Η συνεισφορά των χρηματοπιστωτικών αγορών για την υλοποίηση της ενεργειακής μετάβασης είναι πλέον γεγονός, όπως για παράδειγμα, με την έκδοση του ομόλογου βιωσιμότητας ή/και του πράσινου ομόλογου. Τέτοια ομόλογα είναι κατάλληλα προσαρμοσμένα για τη χρηματοδότηση νέων τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον και για την ανάπτυξη έργων που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον το ομόλογο βιωσιμότητας συμπεριλαμβάνει χρηματοδότηση για κοινωνικούς σκοπούς, όπως την υγεία, την παιδεία, την διαχείριση θεμάτων για άτομα που βρίσκονται σε περιφερειακές κοινότητες και άλλα.
Πιο συγκεκριμένα, το ομόλογο βιωσιμότητας είναι ένα χρεόγραφο που εκδίδεται με στόχο την χρηματοδότηση προγραμμάτων και έργων που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα και την κοινωνική ευθύνη επιχειρήσεων. Τα ομόλογα βιωσιμότητας μπορούν να περιλαμβάνουν χρηματοδότηση για πράσινα έργα, κοινωνικά έργα, έργα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες. Επικεντρώνονται περισσότερο σε θέματα κοινωνικής ευθύνης και δεν περιορίζονται μόνο στη χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων. Οι εκδότες των ομολόγων βιωσιμότητας είναι συνήθως δημόσιοι οργανισμοί, μεγάλες επιχειρήσεις και διεθνείς οργανισμοί. Η έκδοση ομολόγων βιωσιμότητας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς οι επενδυτές αναζητούν επενδύσεις με πιο βιώσιμο και κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο. Το πράσινο ομόλογο είναι ένα χρεόγραφο που εκδίδεται για την άντληση κεφαλαίων ειδικά για την υποστήριξη έργων που σχετίζονται με την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και την βελτίωση της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος. Τα πράσινα ομόλογα είναι παρόμοια με τα ομόλογα βιωσιμότητας, αλλά επικεντρώνονται στη χρήση των κεφαλαίων που συγκεντρώνονται για τη στήριξη της χρηματοδότησης ειδικών έργων πράσινης ανάπτυξης. Τα χαρακτηριστικά του ομολόγου, όπως η διάρκεια, το κουπόνι, η τιμή και η πιστωτική ποιότητα του εκδότη είναι αντίστοιχα με οποιουδήποτε ομολόγου. Το πράσινο ομόλογο είναι σημαντικό εργαλείο μέτρησης του αποτυπώματος της κλιματικής αλλαγής στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Το πράσινο ομόλογο ή/και το ομόλογο βιωσιμότητας λειτουργούν όπως κάθε άλλο τακτικό ομόλογο, αλλά με μια βασική διαφορά: τα χρήματα που αντλεί ο εκδότης προορίζονται για τη χρηματοδότηση πράσινων έργων ανάπτυξης, δηλαδή επενδύσεων ή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον ή/και κοινωνικών έργων. Τέτοια ομόλογα επιτρέπουν σε διάφορους τύπους εκδοτών, είτε πρόκειται για κράτη, είτε για οργανισμούς, να ενεργοποιήσουν παραδοσιακές δανειακές επενδύσεις σε έργα ή περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν την κοινωνία να προσαρμόσει ή να μετριάσει τις επιπτώσεις της στην κλιματική αλλαγή. Το πράσινο ομόλογο ή/και το ομόλογο βιωσιμότητας αυξάνουν την ευαισθητοποίηση για τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και καταδεικνύουν στους θεσμικούς επενδυτές τις δυνατότητες στήριξης των έξυπνων επενδύσεων με στόχο την προστασία του κλίματος. Χρησιμοποιούν τα μέσα ρευστότητας που διαθέτουν χωρίς όμως να παραμελούν τις οικονομικές αποδόσεις. Υπογραμμίζουν επίσης την κοινωνική αξία των επενδύσεων σταθερού εισοδήματος και την ανάγκη μεγαλύτερης εστίασης στη διαφάνεια. Μέχρι σήμερα, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει αντλήσει πάνω από 13 δισεκατομμύρια δολάρια, μέσω σχεδόν 150 πράσινων ομολόγων ή/και ομολόγων βιωσιμότητας σε 20 διαφορετικά νομίσματα, για θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Όλο και περισσότερες διεθνής Τράπεζες είναι πρόθυμες να επιστρέφουν στους εκδότες ένα μέρος του κόστους επιτοκίου για τα πράσινα ομόλογα ή/και τα ομόλογα βιωσιμότητας στα οποία οι ίδιες επενδύουν, λόγω της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των σχετιζόμενων έργων.
Τα πράσινα ομόλογα ή/και τα ομόλογα βιωσιμότητας μπορούν να βοηθήσουν στο χαρτοφυλάκιο του εκάστοτε επενδυτή στον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, και λόγω των μεταβαλλόμενων οικονομικών πολιτικών, όπως η φορολογία του άνθρακα, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εγκλωβισμένα περιουσιακά στοιχεία. Το πρωταρχικό, όμως, αυξητικό όφελος που παρέχουν τα πράσινα ομόλογα ή/και τα ομόλογα βιωσιμότητας είναι ως επένδυση αντίκτυπου, αφού οι επενδυτές σε αυτά τα ομόλογα γνωρίζουν ότι χρηματοδοτούν άμεσα έργα που αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικές προκλήσεις. Παράπλευρα με αυτό το χαρακτηριστικό, παρέχουν στους επενδυτές την ευκαιρία να χαρακτηριστούν ως οραματιστές, καινοτόμοι και υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης. Όσον αφορά το μάρκετινγκ των επενδυτών για το προφίλ τους, αυτό είναι ένα πολύτιμο εργαλείο. Τα πράσινα ομόλογα ή/και τα ομόλογα βιωσιμότητας είναι ένα ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας για τους εκδότες στην ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων, σχετικά με τις επιδράσεις και την πρόοδο που έχουν σημειώσει όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Παρέχουν, επίσης, στα κράτη και στο δημόσιο τομέα την ιδανική ευκαιρία να αναπτύξουν στρατηγική για συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, έτσι ώστε να επιταχύνουν την πρόοδο των αειφόρων τεχνολογιών και υποδομών για την ενεργειακή μετάβαση.
Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς /Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου
