στο εξωτερικό μετά από αίτημα της ΕΕ.

Γιώργος Γεωργίου, Λειτουργός Γραφείου Επιχειρήσεων Μονάδας Πτητικών Μέσων Τμ. Δασών
Επίσης, είναι υπεύθυνος για την αποστολή αιτήσεων για έκδοση οδηγίας προς  αερο ναυτιλλόμενους ώστε να εκτρέπονται οι πολιτικές πτήσεις από την περιοχή των πυρκαγιών σε μια ακτίνα 5 ναυτικών μιλίων από την πυρκαγιά.

Βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με το πλήρωμα που επιχειρεί στα επεισόδια των πυρκαγιών με στόχο την ταχύτερη, αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη εκπλήρωση των πτητικών επιχειρήσεων.

Η ιστορία της μονάδας
Το Τμήμα Γεωργίας απέκτησε τα πρώτα του αεροσκάφη το 1997, για εργασίες αεροψεκασμού και το 2005 απέκτησε το πρώτο μικρό πυροσβεστικό αεροσκάφος.

Σήμερα η Μονάδα εκτελεί άλλες πέντε αεροπορικές εργασίες, που αφορούν εκπαιδεύεις, καταπολέμηση πετρελαιοκηλίδας, φωτογραφήσεις, εκπαίδευση καινούργιων πιλότων και επαναληπτικές εκπαιδεύσεις.