Καταγγελίες για παντελή έλλειψη πρόνοιας ή προβληματικές υποδομές για ΑμεΑ έγιναν σήμερα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατόπιν εκπόνησης σχετικών εκθέσεων από την Επίτροπο Διοικήσεως και τον Επίτροπο Εποπτείας ΓεΣΥ. Στη συνεδρία επισημάνθηκε ότι στην πλειοψηφία τους οι ειδικοί και προσωπικοί ιατροί στον ΓεΣΥ δεν παρέχουν πρόσβαση, ενώ διαπιστώθηκε καθυστέρηση από το Υπουργείο Υγείας στον καταρτισμό κριτηρίων για τον έλεγχο των εγκαταστάσεων που παρέχουν υπηρεσίες υγείας.
Σύμφωνα με τα όσα παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας διαπιστώθηκε κατά τη διερεύνηση καταγγελιών ασθενών, τόσο από την Επίτροπο Διοικήσεως, όσο και από τον Επίτροπο Εποπτείας ΓεΣΥ, ότι μόνο στην επαρχία Λευκωσίας, από εκατοντάδες ιατρεία που είναι συμβεβλημένα με το ΓεΣΥ, διασφαλίζεται η προσβασιμότητα ατόμων με κινητικά προβλήματα και αναπηρίες μόνο σε 34. Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, στη συντριπτική πλειοψηφία των ειδικοτήτων κανένα ιατρείο δεν διασφαλίζει προσβασιμότητα.
Μεταξύ των ειδικοτήτων των οποίων κανένα ιατρείο στην επαρχία Λευκωσίας δεν είναι προσβάσιμο σε ΑμεΑ, περιλαμβάνονται οι ειδικότητες της αιματολογίας, ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας, γηριατρικής, ρευματολογίας, αγγειοχειρουργικής, καρδιολογίας, νευρολογίας κ.α. Μεταξύ των ειδικοτήτων αυτών βρίσκονται και οι προσωπικοί ιατροί παιδιών, ενώ στην περίπτωση των προσωπικών ιατρών ενηλίκων, στο σύνολο 259 ιατρείων, μόνο τα 11 είναι προσβάσιμα σε ΑμεΑ, δηλαδή 4,25%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκπρόσωποι του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) ανέφεραν ενώπιον της Επιτροπής ότι τα στοιχεία αυτά είναι μόνο κατά δήλωση των ιδίων των συμβεβλημένων, επισημαίνοντας ότι ο ΟΑΥ δια νόμου δεν έχει αρμοδιότητα για επί τόπου ελέγχους στα υποστατικά. Κατ’ επέκταση, επιφυλάχθηκαν για το ενδεχόμενο να μην ανταποκρίνονται ακριβώς στην πραγματικότητα τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, στο πλαίσιο τις διερεύνησης των καταγγελιών.
Επεσήμαναν, όμως, ότι ο Οργανισμός αναγνωρίζει ότι οφείλει στον βαθμό που του αναλογεί να διασφαλίζει την εφαρμογή της νομοθεσίας και υπογράμμισαν ότι η ευθύνη για σύσταση κριτηρίων που θα πρέπει να πληρούνται για εξασφάλιση προσβασιμότητας, βαραίνει το Υπουργείο Υγείας.
Πρόσθεσαν, εξάλλου, ότι αναμένουν τον καταρτισμό των κριτηρίων αυτών από το Υπουργείο, τον οποίο σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως θα πρέπει να ολοκληρώσει μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου. Εξήγησαν ότι οι νέες συμβάσεις που υπογράφηκαν πρόσφατα με τους συμβεβλημένους παρόχους του ΓεΣΥ, προβλέπουν συμμόρφωση με τα κριτήρια αυτά, διαφορετικά θα τερματίζονται οι συμβάσεις, κάτι για το οποίο υπάρχει απόφαση Διοικητικού Συμβουλίου.
Οι οργανώσεις που εκπροσωπούν άτομα με αναπηρίες και κινητικά προβλήματα, υπογράμμισαν στη συνεδρίαση ότι το πλαίσιο το συμβάσεων με παρόχους στο ΓεΣΥ είναι μία ευκαιρία, ώστε να ασκηθεί πίεση για διασφάλιση της προσβασιμότητας, όπως θα έπρεπε να είχε ισχύσει από το 2011, όταν κυρώθηκε από την Κύπρο η Σύμβαση των ΗΕ για τα δικαιώματα ΑμεΑ.
Όπως αναφέρθηκε από τον εκπρόσωπο του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως στη συνεδρία, η ευθύνη για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας, βαραίνει τόσο το Υπουργείο Υγείας όσο και τον ΟΑΥ και θα πρέπει οι δύο οργανισμοί να συνεργαστούν μεταξύ τους για τις απαραίτητες ενέργειες. Επεσήμανε επίσης ότι από το 2017 διατυπώθηκαν ανησυχίες από την αρμόδια Επιτροπή των ΗΕ για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ στην Κύπρο και έγιναν συστάσεις για αναγκαίες ενέργειες για άρση της διάκρισης.
Ο εκπρόσωπος του Γραφείου υπογράμμισε ότι είναι ελάχιστα τα κριτήρια που απαιτούνται για προσβασιμότητα και ότι κανονικά θα έπρεπε να καταρτιστούν κανονισμοί, επισημάνθηκε όμως ότι αυτό θα απαιτούσε πολύ χρόνο. Πρόσθεσε ότι, ως πιο άμεση λύση, θεωρήθηκε καλύτερο να καταρτιστεί κατάλογος κριτηρίων προσβασιμότητας με τη συμβολή οργανώσεων ΑμεΑ και σημείωσε ότι σύστασή της Επιτρόπου είναι να συμμορφωθούν οι εγκαταστάσεις με τα κριτήρια αυτά μέχρι τέλος χρόνου.
Δύο εκθέσεις κατόπιν καταγγελιών ασθενών ετοιμάστηκαν και από τον Επίτροπο Εποπτείας ΓεΣΥ, Χριστόδουλο Καϊσή, με την εκπρόσωπο του Γραφείου του να αναφέρει στη συνεδρίαση ότι αναμένεται και από το Υπουργείο Υγείας να κάνει ελέγχους για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες σε νοσηλευτήρια και ιατρεία, αλλά θα πρέπει να διενεργεί ελέγχους και ο ΟΑΥ, έστω και δειγματοληπτικά, για να διαπιστώνει ότι τηρούνται οι όροι των συμβάσεων που υπογράφονται.
Επίσης, έκανε λόγο για «προβληματικά και ανησυχητικά» ευρήματα, κατόπιν διερεύνησης παραπόνου από ασθενή και επεσήμανε ότι το μεταβατικό στάδιο προσαρμογής που εισηγείται η έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως είναι πολύ μεγάλο. Αναφορικά με τη σύναψη συμβάσεων μεταξύ παρόχων και ΟΑΥ, ανέφερε ότι η νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία του ΓεΣΥ, αποσκοπεί και στη εξασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης.
Από πλευράς του Υπουργείου Υγείας, αναφέρθηκε ότι λήφθηκαν σοβαρά υπόψη οι εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως και σημείωσε ότι ο κατάλογος των κριτηρίων που θα πρέπει να πληρούνται για την προσβασιμότητα ατόμων με κινητικές δυσκολίες και αναπηρίες ετοιμάζεται. Εξήγησε ότι χρειάζεται εξειδίκευση κριτηρίων για εξωτερικούς και εσωτερικούς ασθενείς, ενώ ως σημαντική παράμετρο ανέφερε την ανάγκη να εκπαιδευτούν κατάλληλα νοσηλευτές και φροντιστές.
Όσον αφορά τις πρόνοιες της νομοθεσίας, σημείωσε ότι από το 2017 υπάρχουν κανονισμοί όπου υπάρχουν προδιαγραφές που αφορούν την προσβασιμότητα σε κτιριακές εγκαταστάσεις, όμως αρμόδιο για την εφαρμογή τους είναι το Υπουργείο Εσωτερικών, καθώς οι Δήμοι και οι Τοπικές Αρχές δίνουν τις άδειες στα υποστατικά. Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σχολίασε στο πλαίσιο αυτό ότι το Υπουργείο Υγείας έπρεπε να είναι σε επικοινωνία με το Υπουργείο Εσωτερικών για θέματα ΑμεΑ.
Επιπρόσθετα με τις διαδικασίες για επικαιροποίηση της νομοθεσίας, το Υπουργείο Υγείας, προχωρά και με ενίσχυση της ομάδας επιθεωρητών για την εποπτεία των εγκαταστάσεων, πρόσθεσε η εκπρόσωπος του. Ακολούθως, ζητήθηκαν από την Πρόεδρο της Επιτροπής γραπτώς τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των μέτρων που λαμβάνει το Υπουργείο στην κατεύθυνση αυτή.
Η Επιχειρησιακή Διευθύντρια του ΟΚΥπΥ παρουσίασε με τη σειρά της στην Επιτροπή την κατάσταση που επικρατεί στα κρατικά νοσοκομεία αναφέροντας ότι έχουν γίνει αναβαθμίσεις και συνεχίζουν να γίνονται, ιδίως σε κάποια από τα 37 Κέντρα Υγείας που βρίσκονται σε περιοχές της υπαίθρου. Ενδεικτικά αναφέρθηκε ότι έργα θα πρέπει να γίνουν στα Κέντρα Υγείας Φοίτης, Πεδουλά, Ακακίου, καθώς και στην παλιά πτέρυγα νοσοκομείου Τροόδους στην Κυπερούντα.
Επισημάνθηκε ότι οι προδιαγραφές προσβασιμότητας είναι αρκετές και αφορούν από τουαλέτες και χώρους υγιεινής, μέχρι ράμπες, χώρους στάθμευσης, καθώς και ιατρικό εξοπλισμό, και αναφέρθηκε ότι στόχος είναι να πληρούνται στο 100%. Προτεραιότητα δίνεται, όπως αναφέρθηκε, σε ανακαινίσεις παλιών κτιρίων, ώστε να ενσωματωθούν οι προδιαγραφές αυτές.
Όσον αφορά τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, ο Μάρκος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι όλα τα νοσηλευτήρια παρέχουν υπηρεσίες, επισημαίνοντας ότι η έκθεση του Επόπτη ΓεΣΥ εντοπίζει κενά κυρίως στα εξωτερικά ιατρεία.
Ο Πρόεδρος της ΟΠΑΚ (Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου), Δημήτρης Λαμπριανίδης, σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρία έκανε λόγο για «φτωχή νομοθεσία» για θέματα προσβασιμότητας, αλλά και για ελλιπείς ελέγχους. Ακολούθως, εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το Υπουργείο Υγείας προχωρά με τον καταρτισμό κριτηρίων, το οποίο είπε ότι είναι «ένα τεράστιο βήμα προόδου για θέματα προσβασιμότητας εντός του ΓεΣΥ».
Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, είπε ότι η ΟΠΑΚ γίνεται πολύ συχνά λήπτης παραπόνων και καταγγελιών από μέλη τους και όχι μόνο και ότι ακόμα και σε νοσηλευτήρια, για τα οποία υπάρχει νομοθεσία, υπάρχουν πολλά προβλήματα για ΑμεΑ, ενώ τα ιατρεία, που δεν ελέγχονται από τη νομοθεσία, είναι άγνωστο σε ποιο βαθμό είναι προσβάσιμα.
Ανέφερε ότι οι επισκέπτες ΑμεΑ δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε αυτά και συχνά βρίσκονται σε κίνδυνο. Αναφέρθηκε, δε, σε περιπτώσεις ασθενών ΑμεΑ που αναγκάζονται να μετακινηθούν σε άλλο όροφο κατά τη νοσηλεία τους για χρήση τουαλέτας ή ντους, για εξεταστικά κρεβάτια που δεν έχουν το κατάλληλο ύψος, για ιατρεία που στεγάζονται με κτίρια χωρίς ανελκυστήρες κ.α.
Δηλώσεις Βουλευτών
Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, η Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, επεσήμανε ότι ο ΟΑΥ έχει την δυνατότητα να υποχρεώσει τους παρόχους υπηρεσιών υγείας να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις για καθολική διασφάλιση της προσβασιμότητας σε όλους, όταν προχωρεί σε σύναψη ή ανανέωση σύμβασης με τους παρόχους. Εξήγησε, όμως, ότι «από τη στιγμή όμως που το Υπουργείο Υγείας δεν έχει ετοιμάσει τα κριτήρια και τους κανονισμούς που θα καθορίζουν τις απαιτήσεις, τον έλεγχο και τις συνέπειες μη συμμόρφωσης, δεν μπορεί να επέλθει συμμόρφωση».
Σημείωσε, ακόμα, ότι με την εκπόνηση των εκθέσεων, η Επίτροπος Διοικήσεως έχει δώσει διορία στο Υπουργείο Υγείας μέχρι το τέλος του τρέχοντος μήνα, αλλά η εκπρόσωπος του Υπουργείου ανέφερε ότι ακόμα δεν έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες διεργασίες. Πρόσθεσε, δε, ότι ο προγραμματισμός προβλέπει έξι μήνες μεταβατική περίοδο, ενώ στη συνεχεία ο ΟΑΥ θα αφήσει περιθώριο ένα ακόμη χρόνο μέχρι την πλήρη συμμόρφωση.
«Θεωρώ ανεπίτρεπτο μετά από τόσα χρόνια να μην είναι έτοιμο το Κράτος να διασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση στις ιατρικές υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες του και δεν μπορώ να μην υπογραμμίσω αυτή την τεράστια παράλειψη από πλευράς το Υπουργείου Υγείας», κατέληξε.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν ανέφερε στις δηλώσεις της ότι κατά τη συνεδρία «αναδείχθηκε η πολυπλοκότητα του θέματος, οι ευθύνες των αρμοδίων υπηρεσιών που δεν αναλαμβάνονται στον βαθμό που επιβάλλεται, οι ολέθριες γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, η μη τήρηση των συμβατικών μας υποχρεώσεων και κατ’ επέκταση για κάποιους η έλλειψη ευαισθησίας».
«Υπογραμμίζουμε τη σοβαρότητα του θέματος και καλούμε πρώτα το Υπουργείο Υγείας να προχωρήσει τάχιστα στην τροποποίηση και εναρμόνιση των νομοθεσιών και στην προώθηση όλων των σχεδιασμών που βρίσκονται στο τραπέζι, καθώς και όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες και οργανισμούς να εφαρμόσουν τις συστάσεις της Επιτρόπου Διοίκησης για τις συμβάσεις με τον ΟΑΥ», κατέληξε.
Στις δηλώσεις της η Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, εξέφρασε τη λύπη της για το γεγονός ότι 12 χρόνια μετά την κύρωση της Συνθήκης των ΗΕ, δεν υπάρχουν ακόμα προδιαγραφές, κανονισμοί και πρωτόκολλα για διασφάλιση της πρόσβασης των ΑμεΑ σε υπηρεσίες ιατρικής φροντίδας.
«Αναμένουμε άμεσα από το Υπουργείο Υγείας να καταθέσει τα πρωτόκολλα και τις προδιαγραφές για να μπορεί ο ΟΑΥ να ζητήσει από όλους τους παρόχους, όπως πληρούν τις προϋποθέσεις, διαφορετικά θα πρέπει να διακοπούν τα συμβόλαια», υπογράμμισε.
Ακολούθως χαιρέτισε τη σύσταση της Επιτρόπου Διοικήσεως προς το Υπουργείο Υγείας και προς τον ΟΑΥ και πρόσθεσε «αναμένουμε από το Υπουργείο από τον ΟΑΕΔ, από τις πολεοδομικές αρχές να συντονιστούν μεταξύ τους, ούτως ώστε να μην υπάρχει κανένα κτίριο στο οποίο παρέχονται ιατρικές υπηρεσίες που να μην πληροί τις προδιαγραφές, αλλά και να μην υπάρχει κανένας πάροχος ο οποίος δεν έχει τον απαραίτητο εξοπλισμό για τις εξετάσεις που χρειάζονται να κάνουν οι συμπολίτες μας με κινητικά προβλήματα».
