Παραμένουν στα χαρτιά οι χώροι κράτησης ανηλίκων στην Κύπρο

Την ώρα που τα περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς, με θύτες ανήλικους αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, η Κύπρος δεν έχει στη διάθεσή της ακόμα κτήρια εκτός των Κεντρικών Φυλακών.

Η ανάγκη για δημιουργία ειδικών δομών κράτησης ανήλικων προσώπων απασχολεί εδώ και χρόνια τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Χώρος για παραβάτες ανήλικα πρόσωπα μέχρι σήμερα δεν υπάρχει στην Κύπρο, με αποτέλεσμα να κρατούνται σε ξεχωριστή πτέρυγα στις υφιστάμενες φυλακές και η νομοθεσία που ψηφίστηκε να παραμένει μέχρι σήμερα ανεφάρμοστη.

Η σχετική νομοθεσία ψηφίστηκε από τη Βουλή το 2021, με στόχο την εγκαθίδρυση ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικού προς τους ανήλικους παραβάτες και την πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας, με τη θεσμοθέτηση κυρίως εξωδικαστικών διαδικασιών και εναλλακτικών μέτρων μεταχείρισής τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ποινή κράτησης συνιστά το έσχατο μέτρο και επιβάλλεται από το δικαστήριο παιδιών μόνο εφόσον οι εξωδικαστικές διαδικασίες δεν αποδώσουν.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το Υπουργείο Δικαιοσύνης βρίσκεται ακόμα σε διαδικασία εξεύρεσης ενός χώρου εκτός του σωφρονιστικού ιδρύματος, ένα έργο που θα έπρεπε να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2024. Ωστόσο και πάλι παρουσιάστηκε ολιγωρία από τους εμπλεκομένους, αφού δεν έγιναν εγκαίρως οι ρυθμίσεις ώστε να εξευρεθεί και να διαμορφωθεί κατάλληλος χώρος κράτησης.

Ένας από τους λόγους που δεν λειτούργησε η νομοθεσία ήταν και το σημείο που προνοούσε τη φρούρηση του χώρου από ιδιώτες δεσμοφύλακες, στην οποία αντέδρασαν βουλευτές, προτάσσοντας την άποψη πως η υπηρεσία αυτή πρέπει να παρέχεται από αυτούς του Δημοσίου.

Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Σ», το νέο χρονοδιάγραμμα για ολοκλήρωση του έργου είναι αρχές του 2026, κάτι που σημαίνει πως οι ανήλικοι παραβάτες θα είναι τρόφιμοι των Κεντρικών Φυλακών για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια.

Έτσι θα λειτουργεί

Η δομή κράτησης ανηλίκων θα είναι ένας χώρος εκτός φυλακών, που θα δημιουργηθεί είτε στη Λευκωσία είτε στη Λάρνακα. Αρχικά θα είναι χωρητικότητας δέκα ατόμων και σε βάθος χρόνου θα μπορούν να φιλοξενούνται μέχρι 25 πρόσωπα. Εκεί θα κρατούνται άτομα ηλικίας 16 έως 21 ετών, τα οποία είτε καταδικάζονται από το Δικαστήριο σε ποινή κράτησης ή είναι προφυλακιστέα για αδικήματα που διαπράχθηκαν πριν από το 18ο έτος της ηλικίας τους.

Μετά τις έντονες συζητήσεις και τις αντιδράσεις από τη Βουλή, η διαχείριση της δομής θα δοθεί στον ιδιωτικό τομέα, όμως η ευθύνη της φρούρησης θα ανήκει στο Τμήμα Φυλακών.

Λόγω του ευαίσθητου της ηλικίας των κρατουμένων, στους χώρους θα υπάρχει παροχή ψυχιατρικής φροντίδας, ψυχολογικής στήριξης και εργοθεραπείας. Θα λειτουργεί επίσης και πρόγραμμα απεξάρτησης, αφού πολλοί νέοι που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά είναι χρήστες ναρκωτικών. Η δομή αυτή θα πρέπει να έχει αναμορφωτικό χαρακτήρα και να πληροί τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα.

Οι ανήλικοι θα έχουν καθημερινά προγράμματα που θα εμπεριέχουν αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, ενώ θα διατηρούν και το δικαίωμα στην εκπαίδευση μέσα από τη δομή.

Ο χώρος θα είναι φιλικός και δεν θα θυμίζει φυλακή όπως την ξέρουμε και στόχος είναι η ομαλή επανένταξη των ατόμων αυτών στην κοινωνία.

Κομβικό ρόλο θα διαδραματίζουν και οι επιμελητές ανηλίκων, οι οποίοι, στη βάση σύμβασης με το κράτος, θα χειρίζονται ανήλικα πρόσωπα που προβαίνουν σε αδικήματα και έρχονται σε σύγκρουση με τον νόμο. Θα έχουν στενή συνεργασία με την Αστυνομία και θα κληθούν ανά πάσα στιγμή να επιληφθούν οποιουδήποτε περιστατικού σημειωθεί και εμπίπτει στις πρόνοιες της νομοθεσίας που ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2021.

Επί της ουσίας, ο ρόλος των επιμελητών αυτών θα διασφαλίζει ότι οι νεαροί θα απολαμβάνουν τα δικαιώματα που προβλέπει ο νόμος σε όλες τις εξωδικαστικές διαδικασίες, από το στάδιο της σύλληψης μέχρι την εφαρμογή του προγράμματος αποδικαστικοποίησης.

Η ακτινογραφία των Κεντρικών Φυλακών

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Σ», στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα αυτήν τη στιγμή κρατούνται συνολικά 13 ανήλικοι κρατούμενοι. Είναι όλοι αλλοδαποί, έξι κατάδικοι ελαφροποινίτες, δηλαδή με ποινή φυλάκισης μερικών μηνών και εφτά υπόδικοι, που αναμένεται η εκδίκαση των υποθέσεών τους από το Δικαστήριο.

Τα αδικήματα για τα οποία βρίσκονται οι πλείστοι στη Φυλακή έχουν να κάνουν με την παράνομη μετανάστευση, όπως διακίνηση, πλαστοπροσωπία και πλαστογραφία ταξιδιωτικού εγγράφου.

Σημειώνεται ότι τα συγκεκριμένα πρόσωπα κρατούνται σε ξεχωριστή πτέρυγα από τους υπόλοιπους ενήλικες κρατουμένους, έχουν δικό τους ξεχωριστό χώρο άθλησης και γευματίζουν ξεχωριστά από τους υπόλοιπους κρατουμένους.

Έχουν δημιουργηθεί επίσης ειδικά προγράμματα μάθησης για τους ανηλίκους και ειδικά πρόγραμμα απασχόλησής τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα άτομα αυτά μπορούν να ασκήσουν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους «πιστεύω». Έχουν ξεχωριστή πρόσβαση στην εκκλησία και στο τέμενος που λειτουργούν εντός της Φυλακής, ανάλογα με τη θρησκεία του καθενός.

Οι δεσμοφύλακες έχουν ρητές οδηγίες όπως οι ανήλικοι μη έρχονται σε επαφή με τον υπόλοιπο πληθυσμό της Φυλακής. Στις περιπτώσεις που αναγκαστικά θα έρθουν σε επαφή με ενήλικες κρατουμένους, όπως για παράδειγμα για επίσκεψη σε γιατρό, ή συμμετοχή σε εκδηλώσεις που διοργανώνει το Τμήμα Φυλακών, γίνεται με τη συνοδεία δεσμοφύλακα και για όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο, για να μη δοθεί η δυνατότητα συναναστροφής με αυτούς.

Σίγουρα η Διεύθυνση των Φυλακών θα ήταν απόλυτα ικανοποιημένη αν υπήρχαν οι ειδικοί χώροι φιλοξενίας των ανηλίκων εκτός του Σωφρονιστικού Ιδρύματος, αφού καλούνται να διαχειριστούν και το θέμα του υπερπληθυσμού. Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους λόγω ηλικίας, τους παρέχει όλες τις διευκολύνσεις με τα μέσα που έχει στη διάθεσή της.

Αναμφίβολα, η ανάγκη ανέγερσης χώρων κράτησης ανηλίκων εκτός των υφιστάμενων Φυλακών είναι επιτακτική ανάγκη. Χρειάζεται φυσικά και η στελέχωσή τους από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό και ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Οι διαδικασίες όμως θα πρέπει να επισπευσθούν, καθώς οι μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση σημαντικών έργων είναι η επιτομή της αδιαφορίας.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Σημερινή (30/06/24)