15 Ιουλίου 1974: 50 χρόνια από την προδοσία σε βάρος της Κύπρου (βίντεο – φώτο)
5η Ιουλίου. 8:20 το πρωί και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου διέκοψε ξαφνικά να εκπέμπει το κανονικό του πρόγραμμα. Το τραγούδι «Το πουκάμισο το θαλασσί» που έπαιζε εκείνη την ώρα έμεινε στον στίχο: «…χρυσή κλωστή και βελονιά ποιος θα δικάσει τον φονιά…».
Εκείνο το καταραμένο πρωινό την ώρα που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, ήχησαν οι σειρήνες σε όλες τις πόλεις με το σύνθημα έναρξης συναγερμού.
Ο Μακάριος βρισκόταν στο Προεδρικό Μέγαρο υποδεχόμενος ομάδα Ελληνόπουλων μαθητών από την Αίγυπτο και φυγαδεύεται από συνοδούς του. Το Προεδρικό, η Αρχιεπισκοπή και άλλοι στόχοι πλήττονται από τεθωρακισμένα και άρματα. Οι πραξικοπηματίες καταλαμβάνουν το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου και ανακοινώνουν ψευδώς ότι ο Μακάριος είναι νεκρός και ο Νικόλαος Σαμψών ορκίζεται Πρόεδρος.
«Λίγο μετά την επίθεση, από το στούντιο του ΡΙΚ οι πραξικοπηματίες ανακοίνωναν ότι «σήμερον την πρωίαν επενέβη η Εθνική Φρουρά διά να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμον μεταξύ των Ελλήνων. Η Εθνική Φρουρά είναι τη στιγμήν αυτήν κυρία της καταστάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Μακάριος όμως δεν ήταν νεκρός. Απευθύνει διάγγελμα από ραδιοσταθμό της Πάφου στον κυπριακό λαό λέγοντας μεταξύ άλλων:
Tο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου, την ΕΛΔΥΚ και την ΕΟΚΑ Β’, με σκοπό την ανατροπή και εξουδετέρωση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπου Μακάριου Γ’.
Ο Μακάριος ξέφυγε από τους πραξικοπηματίες και μέσω Μάλτας και Λονδίνου έφτασε στην Νέα Υόρκη, όπου στις 19 Ιουλίου έλαβε μέρος στην σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εκεί, κατήγγειλε την Χούντα των Αθηνών για εισβολή.
Η βάρβαρη τουρκική εισβολή στις 20 Ιουλίου, με επίκληση του άρθρου 4 της συνθήκης Εγγυήσεων, ολοκλήρωσε το έγκλημα κατά της Κύπρου.
Στις 23 Ιουλίου ο Νίκος Σαμψών προ της διαφαινόμενης κατάρρευσης παραιτήθηκε, όπως και το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα.
Η Τουρκία ωστόσο συνέχισε την επέλαση και την κατοχή εδαφών. Με δεύτερη επιχείρηση, τον Ατίλλα ΙΙ, τον Αύγουστο του 1974 κατέλαβε το 36% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκτόπισε 180 χιλιάδες Κύπριους με άλλες 20.000 να βρίσκονται εγκλωβισμένοι. Συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3.000 Ελληνοκύπριοι.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τις μαύρες επετείους του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής, θα ηχήσουν οι σειρήνες σε όλες τις πόλεις με το σύνθημα έναρξης συναγερμού. Οι σειρήνες θα ηχήσουν σήμερα στις 8:20 το πρωί, την ώρα που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, και στις 20 Ιουλίου.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, συνοδευόμενος από Υπουργούς, θα παραστεί στο καθιερωμένο Μνημόσυνο για όσους έπεσαν κατά τη διάρκεια του Πραξικοπήματος προς προάσπιση της νομιμότητας και της Δημοκρατίας, που θα πραγματοποιηθεί στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στις 15 Ιουλίου, ημέρα του πραξικοπήματος, στις 8:30 π.μ. Θα ακολουθήσει τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στους τάφους των πεσόντων.
Εξάλλου, στα μνημόσυνα που θα πραγματοποιηθούν στους Μητροπολιτικούς Δήμους, την Κυβέρνηση εκπροσώπησαν και θα εκπροσωπήσουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, με την κατάθεση στεφάνων εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας. Στη Λεμεσό ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Μάριος Χαρτσιώτης, στον Μητροπολιτικό Ναό Παναγίας Παντανάσσης (Καθολική), στη Λάρνακα ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής Νικόδημος Δαμιανού, στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, στην Πάφο ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Παναγιώτου, στο Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Θεοδώρου ενώ στο Παραλίμνι τα μνημόσυνα για το Πραξικόπημα θα τελεστούν μαζί με τα μνημόσυνα για την Εισβολή στις 21 Ιουλίου, 2024.
Στις 11:00 συνέρχεται σε ειδική συνεδρίαση η Ολομέλεια της Βουλής για καταδίκη των μαύρων επετείων του πραξικοπήματος και της εισβολής.
Κόμματα και οργανώσεις καταδικάζουν το πραξικόπημα της Χούντας και διοργανώνουν διάφορες εκδηλώσεις μνήμης και τιμής.
