Χωρίς να εντοπίζει εργασίες που δεν έπρεπε να είχαν εκτελεστεί, η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει ότι κατά τις εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του Προεδρικού Μεγάρου και της Προεδρικής Κατοικίας, τα τμήματα που είχαν την ευθύνη εκτέλεσης των εργασιών δεν ακολούθησαν πιστά τη νομοθεσία δημόσιων συμβάσεων.
Συγκεκριμένα, η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρει ότι το Τμήμα Δημοσίων Έργων και το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, τα οποία είχαν την ευθύνη εκτέλεσης των εργασιών, κατέτμησαν τις εργασίες, ώστε να χρησιμοποιήσουν είτε συνοπτικές διαδικασίες, είτε συμφωνίες τύπου «running contracts», είτε με αλλαγές στο υφιστάμενο συμβόλαιο ενεργειακής αναβάθμισης, κάτι που απαγορεύεται από τη νομοθεσία. Επίσης, οι επιπλέον εργασίες που πραγματοποιήθηκαν δεν έτυχαν νομότυπα και έγκαιρα της έγκρισης του αρμόδιου οργάνου, δηλαδή της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και Απαιτήσεων.
Ενεργειακή αναβάθμιση Προεδρικού
Η ΕΥ αναφέρει ότι ο διαγωνισμός για την ενεργειακή αναβάθμιση του Προεδρικού προκηρύχθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2022 με εκτιμώμενη αξία €1.150.000 πλέον ΦΠΑ. Μόνο μία προσφορά υποβλήθηκε, ύψους €1.409.658 (πλέον ΦΠΑ). Η ΕΥ πρότεινε την ακύρωση του διαγωνισμού, καθώς η μοναδική προσφορά ήταν 22,58% ψηλότερη από την καθορισμένη εκτιμώμενη αξία. Παρ’ όλα αυτά, το Συμβούλιο Προσφορών αποφάσισε στις 23 Φεβρουαρίου 2023 την κατακύρωση του διαγωνισμού, με τη σύμβαση να υπογράφεται στις 29 Μαρτίου 2023.
Με βάση τα έγγραφα του διαγωνισμού, η ενεργειακή αναβάθμιση περιλαμβάνει την αντικατάσταση υφιστάμενων κουφωμάτων με κουφώματα υψηλής ενεργειακής απόδοσης, διατηρώντας τα ξύλινα στοιχεία, όπου υπάρχουν. Επιπλέον, προβλέπεται εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, αντικατάσταση των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, διατηρώντας τις υφιστάμενες σωληνώσεις, αντικατάσταση συστημάτων εξαερισμού, εγκατάσταση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, εγκατάσταση συστήματος αυτοματισμών με εξοπλισμό καταγραφής και παρακολούθησης των ενεργειακών συστημάτων του κτιρίου και μπογιατίσματα εσωτερικών τοιχοποιιών και ψευδοροφών, εκεί και όπου αυτές επηρεάζονται από τις προβλεπόμενες οικοδομικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του κτιρίου.
Σημειώνεται ότι το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά 85% και κατά 15% από εθνικούς πόρους.
Ανακαίνιση Προεδρικής Κατοικίας
Στο πλαίσιο της σύμβασης για την ενεργειακή αναβάθμιση, υποβλήθηκαν δύο εισηγητικές εκθέσεις αλλαγών για το συνολικό ποσό των €85.954,89 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ. Οι εργασίες που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο των αλλαγών αυτών αφορούσαν την προεδρική κατοικία αλλά και άλλους χώρους του Προεδρικού Μεγάρου. Για την προεδρική κατοικία το κόστος των δύο αυτών αλλαγών ήταν της τάξης των €39.000 συν ΦΠΑ και αφορούσε τοποθέτηση νέας ταπετσαρίας και νέες ψευδοροφές με φωτιστικά σημεία σε κάποιους χώρους, ανακαίνιση χώρου υγιεινής επισκεπτών κ.λπ.
Σύμφωνα με την ΕΥ, οι εγκρίσεις των αλλαγών των δύο εισηγητικών δεν εγκρίθηκαν από την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ), η οποία είναι το αρμόδιο όργανο, αλλά από τον Συντονιστή του Έργου και από την Τμηματική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΤΕΑΑ). Επομένως, οι εγκρίσεις «δεν ήταν σύννομες και δόθηκαν καθ’ υπέρβαση εξουσίας», αναφέρει η έκθεση της ΕΥ.
Επιπλέον, θέτει και το ζήτημα του Προϋπολογισμού. Η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει ότι, εφόσον οι εργασίες αναμένεται να έχουν εκτενή μορφή, αναμένεται να περιληφθούν ρητά στον κρατικό Προϋπολογισμό με σχετική αναφορά στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα. Θα έπρεπε, επομένως, να περιληφθεί αναφορά για την ανακαίνιση της κατοικίας στο Προεδρικό Μέγαρο εφόσον πρόκειται για εργασίες της τάξης των €150.000.
«Κατάτμηση» εργασιών
Αγορές «με συνοπτικές διαδικασίες» εντόπισε επίσης η ΕΥ, όσον αφορά την προεδρική κατοικία στον πρώτο όροφο του Προεδρικού Μεγάρου. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι εκτελέστηκαν επιπλέον εργασίες από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Εργασιών «με συνοπτικές διαδικασίες, ή μέσω υφιστάμενων προσφορών “running contracts”, και με συνεργεία αυτεπιστασίας».
Οι εργασίες που εκτέλεσε το ΤΔΕ αφορούσαν οικοδομικές και ξυλουργικές εργασίες σε υπνοδωμάτια και χώρους υγιεινής με συνολικό κόστος €66.000 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ και οι εργασίες που εκτέλεσε το ΤΗΜΥ αφορούσαν προμήθεια ειδών υγιεινής, αναβάθμιση ηλεκτρολογικών και τηλεπικοινωνιακών εγκαταστάσεων κ.λπ., με συνολικό κόστος €32.000 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.
Όπως αναφέρει η ΕΥ, σύμφωνα με τη νομοθεσία για τη Ρύθμιση των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων, «οι αναθέτουσες αρχές δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε κατάτμηση των συμβάσεων με σκοπό την ευνοϊκή εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου», δηλαδή δεν είναι επιτρεπτή η κατάτμηση ώστε να χρησιμοποιηθούν οι συνοπτικές διαδικασίες.
Στη βάση τούτου, συμπεραίνει η ΕΥ, «θεωρούμε ότι τα Τμήματα του ΥΜΕΕ (ΤΔΕ και ΤΗΜΥ), που είχαν την ευθύνη εκτέλεσης των εργασιών, δεν ακολούθησαν, ως όφειλαν, πιστά τη νομοθεσία δημοσίων συμβάσεων. Αντίθετα κατέτμησαν τις εργασίες ώστε να χρησιμοποιήσουν είτε τις συνοπτικές διαδικασίες, είτε τις συμφωνίες τύπου ‘running contracts’, είτε με αλλαγές στο υφιστάμενο συμβόλαιο ενεργειακής αναβάθμισης, οι οποίες δεν έτυχαν νομότυπα και έγκαιρα της έγκρισης του αρμόδιου οργάνου».
Παρ’ όλα αυτά, η ΕΥ σημειώνει ότι σε ό,τι αφορά την αναγκαιότητα των εκτός του αρχικού συμβολαίου εργασιών, «δεν έχει εντοπίσει εργασίες που θεωρεί ότι δεν έπρεπε να είχαν εκτελεστεί».
Μείωση Προεδρικής Φρουράς
Η ΕΥ θίγει και το θέμα της ανάγκης άμεσης μείωσης της προεδρικής φρουράς, μετά την απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να μετακομίσει οικογενειακώς στην προεδρική κατοικία στο Προεδρικό Μέγαρο και να εγκαταλείψει την ιδιωτική του κατοικία.
Αυτό σημαίνει ότι οι χώροι τους οποίους φρουρεί η Αστυνομία επί 24ώρου βάσεως μειώνονται, αναφέρει η ΕΥ και «εξ ορισμού θα έπρεπε να σημαίνει σημαντική μείωση του προσωπικού της Προεδρικής Φρουράς».
Η ΕΥ σημειώνει ότι η Προεδρία ενημέρωσε ότι η Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνου θα εκπονήσει μελέτη Αξιολόγησης Κινδύνου για τα θέματα ασφάλειας του Προεδρικού Μεγάρου και ανάλογα με τις εισηγήσεις και τα ευρήματα θα ενημερώσει την ΕΥ κατά πόσο θα γίνει σχετική μείωση της προεδρικής φρουράς.
«Η Υπηρεσία μας σημειώνει ότι τυχόν μη σημαντική μείωση του προσωπικού της Προεδρικής Φρουράς (η οποία έπρεπε να είχε γίνει από την πρώτη στιγμή της μετακόμισης πριν ένα και πλέον μήνα), με το δικαιολογητικό ότι, τώρα που καταργήθηκε η ανάγκη φρούρησης της ιδιωτικής προεδρικής κατοικίας, αίφνης διαπιστώθηκε η ανάγκη αύξησης του προσωπικού που φρουρεί το Προεδρικό Μέγαρο, θα ενισχύει σημαντικά τις ενδείξεις (σε βαθμό που εύλογα θα μπορεί να γίνεται αναφορά σε αποδείξεις) ότι ο αριθμός της αστυνομικής φρουράς δεν προκύπτει μόνο με τεχνοκρατική αξιολόγηση αλλά, αντίθετα, πρώτα καθορίζεται ο αριθμός και μετά οι μελέτες και αξιολογήσεις αιτιολογούν τον αριθμό αυτό», υπογραμμίζει η ΕΥ.
«Αποτελεί συνεπώς εισήγησή μας η χωρίς άλλη καθυστέρηση μείωση της προεδρικής φρουράς κατά τον προσήκοντα βαθμό ώστε να υπάρξει και η ανάλογη (σημαντική) εξοικονόμηση κρατικών πόρων», καταλήγει.
Συμπεράσματα ΕΥ
Με βάση τα παραπάνω, η ΕΥ καταλήγει ότι αποδεικνύεται ότι η συνολική εργασία συντήρησης και ανακαίνισης της προεδρικής κατοικίας στον 1ο όροφο του Προεδρικού Μεγάρου, της τάξης των €150.000, θα έπρεπε να είχε περιληφθεί ρητά στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα του κρατικού προϋπολογισμού, ή σε συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, ώστε να τύχει έγκρισης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Επίσης, η εργασία αυτή θα έπρεπε να είχε προσφοροδοτηθεί από το ΤΔΕ και να ανατεθεί σε εργολάβο που θα επιλεγόταν μέσω ανοικτών διαδικασιών, σύμφωνα με την περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσία. Τέλος, οι πολύ περιορισμένες εργασίες, που θα έπρεπε εξ ανάγκης να είχαν ανατεθεί στον ανάδοχο της σύμβασης που αφορά στην Ενεργειακή Αναβάθμιση, θα έπρεπε να είχαν προωθηθεί από το ΤΔΕ προ της έκδοσης των οδηγιών εκτέλεσής τους για έγκριση από την ΚΕΑΑ.
Οι σημαντικότερες ανακαινίσεις του Προεδρικού την τελευταία δεκαετία
Στην έκθεση της ΕΥ, αφού γίνεται αναδρομή στην κατασκευή και την ιστορία του Προεδρικού Μεγάρου και των αλλαγών που έγιναν σε αυτό, αναφέρονται και οι πιο σημαντικές συντηρήσεις, βελτιώσεις, επεκτάσεις που έγιναν στο Προεδρικό Μέγαρο, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέδωσε η Προεδρία.
Το 2017 ανακαινίστηκε η κουζίνα της προεδρικής κατοικίας, με κόστος €18.300 (συν ΦΠΑ), ενώ το 2020-2021 χτίστηκε πισίνα κόστους €43.543 (συμπεριλαμβάνεται το ΦΠΑ).
Επιπλέον, οι πιο σημαντικές συντηρήσεις, βελτιώσεις, επεκτάσεις που έγιναν στην Προεδρική Εξοχική Κατοικία στο Τρόοδος ήταν συνολικού κόστους €299.431, εκ των οποίων οι €18.234 ήταν από κονδύλια του προϋπολογισμού της Προεδρίας και οι €281.197 από κονδύλια του προϋπολογισμού του Τμήματος Δημοσίων Έργων.
