Στοχευμένες συστάσεις, μεταξύ άλλων και στην Κύπρο για τον φερόμενο ρόλο της ως κόμβος εξαγωγών, περιέχει το ψήφισμα της εξεταστικής επιτροπής για τη χρήση λογισμικών παρακολούθησης (PEGA) το οποίο εγκρίθηκε την Πέμπτη το μεσημέρι στην Ολομέλεια με 411 ψήφους υπέρ, 97 κατά και 37 αποχές. Το ψήφισμα, το οποίο καταγράφει συστάσεις για μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο κρατών μελών και επίπεδο ΕΕ, είχε συζητηθεί στην Ολομέλεια στο Στρασβούργο το απόγευμα της Τετάρτης.
Στο ψήφισμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί την Κύπρο, η οποία αναφέρεται ότι έχει αξιοποιηθεί ως κόμβος εξαγωγής κατασκοπευτικών λογισμικών, να καταργήσει όλες τις άδειες εξαγωγής που δεν ευθυγραμμίζονται με τη νομοθεσία της ΕΕ.
Ειδικότερα το ψήφισμα καλεί την Κύπρο:
– «να αξιολογήσει διεξοδικά όλες τις άδειες εξαγωγής που έχουν εκδοθεί για κατασκοπευτικό λογισμικό και να τις ανακαλέσει, όπου αρμόζει»
– «να αξιολογήσει ενδελεχώς την αποστολή υλικού κατασκοπευτικού λογισμικού εντός της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ μεταξύ κρατών μελών και να χαρτογραφήσει τις διάφορες ισραηλινές εταιρείες ή εταιρείες οι οποίες ανήκουν και διοικούνται από Ισραηλινούς πολίτες και οι οποίες είναι εγγεγραμμένες στην Κύπρο και έχουν ανάμειξη σε τέτοιου είδους δραστηριότητες»
– «να δημοσιοποιήσει την έκθεση του ειδικού ερευνητή για την υπόθεση «Spyware Van», όπως ζητήθηκε από την επιτροπή κατά την επίσημη αποστολή της στην Κύπρο» και
– «να διερευνήσει πλήρως, με τη βοήθεια της Ευρωπόλ, όλες τις καταγγελίες για παράνομη χρήση και εξαγωγή κατασκοπευτικού λογισμικού, ιδίως σε δημοσιογράφους, δικηγόρους, παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών και Κύπριους πολίτες».
Το γενικότερο μήνυμα του ψηφίσματος είναι πως η χρήση λογισμικών παρακολούθησης (spyware) πρέπει να επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Προτείνεται ακόμα η δημιουργία ενός ειδικού επιστημονικού κέντρου της ΕΕ (EU Tech Lab) το οποίο να μπορεί να συμβάλει στην έρευνα, σε διερεύνηση καταγγελιών και σε ανάλυση στοιχείων. Ο οργανισμός αυτός θα μπορεί επίσης να παρέχει τεχνολογική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης συσκευών και της εγκληματολογικής έρευνας.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης αξιόπιστη διερεύνηση των καταγγελιών, νομοθετικές αλλαγές και καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων για την αντιμετώπιση της κατάχρησης, σε συνέχεια της έρευνα την οποία πραγματοποίησε η PEGA για τη χρήση του Pegasus και αντίστοιχων τεχνολογιών, και για τις καταγγελίες για παρακολουθήσεις σε Ελλάδα, Ισπανία, Πολωνία και Ουγγαρία.
Εισηγήσεις για Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία και Ισπανία
Στις συστάσεις για την Ουγγαρία και την Πολωνία, οι δύο χώρες καλούνται να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να αποκαταστήσουν τη δικαστική ανεξαρτησία και τα όργανα εποπτείας.
Επίσης υπογραμμίζεται πως οι αρχές πρέπει να εξασφαλίζουν άδεια από τα ανεξάρτητα δικαστήρια πριν από τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού, αλλά και να διερευνήσουν με αξιόπιστο τρόπο τις καταγγελίες κατάχρησης και να εγγυηθούν ότι οι πολίτες έχουν ουσιαστική πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
Από την κυβέρνηση της Ελλάδας ζητείται να αποκαταστήσει και να ενισχύσει επειγόντως τις θεσμικές και νομικές εγγυήσεις, να καταργήσει τις άδειες εξαγωγής που δεν συνάδουν με τη νομοθεσία της ΕΕ για τον έλεγχο των εξαγωγών και να σεβαστεί την ανεξαρτησία της ελληνικής Αρχής για την Ασφάλεια των Επικοινωνιών και την Προστασία του Απορρήτου.
Οι ισπανικές αρχές καλούνται να διασφαλίσουν την πλήρη, δίκαιη και αποτελεσματική διερεύνηση των καταγγελιών, ιδιαίτερα στις 47 περιπτώσεις όπου δεν είναι σαφές ποιος ενέκρινε την χρήση spyware. Οι ισπανικές αρχές θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που στοχοποιούνται έχουν πραγματικές επιλογές προσφυγής στη δικαιοσύνη.
Κανόνες για πρόληψη της κατάχρησης
Το ψήφισμα καλεί επίσης όπως η χρήση spyware να γίνεται μόνο σε κράτη μέλη όπου οι κατηγορίες για καταχρήσεις έχουν διερευνηθεί διεξοδικά, όπου η εθνική νομοθεσία είναι σύμφωνη με τις συστάσεις της Επιτροπής της Βενετίας και τη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ και όπου έχουν επιβληθεί οι κανόνες ελέγχου των εξαγωγών.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν ακόμα τη θέσπιση κανόνων σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τη χρήση του spyware από τις αρχές επιβολής του νόμου, η οποία θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις για προκαθορισμένο σκοπό και περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Προστίθεται ακόμα πως τα δεδομένα που εμπίπτουν στο απόρρητο δικηγόρων – πελατών ή ανήκουν σε πολιτικούς, γιατρούς ή μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να προστατεύονται από την παρακολούθηση, εκτός εάν υπάρχουν αποδείξεις για εγκληματική δραστηριότητα. Επίσης, ζητούν όπως τα κράτη να υποχρεούνται να κοινοποιούν όταν έχουν έμμεση πρόσβαση σε δεδομένα ατόμων που δεν αποτελούν στόχο έρευνας, τη θέσπιση ανεξάρτητων διαδικασιών εποπτείας, και κοινό νομικό ορισμό της χρήσης της εθνικής ασφάλειας ως λόγο παρακολούθησης.
Όσον αφορά τη διάσταση της εξωτερικής πολιτικής όσον αφορά τη χρήση αυτών των τεχνολογιών, το ψήφισμα καταγράφει τις «ισχυρές ενδείξεις» ότι οι κυβερνήσεις του Μαρόκου και της Ρουάντα έχουν θέσει στο στόχαστρο παρακολούθησης υψηλά ιστάμενους πολίτες της ΕΕ, μεταξύ αυτών ακόμη και αρχηγούς κρατών.
Ζητούν να επανεξεταστούν διεξοδικά όλες οι άδειες εξαγωγής λογισμικών κατασκοπείας και να υπάρξει αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τον έλεγχο των εξαγωγών.
Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης να χαραχθεί μια κοινή στρατηγική ΕΕ – ΗΠΑ για τα λογισμικά κατασκοπείας, να ξεκινήσουν συνομιλίες με το Ισραήλ και άλλες χώρες εκτός ΕΕ σχετικά με τους κανόνες πώλησης και εξαγωγής κατασκοπευτικών λογισμικών, καθώς και να διασφαλιστεί ότι η αναπτυξιακή βοήθεια που παρέχει η ΕΕ δεν θα χρησιμοποιείται για την αγορά και τη χρήση τέτοιων λογισμικών.
