Αναφορά στην στάση του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στη Χαμάς μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, καθώς και αναφορές στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία ως της μόνης αποδεκτής από την ΕΕ λύσης στο Κυπριακό, περιέχει η έκθεση της Κομισιόν για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η οποία παρουσιάστηκε σήμερα στις Βρυξέλλες.
Σε σχέση με το Κυπριακό, στο κείμενο της επικοινωνίας που συνοδεύει τις εκθέσεις τονίζεται η σημασία όπως η Τουρκία «δεσμευτεί και συνεισφέρει ενεργά στις διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα», σύμφωνη με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ, καθώς και το κοινοτικό κεκτημένο και τις αρχές της ΕΕ.
Στα συμπεράσματα υπογραμμίζεται ακόμα η σημασία όπως η Τουρκία «επαναδιατυπώσει τη δέσμευσή της στη διαδικασία της οποίας ηγούνται τα ΗΕ για διευθέτηση στην Κύπρο, κατά τρόπο ευθυγραμμισμένο με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ των ΗΕ, περιλαμβανομένης της εξωτερικής τους διάστασης»
Σημαντικές αναφορές στο κείμενο της έκθεσης αποτελούν η αναφορά στο ότι η Τουρκία «συνέχισε την στρατικοποίηση της κατεχόμενης περιοχής» μέσω της αναβάθμισης της στρατιωτικής βάσης για drones στο Λευκόνοικο και της ναυτικής βάσης στο Μπογάζι, καθώς και αναφορά στα επεισόδια στην Πύλα, και την κατάσταση στην περιοχή των Βαρωσίων.
Στο κείμενο της έκθεσης γίνεται αναφορά στο ότι η Τουρκία «κατ’ επανάληψη υποστήριξε τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο» σε αντίθεση με τα σχετικά ψηφίσματα των ΗΕ, καθώς και στην απόφαση του Οργανισμού Τουρκογενών Κρατών να δεχθεί την «τδβκ» ως παρατηρητή. Προστίθεται ακόμα ότι «η όποια ενέργεια για διευκόλυνση ή στήριξη με όποιον τρόπο στη διεθνή αναγνώριση της τουρκοκυπριακής αποσχιστικής οντότητας πλήττει σοβαρά τις προσπάθειες» της δημιουργίας της κατάλληλης ατμόσφαιρας για επιστροφή στις διαπραγματεύσεις.
Ειδικότερα όσον αφορά την Κύπρο, στην έκθεση υπογραμμίζεται πως η ΕΕ αναμένει από την Τουρκία, βάσει του διαπραγματευτικού πλαισίου για την ένταξή της καθώς και σχετικές δηλώσεις από το Συμβούλιο, «να υποστηρίξει ενεργά τις διαπραγματεύσεις» για λύση «εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, κατά τρόπο σύμφωνο με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ και κατά τρόπο ευθυγραμμισμένο με τις αρχές πάνω στις οποίες ιδρύθηκε η ΕΕ και το κοινοτικό κεκτημένο».
Στο κείμενο της έκθεσης επαναλαμβάνεται ακόμα πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει ζητήσει στα συμπεράσματα του τον Ιούνιο του 2023 τη γρήγορη επανέναρξη των συνομιλιών, και εξέφρασε την ετοιμότητα της ΕΕ να παίξει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας της οποίας ηγούνται τα Ηνωμένα Έθνη με όλα τα κατάλληλα μέσα στη διάθεσή της.
Στην εισαγωγή της έκθεσης σημειώνεται μεταξύ άλλων πως κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, η Τουρκία «δεν προχώρησε στις όποιες μη αδειοδοτημένες γεωτρητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο», αλλά συνέχισε να αρνείται να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και «κατ’ επανάληψη υποστήριξε μια λύση δύο κρατών στην Κύπρο, κατά τρόπο αντίθετο με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών».
Όσον αφορά τις σχέσεις καλής γειτονίας και την περιφερειακή συνεργασία, στην εισαγωγή γίνεται αναφορά και στο ότι «η επιδίωξη του διαλόγου καλή τη πίστει και η αποχή από μονομερείς κινήσεις που αντιβαίνουν των συμφερόντων της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα κρατών μελών της ΕΕ είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας, αμοιβαία επωφελούς, μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας».
Στο ίδιο τμήμα της έκθεσης αναφέρεται μεταξύ άλλων και η βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου του 2023, και η μείωση των παραβιάσεων του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων της Ελλάδας.
Σε σχέση με τη μετανάστευση, η Τουρκία καλείται να τηρήσει τις δεσμεύσεις της στη βάση της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας του 2016, ενώ σημειώνεται πως η τήρηση της συμφωνίας επανεισδοχής «προς όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ» συνεχίζει να εκκρεμεί. Σημειώνεται πως μετά την μεγάλη αύξηση των παράτυπων αφίξεων το 2022, κατά το πρώτο μισό του 2023 οι παράτυπες αφίξεις από την Τουρκία μειώθηκαν σε σχέση με το 2022, κατά 42% όσον αφορά τις αφίξεις στις ελεύθερες περιοχές μέσω της Πράσινης Γραμμής.
Στο κεφάλαιο που αφορά τις σχέσεις καλής γειτονίας, στο τμήμα για τις σχέσεις με την Κύπρο, επαναλαμβάνεται πως η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της έναντι όλων των κρατών μελών της ΕΕ, καθώς και η άρνηση της Τουρκίας να συνεργαστεί με την Κύπρο σε μια σειρά από ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας.
Σε αυτό το κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην απουσία ερευνητικών γεωτρήσεων σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ, καθώς και πως το καθεστώς κυρώσεων για τις παράτυπες ενέργειες συνεχίζει να ισχύει μέχρι τις 12 Νοεμβρίου.
Σημειώνεται ακόμα πως η Τουρκία συνέχισε τις στρατιωτικές ασκήσεις στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου και να παραβιάζει τον εναέριο χώρο της, ενώ σε αυτό το σημείο γίνεται η αναφορά στην αναβάθμιση της βάσης για drones στο Λευκόνοικο και της ναυτικής βάσης στο Μπογάζι, καθώς και σε συνέχιση παρενοχλήσεων σε κυπριακά αλιευτικά σκάφη.
Στο κείμενο υπάρχει ακόμα εκτενής αναφορά στο περιστατικό στην Πύλα μετά από την έναρξη «μη εγκεκριμένων κατασκευαστικών έργων» από την τ/κ πλευρά εντός της νεκρής ζώνης, και την επίθεση σε μέλη της UNFICYP από «Τουρκοκυπριακό προσωπικό», καθώς και στη συναντίληψη που επιτεύχθηκε μέσω των Ηνωμένων Εθνών τον Οκτώβριο.
Σε σχέση με τα Βαρώσια, γίνεται αναφορά στο σταδιακό άνοιγμα της περίκλειστης πόλης παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, και προστίθεται πως παραμένουν σε ισχύ οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί στη δραστηριότητα της UNFICYP εντός της περιοχής. Παράλληλα, η Τουρκία καλείται να ανακαλέσει όλες τις μονομερείς ενέργειες στις οποίες προχώρησε από το 2021 στα Βαρώσια.
Στην έκθεση γίνονται ακόμα μεταξύ άλλων αναφορές και στις αντιρρήσεις της Τουρκίας απέναντι σε τεχνοκρατικούς σχεδιασμούς της Κύπρου σε επίπεδο της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών, καθώς και στα προβλήματα που προκαλεί στις αερομεταφορές η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των κέντρων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.
Γάζα, κράτος δικαίου και άλλα θέματα
Όσον αφορά την κρίση στη Μέση Ανατολή, αναφορά στη στάση της Τουρκίας γίνεται τόσο στην επικοινωνία που συνοδεύει τις εκθέσεις για την κάθε υποψήφια προς ένταξη χώρα, όσο και στην ίδια την έκθεση. Συγκεκριμένα, στην έκθεση σημειώνεται πως έγινε «μηδενική πρόοδος» στον συντονισμό της Τουρκίας με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ, μεταξύ άλλων λόγω της μη ευθυγράμμισης με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά και λόγω του ότι «η ρητορική της υπέρ της τρομοκρατικής ομάδας Χαμάς» βρίσκεται σε διάσταση με την προσέγγιση της ΕΕ.
Γενικότερα στην έκθεση εντοπίζονται ακόμα «σοβαρές ελλείψεις στη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών της Τουρκίας», ενώ γίνεται λόγος για υποχώρηση της δημοκρατίας και δομικά προβλήματα όσον αφορά το προεδρικό σύστημα. Οι πρόσφατες εκλογές, αναφέρεται, προσέφεραν στους ψηφοφόρους πραγματικές επιλογές, ωστόσο καταγράφηκε μεροληπτική κάλυψη από τα ΜΜΕ και έλλειψη ισότιμων όρων ανταγωνισμού.
Στην έκθεση γίνεται ακόμα αναφορά στην κατάσταση ασφαλείας στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας στο πλαίσιο των επιχειρήσεων κατά του PKK.
Όπως προστίθεται ακόμα στην έκθεση, η Τουρκία βρίσκεται σε αρχικά στάδια όσον αφορά την ετοιμότητα της για ένταξη στον τομέα της δικαιοσύνης, καθώς τα δομικά προβλήματα δεν έχουν διορθωθεί, ενώ η χώρα συνεχίζει να αρνείται να εφαρμόσει μια σειρά από αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Αναφέρεται ακόμα πως η διολίσθηση στην εφαρμογή και τον σεβασμό των ανθρωπίνων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων συνεχίζεται, όσον αφορά τον σεβασμό αποφάσεων του ΕΔΑΔ, αλλά και σε σχέση με την ελευθερία του Τύπου και της έκφρασης και τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
