Μαθητής και δάσκαλος, σχέση ζωής!
Γράφει και φωτογραφίζει η Ιφιγένεια Τσαντίλη M.Sc./Δημοσιογράφος – Επικοινωνιολόγος
Μια ευτυχής συγκυρία στη Λάρνακα σε ένα καφέ στην παραλία Μακένζυ μετά από 30 περίπου χρόνια, ήταν η συνάντηση μεταξύ ενός σημερινού δασκάλου, τότε μαθητή δημοτικού, του Κωνσταντίνου Παναγιώτου από τη Δερύνεια και της εμπνεύστριας των «Μικρών Περιβαλλοντιστών», της υπεύθυνης του Παλαιοντολογικού Μουσείου Πιερίδη & Θαλάσσιας Ζωής, Μάρως Δημητρίου από το Βαρώσι.
Αυτή η συζήτηση για το περιβάλλον και τα σχολεία σήμερα αποκτά ιδιαίτερη αξία, μετά την καταστροφική θεομηνία Daniel στη Θεσσαλία, όπου το περιβάλλον αντέδρασε με άγριο τρόπο και τα σχολεία αποφασίστηκε να μην ανοίξουν ούτε στις 18 Σεπτεμβρίου, γιατί πολλά από αυτά καταστράφηκαν και οι μαθητές έχουν διασκορπιστεί σε διάφορες περιοχές.
Επανερχόμαστε στη συζήτηση για τα σχολεία και το εκπαιδευτικό σύστημα, πώς διαπλάθει αυριανούς πολίτες. Η κα Δημητρίου έκανε τις ξεναγήσεις στο Μουσείο και μιλούσε στα παιδιά για τα κοχύλια και τα παλαιολιθικά ευρήματα και τα μάτια τους άνοιγαν με έκπληξη τη δεκαετία του ‘90.
Μ.Δ. Ήταν ωραίες εποχές τότε. Μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με το δάσκαλο να φέρει τα παιδιά στην παραλία να κάνουμε περιβαλλοντικές δράσεις. Κάποια στιγμή σκέφτηκα να πάω με 4 μαθητές σε Παγκόσμιο Συνέδριο περιβαλλοντιστών (Millenium International Children’s Conference for the Environment) το 2000 και μου εμπιστεύτηκαν τα παιδιά. Ήρθαν μαζί μου 4 παιδιά κάτω από 12 ετών. Έκαναν γνωριμίες με άλλα παιδιά από όλο τον κόσμο και κάποια από αυτά συνέχισαν να ασχολούνται με το περιβάλλον επαγγελματικά, μετά το σχολείο και τις σπουδές τους.
Την δεκαετία του ´90 από την κα Δημητρίου φυτεύτηκε ο σπόρος και τώρα ο σημερινός δάσκαλος τι διδάσκει στους δικούς του μαθητές; Είναι λογικό να θέλω να μάθω αν το εκπαιδευτικό σύστημα μπλοκάρει ή επιτρέπει στο δάσκαλο να παίρνει πρωτοβουλίες.
Ο Κωνσταντίνος Παναγιώτου θυμάται όταν οι μικροί του δημοτικού πήγαιναν με το σχολείο και καθάριζαν τις παραλίες ή μάζευαν κοχύλια να τα πάνε στο Μουσείο, στην κα Μάρω. Σήμερα στο μάθημα της Περιβαλλοντικής Αγωγής, εφαρμόζονται διάφορα εξειδικευμένα Περιβαλλοντικά Προγράμματα στα οποία συμμετέχει σημαντικός αριθμός σχολείων.
Κ.Π. “Τώρα κάνουμε μόνο οργανωμένες δράσεις. Για να γίνει οποιαδήποτε δραστηριότητα από τα σχολεία, θα πρέπει να υπάρξει από πριν συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές και να παρθεί η απαραίτητη άδεια. Δεν μπορεί να γίνει κάποια αυθόρμητη δράση, κυρίως για λόγους ασφαλείας των παιδιών για τη μετακίνηση τους αλλά και για να υπάρχει ταυτόχρονα η έγκριση από το Υπουργείο για το περιεχόμενο της δραστηριότητας”.
Μ.Δ. “Ήταν μεγάλη η χαρά μου να βλέπω τα παιδιά αυτά να μεγαλώνουν και να αγαπούν το περιβάλλον, προσπάθησα να τους δώσω μια σωστή διάσταση, ότι δεν είμαστε μόνοι μας αλλά ανήκουμε στη φύση και την αγαπάμε. Κάπου έχει κρατήσει το χαρτί της συμμετοχής του στους μικρούς περιβαλλοντιστές”, μας αναφέρει ο Κωνσταντίνος Παναγιώτου.
Σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθήνας και έχει πάρει μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει δουλέψει ως αντικαταστάτης δάσκαλος σε πολλά διαφορετικά σχολεία της Κύπρου.
Είναι λογικό να τον ρωτήσω για το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά πριν θέλω να μάθω πώς τα κατάφερε ως δάσκαλος στην πανδημία.
Ι.Τ. Να συζητήσουμε για τα παιδιά σήμερα, πώς αντιλαμβάνονται το σχολείο μετά την πανδημία που πέρασαν μεγάλο διάστημα στο σπίτι. Ήταν μια εμπειρία εύκολη, δραματική; Πώς τη βιώσατε εσείς ως δάσκαλος;
Κ.Π. “Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος γιατί τα παιδιά ήταν κλεισμένα στο σπίτι τους και όταν επέστρεψαν στο σχολείο δεν επιτρεπόταν να αγγίζουν ο ένας τον άλλον, να κάνουν αγκαλιές, να δανείσουν το μολύβι τους, ή να ακουμπήσουν τα πράγματα του άλλου. Τα παιδιά είχαν τόση αγάπη να δώσουν και τόση θέληση να αγγίξουν το συμμαθητή τους στο μεταξύ τους παιχνίδι, αλλά δυστυχώς οι υγειονομικοί κανόνες δε μας επέτρεπαν να τους αφήσουμε να το κάνουν.
Τα παιδιά ένιωσαν πολύ μεγάλο περιορισμό και έζησαν αρνητικά δεδομένα. Ακόμα και στη γυμναστική, δεν επιτρεπόταν να δώσουν το χέρι τους, να παίξουν μπάσκετ ή να δώσουν μια αγκαλιά. Το κάθε παιδί είχε τη δική του μπάλα και έπρεπε να ψεκάζουν τις μπάλες οι δάσκαλοι, για να τις χρησιμοποιούν και τα άλλα παιδιά. Τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονταν το πρωτόκολλο του κορονοϊού.
Οπότε μετά την πανδημία, οι μαθητές δυσκολεύονταν να οικειοποιηθούν κάτι, να παίξουν ομαδικό παιχνίδι, στο να συνυπάρξουν, το να δεχτούν την ήττα, γιατί δεν μπορούσαν για δυο χρόνια να παίξουν ομαδικά”.
Στην ερώτηση αν κυριαρχούσε ο φόβος στη ζωή τους ο δάσκαλος απάντησε ότι “τα παιδιά δεν έχουν την έννοια του φόβου, όπως εμείς οι ενήλικες. Ήταν σαφώς πιο δύσκολο για τα παιδιά που συζητιόταν ο φόβος στο σπίτι. Ναι σίγουρα καταλάβαιναν ότι υπάρχει μια πανδημία και πολλά παιδιά το πέρασαν ανώδυνα λόγω ηλικίας, δε φοβήθηκαν τον κορονοϊό και ήταν πρόθυμα να ακολουθούν τους υγειονομικούς κανόνες του σχολείου”.
Ι.Τ. Αυτό ίσχυε για όλους τους μαθητές;
Κ. Π. “Μόνο στα παιδιά που είχαν θέμα στο σπίτι και σε τάξεις που οι συμμαθητές τους ήξεραν ότι έχασαν κάποιο δικό τους άνθρωπο, τα παιδιά το αντιμετώπισαν πολύ καλά, το στήριξαν το παιδί, που είχε χάσει ένα γονιό. Τώρα επανήλθαμε σε ένα βαθμό σε κανονικές συνθήκες, όμως τα παιδιά σε ένα σημαντικό ποσοστό, ακόμα δυσκολεύονται να παίξουν σε ομαδικό παιχνίδι και να συνεργαστούν. Για δύο χρόνια δεν πήγαν εκδρομές, δεν πήγαν σε μουσεία, δεν έχουν φωτογραφίες από την αποφοίτηση τους ή από τους συμμαθητές τους. Για εμάς μπορεί αυτά να είναι απλά, άλλα για τα παιδιά που αποφοίτησαν και δεν το έζησαν, δεν αποχαιρέτησαν τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους, είναι σα να λείπουν δύο χρόνια απ’ τη ζωή τους”.
Ι.Τ. Υπήρχαν ψυχολόγοι στα σχολεία;
Κ.Π. “Το ρόλο των ψυχολόγων τον έκαναν οι δάσκαλοι, αφού ο σύμβουλος ψυχολογίας θα παρουσιαστεί στο σχολείο μόνο αν συμβεί κάτι σοβαρό, κατ’ εξαίρεση. Δεν έχει μόνιμο ψυχολόγο το σχολείο, αλλά υπάρχουν κάποιοι ψυχολόγοι που έχουν υπό την ευθύνη τους πολλά σχολεία ταυτόχρονα και δεν μπορούν να είναι καθημερινά σε ένα και να χειρίζονται τις περιπτώσεις κάθε σχολείου καθημερινά.. Νομίζω ότι χρειάζονται πολύ περισσότεροι ψυχολόγοι”.
Ι.Τ. Τώρα που επανήλθαμε στην κανονικότητα που δίνεται η έμφαση στη διδασκαλία; Έχετε χρόνο να τους διδάξετε εξωσχολικά βιβλία;
Κ.Π. “Η ύλη που διδάσκουμε είναι ήδη αρκετά μεγάλη και τα μαθήματα είναι πλέον περισσότερα, πχ Αγγλικά από την Α΄ Δημοτικού, οπότε είναι περιορισμένες οι πιθανότητες να υπάρξει διδασκαλία εξωσχολικών βιβλίων, πέραν από την ανάγνωση των βιβλίων της βιβλιοθήκης της κάθε τάξης. Υπάρχει λιγότερος χρόνος για να εμβαθύνουμε στα σημαντικά, όπως ανάγνωση και γραφή”.
Ι.Τ. Λόγω της μεγάλης ύλης;
Κ.Π. Ναι, δεν μπορείς να αφήσεις κάτι αδίδακτο γιατί αυτό θα προκαλέσει κενά διδασκαλίας και τα παιδιά αυτά θα έχουν πρόβλημα στο να παρακολουθήσουν την επόμενη τάξη, γιατί η ύλη θα θεωρείται διδαχθείσα. Οπότε τρέχεις να προλάβεις.
Ι.Τ. Αυτό όμως είναι εις βάρος των απλών μαθημάτων που κάναμε εμείς;
Κ.Π. “Γενικά έχουν αλλάξει πλέον σε αρκετά μεγάλο βαθμό και τα μαθήματα και η ύλη. Άλλωστε υπάρχει συχνή αλλαγή των βιβλίων σε αρκετά μαθήματα”.
Εύλογα τίθεται το ερώτημα για το ρόλο που παίζει σήμερα το Ίντερνετ στην εκπαίδευση και στη ζωή ενός παιδιού;
Διάβασα ότι στη Σουηδία επανέρχονται στη μάθηση μέσα από βιβλία και αντικαθιστούν το Ίντερνετ ως μαθησιακό εργαλείο. Στον ;iδιο άξονα κινείται και η UNESCO, η οποία τον Αύγουστο δημοσίευσε έκθεση στην οποία έκανε «επείγουσα έκκληση για την κατάλληλη χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση». Η έκθεση αναφέρει ότι οι ψηφιακές συσκευές δεν πρέπει ποτέ να αντικαταστήσουν την ποιοτική εκπαίδευση που καθοδηγείται από τους δασκάλους.
Κ.Π. “Συμφωνώ, όμως το κινητό έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και έχει αλλάξει την καθημερινότητα των παιδιών. Παλιά τα παιδιά έπαιζαν μεταξύ τους, ενώ τώρα τα παιχνίδια τους είναι στο Ίντερνετ”.
Ι.Τ. Αυτό πόσο επικίνδυνο είναι για τον ψυχισμό τους;
Κ.Π. “Είμαι τέσσερα χρόνια δάσκαλος άρα ανήκω στη νέα γενιά. Η τεχνολογία είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορείς να την αρνηθείς. Πρέπει να γίνει ξεχωριστό μάθημα στα σχολεία. Τα παιδιά κρατούν από 4,5 χρονών ένα κινητό και δεν ξέρουν περί τίνος πρόκειται. Καλύτερα να γίνει ένα μάθημα για να μάθουν να πλοηγούνται με ασφάλεια. Πρέπει να αξιοποιηθεί η τεχνολογία και να μπει στα σχολεία στον βαθμό που αυτό θα είναι βοηθητικό”.
Ι.Τ. Από την άλλη πρέπει να υπάρχει μια ασφάλεια στο διαδίκτυο. Υπάρχει τρόπος να ασφαλίσεις τη χρήση του;
Κ.Π. “Υπάρχει τρόπος αλλά επειδή οι γονείς των παιδιών δεν έχουν διδαχτεί πώς να προφυλάξουν τα παιδιά τους, δεν ξέρουν πώς να το κάνουν. Τα παιδιά των 16-17 χρόνων θα γίνουν γονείς σε λίγα χρόνια και δεν θα ξέρουν πώς να προστατέψουν τα παιδιά τους. Αν δε το μάθουν στο σχολείο, πώς θα διδάξουν, πώς θα γίνουν καλοί γονείς; Να μάθουν πώς να προφυλάξουν τα παιδιά τους από πολλούς κινδύνους”.
Αναρωτιέμαι, πώς διαμορφώνεται μέσα από το σχολείο και το εκπαιδευτικό σύστημα ο άνθρωπος του μέλλοντος, με τόση πληροφορία που παίρνει από παντού. Άραγε ένα παιδί προλαβαίνει να την επεξεργαστεί και να κάνει τη γνώση κτήμα του;
Οι επιστήμονες μελέτησαν ότι υπάρχει πτώση της αναγνωστικής ικανότητας των μαθητών και ήδη η υπουργός Παιδείας στη Σουηδία Lotta Edholm, αντικαθιστά τα tablet σε νηπιαγωγεία και δημοτικά με τα κανονικά βιβλία. Η επιστροφή στους πιο παραδοσιακούς τρόπους εκμάθησης, αποφασίστηκε.
«Πιστεύουμε ότι η εστίαση θα πρέπει να επιστρέψει στην απόκτηση γνώσεων μέσω έντυπων εγχειριδίων και της τεχνογνωσίας των εκπαιδευτικών, αντί να αποκτά κανείς γνώσεις κυρίως από ελεύθερα διαθέσιμες ψηφιακές πηγές που δεν έχουν ελεγχθεί για την ακρίβειά τους». Μελέτες έδειξαν ότι μειώθηκαν οι βασικές δεξιότητες των παιδιών λόγω της υπερ-ψηφιοποίησης. Πρόσφατη έρευνα του Karolinska Institutet, το ερευνητικό Ινστιτούτο της Ιατρικής Σχολής ενός από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια, αναφέρει: «Υπάρχουν σαφείς επιστημονικές αποδείξεις ότι τα ψηφιακά εργαλεία μάλλον βλάπτουν παρά ενισχύουν τη μάθηση».
Η υπερβολική χρήση ψηφιακών εργαλείων, με την έντονη εναλλαγή εικόνων και πληροφορίας, έρχεται σε αντίθεση με την βραδύτητα που απαιτείται στη νοητική διεργασία, για την αφομοίωση της γνώσης. Οπότε τα ψηφιακά μέσα αφήνουν όλο και λιγότερο χρόνο για εμβάθυνση και προβληματισμό των μαθητών πάνω στα θέματα των μαθημάτων τους.
Ι.Τ. Οι παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας έχουν και στην Κύπρο υποστήριξη; Πώς λειτουργεί εδώ το σύστημα;
Κ.Π. “Από την Β’ δημοτικού μαθαίνουμε για τον ήλιο και την κίνηση της γης γύρω από αυτόν. Ας μάθει το παιδί για τη μέρα και τη νύχτα, να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί για το πώς κινείται το φως όχι με μαθηματικούς τύπους, αλλά ως έννοιες. Πρέπει το σύστημα να τους κινήσει το ενδιαφέρον για πράγματα που βλέπουν καθημερινά, που ακούνε καθημερινά, να τα γνωρίζουν σιγά-σιγά και να τα καταλαβαίνουν”.
Ι.Τ. Ο δάσκαλος δεν είναι μόνο σημαντικός για την εκπαίδευση ενός παιδιού, αλλά συνεισφέρει σημαντικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Τι δεξιότητες πρέπει να έχει σήμερα ένας δάσκαλος;
Κ.Π. “Είσαι ταυτόχρονα παιδαγωγός, ψυχολόγος, γυμναστής. Πρέπει επιπλέον να έχεις την ικανότητα να τραβάς το ενδιαφέρον του μαθητή. Οποιοδήποτε παιδί, 30 με 40 λεπτά είναι το max που μπορεί να σε ακούσει και μετά βαριέται και θέλει να κάνει κάτι άλλο, οπότε πρέπει να έχουμε εναλλαγές στο μάθημα, ώστε να κρατάμε την προσοχή τους σε αυτά που διδάσκουμε”.
Ι.Τ. Έχετε την ελευθερία μετά από 40 λεπτά να βγείτε στο προαύλιο να κάνετε ένα τρέξιμο ή κάτι άλλο για να αλλάξετε την ροή του μαθήματος;
Κ.Π. “Οποιαδήποτε δραστηριότητα εκτός τάξης πρέπει να γίνει σε συνεννόηση, κυρίως για την ασφάλεια των παιδιών”.
ΙΤ. Η Κυπριακή διάλεκτος δε γράφεται, αλλά την χρησιμοποιείτε στον προφορικό λόγο. Τα παιδιά δυσκολεύονται να διαβάζουν τα βιβλία στα ελληνικά, ενώ εκφράζονται προφορικά με άλλες λέξεις;
Κ.Π. “Τα περισσότερα παιδιά καταλαβαίνουν την διαφορά γραπτού και προφορικού λόγου, μετά τη Β’ δημοτικού μπορούν και διαχωρίζουν, δεν έχουν μεγάλη δυσκολία”.
Ι.Τ. Υπάρχουν γιορτές ή βιβλία στο σχολείο που κρατάτε τις παραδόσεις;
Κ.Π. “Στο μάθημα της γλώσσας έχουμε βιβλίο με κυπριακά παραμύθια. Στην ιστορία έχουμε παράρτημα για την κυπριακή ιστορία. Υπάρχει ξεχωριστό βιβλίο για την κυπριακή γεωγραφία. Μαθαίνουμε για τους Κύπριους λογοτέχνες και ποιητές”.
Ι.Τ. Ο άνθρωπος του μέλλοντος που μαθαίνει για την γλώσσα, αλλά δεν προλαβαίνει να εμβαθύνει στην γνώση, πώς θα βοηθηθεί από το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα;
Κ.Π. “Η ύλη που πρέπει να διδαχθεί είναι αρκετά μεγάλη. Είναι πολλές οι πληροφορίες και θα πρέπει να γίνει μία αναδιαμόρφωση, της διδακτέας ύλης σε όλες τις βαθμίδες. Μέχρι πρόσφατα υπήρχαν τα τετράμηνα στα λύκεια, τα οποία καταργήθηκαν τώρα. Τα παιδιά έκαναν διαγωνίσματα σε όλα τα μαθήματα, υπήρχαν βδομάδες που είχαν 3 και 4 διαγωνίσματα και ουσιαστικά τα παιδιά μεγαλώνουν με παπαγαλία γνώσεων σε ένα σύστημα με εξετάσεις, που βασίζεται στην βαθμολογία και όχι στην ουσιαστική γνώση. Να μην είναι η εξέταση το μέσο για να δούμε τι έμαθε το παιδί και να το βαθμολογήσουμε. Φτάσαμε να βαθμολογούμε τα πάντα.
Είναι τόσο το άγχος και το στρες για το βαθμό από το δημοτικό, που εμποδίζει τα παιδιά να αγαπήσουν τη μάθηση, να ασχοληθούν με τη γνώση, να ψάξουν, να ρωτήσουν… βάζουν αστεράκι και sos, γιατί μπορεί να μπει στο διαγώνισμα.
Δεν μπορούν να συνδέσουν μεταξύ τους όσα έμαθαν σε διάφορα μαθήματα. Δεν μπορούν να κάνουν αντιπαράθεση ιδεών στην ιστορία για παράδειγμα. Ακόμα και για τους πλανήτες που λέγαμε, δεν έμαθαν να μπορούν να συνδέσουν διάφορες εποχές, διάφορες απόψεις, διάφορες γνώσεις. Είναι από μικροί στην πίεση. Πώς να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους;
Πράγματι φαντάζει δύσκολο αλλά εκτιμώ ότι δεν ευθύνεται μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα και η πίεση για τη γνώση και τη βαθμολογία που ασκείται στα παιδιά. Ευθύνη σημαντική έχουν και οι γονείς, οι οποίοι έχουν συνδέσει την επιτυχία στη ζωή με την καλή βαθμολογία στο σχολείο. «Διάβασε για να τα πας καλά στη ζωή σου», επιβάλουν σχεδόν θα λέγαμε στα παιδιά τους. Η επιτυχία σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, συνδέεται με την ευτυχία ; Διαβάζω ότι ο καθηγητής του Harvard και συγγραφέας του βιβλίου «The Spiritual Life of Children» (Η πνευματική ζωή των παιδιών), Ρόμπερτ Κόουλς, δίνει μια άλλη διάσταση στην ευτυχία των παιδιών και την συνδέει με την ξενοιασιά, την πνευματική υγεία και την ασφάλεια”.
Ι.Τ. Ας δούμε και τις επιδιώξεις των γονιών. Αυτοί δίνουν το παράδειγμα.
Κ.Π. “Γι’ αυτό η κοινωνία είναι γεμάτη στρες, γεμάτη άγχος, εργασιακό άγχος. Ένας φαύλος κύκλος άγχους. Γονείς εργάζονται, είναι διαρκώς έξω, για να έχουν επάρκεια στο σπίτι και τα παιδιά αντί να παίξουν με τον πατέρα τους ποδόσφαιρο, είναι στα κινητά τους. Είναι σημαντικό το κάθε παιδί να αναπτύσσεται και πνευματικά”.
Ι.Τ. Συμφωνώ και να στοχεύουν οι γονείς στην ανάπτυξη του εσωτερικού κόσμου του παιδιού τους.
Κ.Π. “Ναι σωστά, για να μπορέσει να βοηθήσει αργότερα και την κοινωνία. Να μην ενδιαφέρονται οι γονείς μόνο για το βαθμό στο σχολείο”.
Ι.Τ. Βλέπετε κάτι θετικό, μπορεί να αλλάξει ο τρόπος μάθησης;
ΘΚ.Π. “Η αλλαγή δεν έρχεται σε ένα ή δυο χρόνια. Πρέπει να το αντιληφθούμε ότι χρειάζεται μελέτη του συστήματος και πρέπει η κοινωνία να αναπτυχθεί σε άλλη κατεύθυνση. Να μην είναι το τέλος του κόσμου αν δεν περάσεις στη Σχολή που θέλεις. Πιο σημαντικό για κάθε παιδί είναι το να αναπτυχθεί πνευματικά, ώστε να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κοινωνίας συνολικά”.
Επιστρέφοντας από το καφέ σκέφτομαι στη διαδρομή τα δικά μου μαθητικά χρόνια. Ναι και τότε η πίεση ήταν μεγάλη για τον βαθμό, χωρίς να έχουμε το Ίντερνετ να μας κυβερνά. Εμείς είχαμε χρόνο να διαβάσουμε λογοτεχνία και ποίηση, ιδίως τα καλοκαίρια, είχαμε χρόνο να παίξουμε και να μοιραστούμε τις σκέψεις μας με τους φίλους από κοντά, όχι στα social media. Είχαμε μάθει να σηκωνόμαστε όταν έμπαινε ο δάσκαλος στην τάξη και να λέμε καλημέρα όλοι μαζί. Τότε ο δάσκαλος έχαιρε μεγάλου σεβασμού και ήταν αυθεντία. Αυτό καλλιεργούσαν οι γονείς μας.
Ακόμα θυμάμαι την κα Ριρή στο δημοτικό, που όταν έφυγε στη Γ’ τάξη, άλλαξα σχολείο.
Στην επιστροφή σε μια υπαίθρια βιβλιοθήκη στη παλιά Λευκωσία, την τελευταία μοιρασμένη πόλη στον κόσμο, είναι γραμμένοι οι στίχοι του αγαπημένου ποιητή Κώστα Μόντη:
«Ελάχιστοι μας διαβάζουν
ελάχιστοι ξέρουν τη γλώσσα μας
μένουμε αδικαίωτοι κι αχειροκρότητοι
σ’ αυτή τη μακρινή γωνιά
όμως αντισταθμίζει
που γράφουμε ελληνικά».
Πηγή Infowoman.gr
