Το όραμά του είναι να καταστεί η Κύπρος ένας ανταγωνιστικός περιφερειακός κόμβος, με μια κοινωνία έτοιμη για το μέλλον και μια ακόμη πιο δυνατή οικονομία χάρη στις ψηφιακές τεχνολογίες, είπε στο ΚΥΠΕ ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Φίλιππος Χατζηζαχαρία, σημειώνοντας ότι, αυτή την στιγμή, είναι σε εξέλιξη έργα πέραν των €300 εκατομμυρίων.
«Επιβάλλεται» να γίνει η σύνδεση του Πόθεν Έσχες δημόσια εκτεθειμένων προσώπων με τις Κυβερνητικές υπηρεσίες για τεκμηρίωση των πληροφοριών που εισάγουν, ανέφερε σε συνέντευξη του στο ΚΥΠΕ, ενώ, μεταξύ άλλων είπε ότι η Κύπρος δεν είναι απροστάτευτη όσον αφορά κυβερνοεπιθέσεις, και ότι έγιναν λάθη αλλά στόχος είναι να θωρακιστούν οι κρατικές δομές.
Ο κ. Χατζηζαχαρία ανέφερε ακόμη ότι έλαβε το πράσινο φως από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, για εισήγησή του, για δημιουργία μιας «πλατφόρμας διαφάνειας», όπου θα αναρτώνται αποφάσεις για Κυβερνητικά έργα και δράσεις για να υπάρχει ενημέρωση του κοινού όσον αφορά σε δημόσιες δαπάνες. Το Υφυπουργείο του θα ετοιμάσει πρόταση-πλάνο για να κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Ο στόχος του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, είπε ο κ. Χατζηζαχαρία, είναι «ο ολοκληρωτικός ψηφιακός μετασχηματισμός» της Κυβέρνησης και η υλοποίηση της Εθνικής ψηφιακής στρατηγικής. «Όραμά μας, και προσωπικό δικό μου, είναι να καταστεί η Κύπρος ένας ανταγωνιστικός περιφερειακός κόμβος, με μια κοινωνία έτοιμη για το μέλλον αλλά και μια ακόμη πιο δυνατή οικονομία χάρη στις ψηφιακές τεχνολογίες», πρόσθεσε.
Αναφέρθηκε στον «διακεκριμένο μελλοντολόγο» Γκερτ Λεόνχαρτ ο οποίος, όπως είπε ο Υφυπουργός, είπε ότι «”ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία το παρόν δεν ήταν τόσο προσωρινό” και συγκεκριμένα, ανέφερε ότι, η ανθρωπότητα θα αλλάξει τα επόμενα 20 χρόνια, σε σύγκριση με τα προηγούμενα 300 χρόνια». «Συνεπώς, είναι επιτακτική η ανάγκη να συμβαδίζουμε με τις αλλαγές της σύγχρονης εποχής, των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων», είπε ο κ. Χατζηζαχαρία.
Ερωτηθείς για τα έργα που τρέχει το Υφυπουργείο του, ο κ. Χατζηζαχαρία, είπε ότι η Εθνική Ψηφιακή Στρατηγική υλοποιείται σε τρεις πυλώνες – Κυβέρνηση, Πολιτεία-Κοινωνία, και Οικονομία. «Και οι τρεις πυλώνες είναι αλληλένδετα συνδεδεμένοι μεταξύ τους», ανέφερε, προσθέτοντας ότι, αυτή την στιγμή, έργα πέραν των €300 εκατομμυρίων είναι σε εξέλιξη. Σε αυτά περιλαμβάνονται έργα που είναι φιλικά προς τον πολίτη, απλούστευση των διαδικασιών, βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, εκπαίδευση, και επιτάχυνση διαδικασιών, και γενικά για να γίνεται η ζωή των πολιτών καλύτερη, είπε.
Είπε ότι τρέχουν πάρα πολλά έργα αυτή την στιγμή, αναφέροντας μερικά όπως, η εγκατάσταση σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων στα δημόσια νοσοκομεία, στον Έφορο Εταιρειών, στην Πολεοδομία, στο Κτηματολόγιο, στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών. Ταυτόχρονα υπάρχουν και έργα ψηφιακής αναβάθμισης υποδομών, είπε, όπως, έργα για να υπάρχει παροχή ίντερνετ σε όλη την Κύπρο, ακόμη και σε μακρινές περιοχές, ενώ έχουν ήδη προχωρήσει με ένα έργο το οποίο χρηματοδοτείται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, της τάξης των περίπου €35 εκατ., το λεγόμενο “Smart Cities”. Όσον αφορά το “Smart Cities”, ο κ. Χατζηζαχαρία ανέφερε ότι θα δημιουργηθεί μία πλατφόρμα – η Cy Smart City Platform – στην οποία θα συμπεριληφθούν τρεις κατηγορίες – έξυπνος φωτισμός, έξυπνο πάρκινγκ, και η έξυπνη διαχείριση απορριμμάτων. «Έχουμε ετοιμάσει τη μελέτη, έχουμε έρθει σε επαφή με όλους τους Δημάρχους και αρμόδιους φορείς, για να υλοποιήσουμε αυτό το πρόγραμμα», είπε, προσθέτοντας ότι εντός του τρέχοντος έτους θα βγουν σε διαγωνισμό.
Εισήγηση στο Υπουργικό Συμβούλιο για πλατφόρμα «πλήρης διαφάνειας»
Ερωτηθείς σχετικά με πληροφορίες για εισήγησή του την Τετάρτη στο Υπουργικό Συμβούλιο σχετικά με θέματα διαφάνειας, ο κ. Χατζηζαχαρία, ανέφερε ότι εισηγήθηκε τη δημιουργία μιας πλατφόρμας «πλήρης διαφάνειας».
Αναφέρθηκε σε δηλώσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη για πλήρη διαφάνεια, σημειώνοντας ότι «όλοι μας, μηδενός εξαιρουμένου, στηρίζουμε αυτόν τον κανόνα». Είπε ότι η εισήγησή του, αφορά στη δημιουργία από το Υφυπουργείο του, μιας πλατφόρμας όπου θα αναρτάται οτιδήποτε αποφασίζεται, όχι μόνο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Σημείωσε ότι υπάρχει και η Γραμματεία του Υπουργικού Συμβουλίου όπου αναρτώνται τα θέματα, αλλά, πέραν από αυτό, συνέχισε, και το κάθε Υπουργείο και Υφυπουργείο, και μετά ίσως και τοπικές αρχές να ενωθούν σε αυτή την πλατφόρμα, και θα αναρτούν αποφάσεις τους για έργα ή δραστηριότητες που αφορούν την χρήση δημόσιων πόρων.
«Αυτά τα χρήματα το κράτος τα λαμβάνει από τους πολίτες», είπε, αναφέροντας ότι, ως κράτος, θα πρέπει να λογοδοτούν που πηγαίνουν αυτά τα χρήματα. Είπε ότι ίσως να δίδεται και μια περίοδος μετά την κάθε ανάρτηση όπου οι πολίτες θα μπορούν να εκφράσουν την άποψή τους.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηζαχαρία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απάντησε «με μία και μόνο λέξη: “Προχώρα”, και αυτό αποδεικνύει το πόσο και ο ίδιος αλλά και η Κυβέρνηση στο σύνολό της, θέλουμε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια στο τι κάνουμε και που πηγαίνουν τα χρήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Είπε ότι έχει ο ίδιος μιλήσει με τους συνεργάτες του στο Υφυπουργείο για την ετοιμασία ενός ενδελεχούς πλάνου το οποίο θα κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο, «και αναλόγως να πράξουμε».
«Καυτό θέμα» η κυβερνοασφάλεια
Ερωτηθείς για τις προκλήσεις που καλούνται να χειριστούν, μετά και τις πρόσφατες κυβερνοεπιθέσεις και το θέμα της μεταστέγασης των κυβερνητικών διακομιστών που στεγάζονται στο Υπουργείο Οικονομικών, μετά από διαρροή νερού, ο κ. Χατζηζαχαρία είπε ότι, για τον ίδιο, η κυβερνοασφάλεια «είναι το πλέον καυτό θέμα το οποίο θα έπρεπε να είχε ήδη υλοποιηθεί, για να μην έχουμε αυτά τα προβλήματα που είχαμε αντιμετωπίσει τον προηγούμενο μήνα». Ανέφερε ότι, ως Υφυπουργείο έχουν προχωρήσει στην εφαρμογή του Security Operations Centre, που το ανέλαβε η Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας (ΑΨΑ), και ταυτόχρονα, σε συνεργασία με την ΑΨΑ και το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής, έχουν προχωρήσει στην εγκατάσταση αισθητήρων (sensors) σε όλες τις κρίσιμες υποδομές του κράτους. Εξήγησε ότι αυτά τα sensors μπαίνουν στα συγκεκριμένα συστήματα όπου θα υπάρχει παρακολούθηση ολόκληρο το 24ωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα, 365 μέρες τον χρόνο.
Ταυτόχρονα, είπε, η ΑΨΑ, έχει προχωρήσει στην ετοιμασία της έκθεσης κινδύνου (risk assessment), και στην προσομοίωση επιθέσεων (penetration tests) για εντοπισμό αδυναμιών στα συστήματα που έχει η Κυβέρνηση αυτή την στιγμή. Ως Υφυπουργείο, είπε, έχουν ήδη προχωρήσει στην εκπαίδευση των δημόσιων λειτουργών, πέραν των 10.000 λειτουργών, για θέματα κυβερνοασφάλειας.
«Αυτό έπρεπε να γίνει και επιβάλλεται, και γι’ αυτό το έχουμε υιοθετήσει, λόγω του ότι οι παγκόσμιες μελέτες έχουν δείξει ότι πέραν του 70%, όταν χτυπά κάποιος χάκερ, προέρχεται από ανθρώπινο λάθος», είπε. Γι’ αυτό τον λόγο, πρόσθεσε, το Υφυπουργείο, έχει θέσει ως προτεραιότητα την εκπαίδευση αλλά ταυτόχρονα και το λεγόμενο «phishing test», δηλαδή να γίνονται δοκιμές με το να τους σταλεί κάτι στο ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο για να διαπιστωθεί πως αντιδρούν όταν λαμβάνουν κάτι.
Αναφέρθηκε στην εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων με τον Οδηγό Κυβερνοασφάλειας, σημειώνοντας όμως ότι δεν θεωρείται ότι με τα σημεία που αναφέρονται στον Οδηγό ότι είναι πλήρως θωρακισμένοι.
«Οι κυβερνοεπιθέσεις είναι μέρος της παγκόσμιας πραγματικότητας και θα τη ζούμε και θα υπάρχουν καθημερινά», είπε. Ανέφερε ότι, η Κύπρος δεν είναι απροστάτευτη. «Λάθη έγιναν, αδυναμίες υπάρχουν, στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε, να θωρακίσουμε τις κρατικές δομές μας, να υπάρχει συνέχιση εργασιών και να προστατεύσουμε πρώτιστα τα συστήματά μας», πρόσθεσε.
Ερωτηθείς για το αν συνεχίζονται ακόμη οι κυβερνοεπιθέσεις, είπε ότι εξ όσων ενημερώνεται από την ΑΨΑ, λόγω και των αισθητήρων που έχουν εγκατασταθεί μέχρι τώρα, παίρνουν σημεία ότι υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι βλέπουν κίνηση στα συστήματά τους για παρεμβολές, αλλά δεν είχαν οποιαδήποτε ενημέρωση ότι υπάρχει κάποιο άλλο συμβάν όπως με αυτά του Κτηματολογίου, του Πανεπιστημίου Κύπρου και του Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Μεταστέγαση κυβερνητικών διακομιστών εντός προσεχών μηνών
Για το θέμα της μεταστέγασης των κυβερνητικών διακομιστών (servers) που στεγάζονται στο Υπουργείο Οικονομικών, μετά τη διαρροή νερού, ο κ. Χατζηζαχαρία, αναφέρθηκε στην συμφωνία με την Αρχή Τηλεπικοινωνιών (Cyta) για την μεταστέγασή τους σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Είπε ότι, εντός των προσεχών μηνών, θα μεταστεγαστούν στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στον οποίο εφαρμόζονται όλα τα διεθνή πρότυπα (ISO) όπως το Business Continuity, δηλαδή να μπορεί να συνεχίζεται η εργασιακή υπηρεσία με εφεδρικό σύστημα Κυβερνητικών διαμετακομιστών, σε περίπτωση προβλήματος στο πρωτεύον σύστημα, και ταυτόχρονα για τη διασφάλιση της αποκατάστασης καταστροφών (Disaster Recovery Plan).
«Κομβικό σημείο» για τον ψηφιακό μετασχηματισμό το Gov.cy
Για το αν θα προστεθούν περισσότερες υπηρεσίες στην διαδικτυακή πύλη της Κυπριακής Δημοκρατίας, Gov.cy, ο κ. Χατζηζαχαρία, ανέφερε ότι το Gov.cy είναι «το κομβικό σημείο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό» και ότι στη συγκεκριμένη πλατφόρμα θα φιλοξενηθούν όλες οι κρατικές ιστοσελίδες, κάτι που θα υλοποιηθεί εντός του έτους με περίοδο τον Ιανουάριο του 2024. Είπε ότι θα υπάρχει ομοιόμορφη σειρά από ιστοσελίδες, και ο πολίτης, και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να μπαίνει στο Gov.cy και αναλόγως να επισκέπτονται τις ιστοσελίδες που επιθυμεί.
Ταυτόχρονα, είπε, το Gov.cy είναι ο χώρος όπου θα εξυπηρετούνται διαδικτυακά οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, και αυτό θα υλοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο, όμως το τρέχουν ταυτόχρονα με το πρώτο. Εξήγησε ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, να κάνουν αιτήσεις, και να λαμβάνουν πιστοποιητικά. «Θα γίνονται όλα από το Gov.cy», είπε.
Πόθεν Έσχες
Σύμφωνα με τον Υφυπουργό, η ηλεκτρονική πλατφόρμα για ηλεκτρονική δήλωση του Πόθεν Έσχες που αφορά τα δημόσια εκτεθειμένα πρόσωπα αναμένεται εντός του μηνός, αλλά ότι «επιβάλλεται» να γίνει η σύνδεση των δηλώσεων με τις κυβερνητικές υπηρεσίες για τεκμηρίωση των πληροφοριών που δηλώνονται.
Είπε ότι το έργο χωρίζεται σε δύο φάσεις, με την πρώτη να αφορά στην ηλεκτρονική υποβολή των στοιχείων Πόθεν Έσχες του δημόσια εκτεθειμένου προσώπου. Αυτό, με βάση τον Νόμο, πρόσθεσε, επιβάλλεται να γίνει τρεις μήνες από τον διορισμό, ενώ θα υπάρχουν συγκεκριμένα πεδία που θα πρέπει να συμπληρώνονται για μπορέσει να προχωρήσει αυτό που κάνει τη δήλωση, η οποία θα αποστέλλεται σε τριμερή επιτροπή, η οποία αποτελείται από τον Έφορο Φορολογίας και δύο άλλα πρόσωπα. Μετά, είπε, θα υπάρχουν οι περιοδικές δηλώσεις, οι οποίες, με βάση τον Νόμο γίνονται το τρίτο έτος από την αρχική δήλωση, ή τρεις μήνες αφού τερματιστεί η υπηρεσία του δημόσια εκτεθειμένου προσώπου, ή έχει ολοκληρώσει τη θητεία του και αφορά τον/την ίδιο/α, τον/ην σύζυγο και τα ανήλικα τέκνα τους. «Αυτό είναι όσον αφορά αυτό που θα δούμε όλοι μέχρι το τέλος Μαΐου φέτος», είπε.
Η δεύτερη φάση, είπε, χρειάζεται τροποποίηση της νομοθεσίας «γιατί προσπαθούμε και θέλουμε να ενώσουμε τις Κυβερνητικές υπηρεσίες» με τις δηλώσεις Πόθεν Έσχες των δημόσια εκτεθειμένων προσώπων, για να μπορεί να γίνεται τεκμηρίωση των πληροφοριών που δίδονται από τα άτομα αυτά. Είπε για παράδειγμα, αν κάποιο από αυτά τα άτομα πωλήσει το αυτοκίνητό του, αν είναι ενωμένο το Πόθεν Έσχες με το Τμήμα Οδικών Μεταφορών τότε θα μπορεί να διαπιστωθεί αν το αυτοκίνητο είναι η όχι περιουσιακό στοιχείο του ατόμου αυτού.
Ο κ. Χατζηζαχαρία είπε ακόμη, ότι έχουν κάνει εμπεριστατωμένη παρουσίαση του συγκεκριμένου Πόθεν Έσχες που αφορά τα δημόσια εκτεθειμένα πρόσωπα στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής.
Ψηφιακό πορτοφόλι
Όσον αφορά στην εισαγωγή του «ψηφιακού πορτοφολιού» και την ηλεκτρονική πρόσβαση των πολιτών στα πιστοποιητικά τους, είπε ότι χωρίζεται σε δύο μέρη: το Ευρωπαϊκό (ΕU Wallet) και το Εθνικό πορτοφόλι.
Ο κ. Χατζηζαχαρία ανέφερε ότι στο Ευρωπαϊκό πορτοφόλι συμμετέχει η Κύπρος ως κράτος για το διασυνοριακό μέρος, και αφορά δηλαδή τις διασυνοριακές συναλλαγές μεταξύ των πολιτών κρατών-μελών της ΕΕ. Σημείωσε ότι αυτό το έργο ξεκίνησε από τον Απρίλιο 2023 και οι πληροφορίες που έχουν μέχρι σήμερα είναι ότι αναμένεται να υλοποιηθεί σε δύο έτη, και ότι θα υπάρχει περιορισμένος αριθμός πληροφοριών που θα φιλοξενούνται στο συγκεκριμένο Ευρωπαϊκό e-wallet. «Συνεργαζόμαστε μαζί τους με απώτερο σκοπό και στόχο την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου», είπε.
Για το εθνικό ψηφιακό πορτοφόλι, ο κ. Χατζηζαχαρία, ανέφερε ότι θα μπορεί ο πολίτης να το κατεβάσει την εφαρμογή στο κινητό του τηλέφωνο και θα έχει τη δυνατότητα να κατεβάζει οποιοδήποτε πιστοποιητικό που προέρχεται από Κρατικές υπηρεσίες, όπως ταυτότητα, διαβατήριο, άδεια οδηγού, κάρτα φιλάθλου, κλπ. Είναι κάτι που ξεκίνησε το 2022, είπε, και έχουν γίνει συναντήσεις με την ανάδοχο εταιρεία, ενώ είναι πολύ κοντά στο να υλοποιηθεί και να ανακοινωθεί.
Ανέφερε ότι, με τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού ψηφιακού πορτοφολιού, θα γίνει η ενοποίηση του εθνικού με το ευρωπαϊκό και ότι η εταιρεία που έχει συμβληθεί με την Κυπριακή Δημοκρατίας είναι η ίδια που δημιουργεί το ευρωπαϊκό.
Πλάνο εκπαίδευσης για ψηφιακές δεξιότητες
Για το αν υπάρχει κάποιο πλάνο εκπαίδευσης για ψηφιακές δεξιότητες ειδικά ηλικιωμένων, ο κ. Χατζηζαχαρία ανέφερε ότι, είναι κάτι που έθεσε πρόσφατα και η Επίτροπος Ισότητας, Τζόζη Χριστοδούλου, και συγκεκριμένα ότι υπάρχει κατηγορία ατόμων που βρίσκονται, ειδικά σε ορεινές περιοχές, ή και σε απομακρυσμένες περιοχές, οι οποίοι δεν έχουν την επαρκή γνώση όσον αφορά την τεχνολογία. «Είναι κάτι που το έχουμε δει πολύ ζεστά με την Επίτροπο Ισότητας, και θα δουλέψουμε μαζί για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε με αυτούς τους ανθρώπους» πρόσθεσε.
Σημείωσε ότι υπάρχουν προγράμματα που τρέχουν όσον αφορά την εκπαίδευση, και για τις επιχειρήσεις αλλά και για τους πολίτες, και υπάρχει ένα κονδύλι γύρω στα €30 εκατομ. τα οποία θα διατεθούν για τεχνολογική εκπαίδευση στους πολίτες και στις επιχειρήσεις στο σύνολό τους.
